Türkiye’nin Rusya-Ukrayna savaşındaki arabuluculuk rolü

Türkiye ve Birleşmiş Milletler'in (BM) girişimiyle 22 Temmuz 2022'de Rusya ve Ukrayna ile ayrı ayrı imzalanan anlaşmalar, başta tahil olmak üzere gıda ürünlerinin dünya pazarlarına Karadeniz üzerinden yeniden satılmasını sağladı. İstanbul merkezli bir ortak koordinasyon merkezi tarafından takip edilen tahil anlaşması çerçevesinde toplam 32 milyondan fazla ton tahil dünya pazarlarına taşındı.

Ancak, anlaşma kapsamında sadece Ukrayna'nın tahıl ürünleri satılabiliyordu. Rus ürünlerinin gemicilik, sigorta ve ödemeler gibi alanlardaki yaptırımlar nedeniyle pazarlanamaması, Moskova'nın uzun süredir şikayet ettiği konular arasındaydı.

KARADENİZ TAHIL KORİDORU ANLAŞMASI

Temmuz ayında, , Türkiye ve Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğundaki Tahıl Koridoru anlaşmasından çekildi. Bu koridor, milyonlarca ton tahilin dünyaya ulaşmasını sağlıyordu. , anlaşmadan çekildikten sonra Karadeniz'deki yük gemilerini askeri gemiler olarak tanımlayacaklarını bildirdi. Bu, birçok gemi için risk oluşturuyor. Rusya, anlaşmada kendilerine haksızlık yapıldığını ve şartlar yerine getirilirse koridorun yeniden açılabileceğini ifade ediyor.Türkiye, geçen yıl Rusya'nın Türkiye'de kalmaları koşuluyla "Azov Komutanları" olarak bilinen Ukraynalı beş komutanın serbest bırakılma sürecinde rol oynadı.

Ukrayna Cumhurbaşkanı Zelenski, Türkiye ziyaretinin ardından ülkesine komutanları da getirerek döndü. Rusya, Türkiye'yi anlaşmanın koşullarını ihlal etmekle suçladı. Zelenski'nin Türkiye'den Azov Komutanlarını alarak ayrılmasının ardından NATO Zirvesi sırasında gerçekleşen Biden-Erdoğan görüşmesi ve Türkiye'nin İsveç kararı geldi.

Bu durum uluslararası basında Türkiye'nin Batı ile ilişkilerini yeniden düzenlediği şeklinde yorumlara neden oldu.

TÜRKİYE-RUSYA İLİŞKİLERİ

Türkiye-Rusya ilişkileri, Ukrayna savaşı açısından önemli bir yerde bulunuyor. Türkiye, Tahıl anlaşmasının bir paydaşıdır. Rusya ile birçok ilişki yürüten Ankara'nın politikaları bazen Rusları şaşırtabiliyor. Türkiye, Rusya'nın dünyaya açılan soluk borusu gibidir, ancak Türkiye'nin NATO, Batı ve Ukrayna ile ilişkileri de bir gerçektir. Rusya, Türkiye'nin elindeki Ukraynalı askerleri iade etmesi nedeniyle tepki gösterdi. Son yaşananlar iki ülke arasında yeni tartışmaları da beraberinde getirdi.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Karadeniz'e kıyısı olan ülkelerin çoğu Rus etkisinden çıkıp Batı'ya yaklaştı ve NATO ile Avrupa Birliği (AB) üyesi oldular. Karadeniz, doğu-batı ekseni rekabetinin en açıkça görüldüğü coğrafyalardan biridir. Karadeniz'deki artan Batı etkisi, Batı devletlerinin bu bölgeyle daha fazla ilgilenmelerine neden oluyor.

Bir diğer önemli gelişme, Karadeniz kıyısındaki ülkelerin işbirliği yapması oldu. Mayın temizleme, kritik altyapının korunması ve ortak güvenlik güçlerinin Karadeniz'de devriye gezmeleri gibi gelişmeler meydana geldi. Savaşlar, Karadeniz'in önemini artırmıştır. Ukrayna kıyılarını korumak için denize mayın döşedi ve Rus donanmasına zaman zaman saldırılar düzenlenmeye devam ediyor. Ruslar, Karadeniz Tahıl Koridor  anlaşmasının askıya alınmasından sonra Karadeniz'de seyir halindeki sivil gemileri denetleyeceğini açıkladı. Ağustos ayında, Palau bayrağı taşıyan Şükrü Okan adlı kargo gemisine Karadeniz'de uyarı ateşi açıldığı bildirildi.

(Devam edecek)

YAZARA AİT DİĞER MAKALELER