Irak'ta dokuz yaşına kadar kız çocuklarının evlendirilmesine izin veren bir yasa tasarısı, ülke çapında protestolara neden oldu.
Kadın hakları aktivistleri, tasarının “çocuk tecavüzünü yasallaştıracağını” söyledi.
Tasarı, aile ilişkilerinde mezhepçiliği güçlendirecek, din adamlarına aile meselelerinde daha fazla yetki verecek.
Parlamentodaki en büyük bloğu oluşturan muhafazakar Şii İslamcı partilerin koalisyonu olan Koordinasyon Çerçevesi, 1959 tarihli Kişisel Statü Kanunu olan 188 sayılı Kanunda yapılacak değişiklikleri güçlü şekilde destekliyor.
Tasarının ilk okuması, 24 Temmuz'da yapıldı. Tasarı daha önce siyasi partilerin tepkileri üzerine rafa kaldırılmıştı.
Irak'ta kadınların evlilik gibi hayati kararları alabilmeleri için kocalarının, babalarının ya da erkek vasilerinin iznini almalarını gerektiren bir erkek vasilik sistemi bulunmuyor.
Ancak bu yeni bir tasarı, dini otoritelere evlilik, boşanma ve çocukların bakımı da dahil olmak üzere aile meseleleri hakkında karar verme yetkisi tanıyacak.
Protestoları tetikleyen tasarıya göre Müslüman bir çiftin, evlilik sözleşmesi yaparken Sünni ya da Şii mezheplerinden birini seçmesi gerekiyor.
Bazı Iraklı siyasetçiler tarafından sosyal medyada paylaşılan taslakta, “Eşler arasında evlilik akdinin hangi mezhebe göre yapıldığı konusunda ihtilaf çıkması halinde, aksi yönde bir delil bulunmadıkça akdin kocanın mezhebine göre yapıldığı kabul edilir” deniliyor.
Taslak ayrıca evlilikleri mahkemeler yerine “Şii ve Sünni vakıflarının ofislerinden” kişilerin sonlandırmasına izin veriyor.
Değişikliklerde çocuk yaşta evlilik konusu doğrudan ele alınmıyor ancak tasarının önceki versiyonları daha açık olduğu belirtiliyor.
Hukuk uzmanlarının Caferi içtihadına dayanarak çocuk yaşta evliliğe izin verilebileceği konusunda uyarıda bulunduğu bildirildi.
The Guardian gazetesinde yer alan habere göre yasa değişikliğine karşı çıkan gruplardan oluşan bir koalisyonun koordinatörü Raya Faiq, “Bu kadınlar için bir felaket” dedi.
Fayiq, şunları söyledi: “Kocam ve ailem çocuk yaşta evliliğe karşı. Ama kızımın evlendiğini ve kızımın kocasının, torunumu çocuk yaşta evlendirmek istediğini düşünün. Yeni yasa bunu yapmasına izin verecek. Benim itiraz etme hakkım olmayacak. Bu yasa çocuk tecavüzünü yasallaştırıyor.”
Koalisyon tarafından bu hafta başkent Bağdat'ta ve Irak'ın diğer bazı şehirlerinde düzenlenen protestolarda yeni yasayı destekleyenler, karşı çıkanlarla karşı karşıya geldi ve onları “ahlaki çöküş” ile “batılı gündemleri takip etmekle” suçladı.
Irak'ta 18 yaş altı evlilikler, 1950'lerden beri yasak olmasına rağmen, Birleşmiş Milletler çocuk ajansı Unicef tarafından yapılan bir araştırmaya göre Irak'taki kız çocuklarının yüzde 28'i 18 yaşına gelmeden evlenmiş oluyor.
2021 yılından bu yana Irak siyasi sistemine, İran'a bağlı gruplardan oluşan bir siyasi koalisyon olan Koordinasyon Çerçevesi hakim. Bu koalisyon, aralarında dini bayramların kabul edilmesi ve Irak'taki LGBTİ+ karşıtı bir başka yasanın da bulunduğu şeriat odaklı birçok yasa çıkardı.
Irak merkezli Aman Women's Alliance'ın kurucularından Nadia Mahmud, “2019 yılında Irak'ta gerçekleşen kitlesel gençlik protestolarının ardından, bu siyasi aktörler kadınların toplumdaki rolünün güçlenmeye başladığını gördüler” dedi.
Mahmud, “Feminist, toplumsal cinsiyet ve kadın örgütlerinin yanı sıra sivil toplum ve aktivist hareketlerin kendi güç ve statülerine tehdit oluşturduğunu hissettiler ve onları kısıtlamaya ve bastırmaya başladılar” diye ekledi.
Parlamentodaki 25 kadın milletvekilinden oluşan bir blok, şunları söylüyor:
“Ne yazık ki bu yasayı destekleyen erkek milletvekilleri, reşit olmayan biriyle evlenmenin nesi yanlış diye sorarak erkeksi bir şekilde konuşuyorlar. Düşünceleri dar görüşlü. İnsanların kaderini belirleyen yasa koyucular olduklarını göz önünde bulundurmuyorlar. Bunun yerine tüm bunlara izin vermek için eril düşüncelerini takip ediyorlar.”
Kadın vekiller, güçlü bir muhalefete karşın tasarının ikinci kez oylanmasını engellemeye çalışıyor.