Vladimir Putin’e bir 6 yıl daha kazandıran seçimlerin, yalnızca savaşın değil, Rusya muhalefetinin gidişatını da nasıl etkileyeceği merak konusu.
Rusya’da şimdi önemli varlık gösterebilen en büyük muhalefet kadınlar.
Oy pusulasında yüzü olmayan Rusya’nın kadınları, toplumsal muhalefet söz konusu olduğunda ise önemli bir güç konumunda. Üstelik ülkenin en önde gelen feministlerinin birçoğunun hapse atılması ya da sürgüne zorlanmasına rağmen.
Özellikle 2022’de başlayan savaşın ardından kadınlar seslerini duyurmak için birçok farklı yöntem denedi.
Feminist Savaş Karşıtı Hareket çatısı altında birleşen kadınlar, sokaklara çıkarak Ukrayna’daki “özel askeri operasyonu” protesto etti. Geçen yaz seferberlik kapsamında askere alınan erkeklerin eşleri ise “Way Home” (Eve Dönüş Yolu) adlı bir Telegram kanalı açtı. Kanala 50 bine yakın kadın abone oldu.
Beyaz başörtülerini mücadelelerinin sembolü yapan bu kadınlar, sosyal ağlar üzerinden örgütlenerek, ülke genelinde birçok ses getiren protesto düzenledi. Elbette bu eylemler, hükümet tarafından tehdit olarak algılandı ve sert polis müdahaleleri ile karşılaştı.
Hükümet bununla da kalmadı, kadınların “yabancı istihbarat servisleri” tarafından yönetildiği iddiasını ortaya attı. Aynı zamanda kadın aktivistlerin, güvenlik güçleri tarafından doğrudan tehditlere maruz kaldığı haberleri de muhalif basın organlarında yer aldı.
Yine de geri adım atmayan asker eşleri, seçim gelip çattığında ise en ufak bir şaşkınlık yaşamadı. Kadınlar, seçim sonuçlarının kendileri için sürpriz olmadığını söyledi ve şu cümleyi kurdu: “Ama yüzde 87 düpedüz tahrifattır, yüzümüze tükürmektir.”
Kadınlar, seçim sonuçlarınn, “henüz işlerinin bitmediğine” dair bir hatırlatma olduğunu, engellemelere rağmen ilerlemeye ve ortak hedefleri olan “seferberliğin sona ermesi” için bir araya gelmeye devam etmeleri gerektiğine inanıyor.
SEÇİMİN GETİRDİKLERİ
Toplumsal muhalefette güçlenen kadınlar, başkanlık seçimlerinde de geride durmadı.
Savaş karşıtı harekette görünür bir yüz olan gazeteci ve Rzhev kentinde belediye meclis üyesi olan Ekaterina Dunstova seçimlere adaylığını koydu. Ancak adaylığı “belgelerindeki hatalar” gerekçesiyle reddedildi. Duntsova, pes etmemeyi tecih etti ve çeşitli bölgelerde kampanya yürütmeye ve destekçileriyle buluşmaya devam ederek siyasi alandaki varlığını pekiştirmek için çalıştı.
Kremlin, başkanlık oylaması öncesinde ise bir kadını, toplumsal muhalefetin öncüsü haline getirmeyi başardı: Yulia Navalnaya.
Seçimlerden tam 1 ay önce cezaevinde hayatını kaybeden muhalif lider Aleksey Navalni’nin eşi Yulia, Putin’i sorumlu tuttuğu kocasının ölümünün ardından onun bayrağını devralma sözü verdi.
Navalni’nin hayattayken yaptığı seçim protestosu çağrısını, Putin’i “eli kanlı bir gangster” olarak tanımlayan Yulia örgütledi. Üstelik bunu, Rusya dışından yaptı ve 3 gün süren seçimlerde oy verme merkezlerinde çok sayıda eylem düzenlendi.
En dikkat çekici kısmı ise bu eylemlerin çoğunluğunun kadınlar tarafından gerçekleştirilmesiydi.
KÜRTAJ YASAKLARI ÖFKEYİ ARTIRABİLİR
Elbette kadınların politikleşme oranının artması, Putin’in, yeni dönemde muhafazakâr vurguları keskinleştirmesine yol açabilir.
Hâli hazırda “geleneksel değerlere” yönelik eylem ve söylemleri giderek artan Putin, 8 Mart Dünya Kadınlar günü mesajında, çocuk doğurmanın kadınların önceliği olduğunu savundu. Kürtaj hakkına getirilmesi beklenen yasaklar da bu söylemi destekliyor.
Rusya parlamentosunun, özel kliniklerin kürtaj yapmasını yasaklayan bir yasa tasarısını görüşmesi bekleniyor. Kürtaj ilaçlarına ulaşmanın zorlaştırılması da kısıtlamalar arasında yer alıyor.
Geçen yıl Rusya’nın bazı bölgelerindeki özel klinikler kürtaj yapmayı büyük ölçüde durdurdu. Birkaç bölgede ise “kürtaja teşvik” suç haline getirildi. Yani bir kadını kürtaj yaptırmaya ikna edenler para cezasına çarptırılacak.
Kürtaj hakkını savunan ve daha önce birçok kez protesto düzenleyen feminist gruplar, kadınların yaşamını tehdit eden bu adımlara karşı daha fazla hareketlilik yaratabilir. Bu da beklendiği üzere Kremlin’in baskısının dozunu artırabilir.
Yine de tarihi, dünyayı yerinden oynatan mücadeleler ile dolu olan Rusya’da, kadınların sesini kısmak çok kolay bir iş gibi görünmüyor.