Sosyal güvenlik sistemi, riskler ortaya çıktığında gerekli yardımları sağlayarak bireyleri destekler.
Ancak, bu yardımların finansmanı önemli bir sorundur. Sosyal güvenlik kurumlarının gelir kaynaklarına ihtiyaçları vardır. Bazı ülkeler, bu geliri vergilerle karşılarken, diğerleri primlerle finanse etmektedir. Türkiye'de benimsenen sistem primli sistemdir.
Primli sistemde, sigortalılar ücretlerine göre belirli bir oranda prim öderler ve ödenen primler sosyal güvenlik sistemine gelir sağlar. Prim tutarları, sigortalının belirli bir ücret sınırlaması içindeki maaşı dikkate alınarak belirlenir. Bu sınırlamaya "prime esas kazanç" denir ve yasal olarak belirlenen bir üst sınıra tabidir. Yüksek maaş alan bir kişi olsa bile, prime esas kazanç miktarı bu üst sınırdan fazla olamaz.
Prime esas kazanç miktarı sınırlı olduğu için ödenecek prim de sınırlıdır. Tek bir işten yüksek maaş alan bir kişinin primi üst sınırdan hesaplanır ve ödenir. Ancak, bir kişi birden fazla işte çalışıyorsa, bu durumda her bir iş için ayrı sigortalı olarak kaydedilir ve her bir işyerinden ayrı prim ödemesi yapılır.
Yaşlılık aylığı ve diğer sosyal güvenlik yardımları, ücretin belirlenen alt ve üst değerleri arasında hesaplanır. Prime esas kazanç tavanını aşan primlerle yaşlılık aylığı verilmez, bu nedenle tavanı aşan miktarlar dikkate alınmaz. Bu, sosyal güvenlik yardımlarının daha adil ve eşit bir şekilde dağıtılmasını sağlamak amacıyla yapılmış bir uygulamadır. Sosyal güvenlik sistemimizin amacı, kişilerin yoksulluğa düşmeden yaşamlarını sürdürmelerini sağlamaktır. Bu nedenle, yardımlara bir üst sınırlama getirilmiştir. Örneğin, 2019 yılı için prime esas kazanç üst sınırı 19.188 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutarı aşan kazançlar için prim ödenemez. Ancak, birden fazla işte çalışanlar prim sınırını aşabileceği için fazladan prim ödemesi yapma durumu söz konusu olabilir.
Birden fazla işyerinde çalışan ve yüksek prim ödeyen sigortalılar, SGK'ya fazladan ödedikleri primleri geri alma hakkına sahiptir. SGK, yaşlılık aylığı bağlanamayan fazla ödenen prim miktarının sigortalıya geri iadesini yapacaktır. Fazla ödenen miktar, sigortalı hissesi olarak çalışana ödenebilir. Ancak, işveren hissesi geri ödenmez.
Sigortalı, fazladan ödenen miktarı talep etmek için SGK İl Müdürlüğü veya Sosyal Güvenlik Merkezi'ne bir dilekçe ile başvurmalıdır. SGK, talep üzerine fazla ödeme yapıp yapmadığını kontrol edecektir. Eğer böyle bir ödeme yapılmadıysa, talep reddedilecektir. Ödemenin yapıldığının tespiti halinde, tutar talep tarihinden itibaren bir sonraki ay içinde bir seferde ödenecektir. Geri verilen primler için gecikme cezası, gecikme zammı veya faiz ödenmez. Fazla ödenen tutar ne kadar ise o kadar ödeme yapılır. Bu nedenle, mümkün olan en kısa sürede başvuruda bulunmak önemlidir.
Uzun vadeli sigorta kolları için sigortalı hissesi oranı yüzde 9'dur. GSS prim oranı ise yüzde 5'tir. Toplamda yüzde 14'lük bir sigortalı tutarı vardır. Bu oranlar üzerinden prim iadesi talep edilebilir. Prim iadesinde brüt ücret dikkate alınır.