Küresel piyasalarda şimdiden "Kara Pazartesi" olarak nitelendirilen kıpkırmızı bir gün yaşadık. Nitekim Japonya Borsası yıl boyuncaki kazançlarını geri verdi. Korku endeksi pandemiden bu yana en yüksek seviyeye geldi. Diğer yandan ABD'de teknoloji hisseleri öncülüğünde tüm dünya borsalarında sert satışlar kaydedildi.
Düşüşlerin birden fazla gerekçesi var. Japon yenindeki gelişmeler, İran-İsrail merkezli jeopolitik gerilimler, Buffett'ın şirketi Berkshire Hathaway'in nakit pozisyonunu yükseltmesi vs. Bunlar içerisinde en çok öne çıkan ise ABD ekonomisi için resesyonun kapıda olup olmadığı.
FAİZLER BU KADAR YÜKSEK KALMAK ZORUNDA MI?
ABD Merkez Bankası faiz artırımlarına Mart 2022'de başladı. Fed 2022-2023 yıllarına yayılan bu süre zarfında 11 kez faiz artırdı, bu artışlarla birlikte faiz oranı yüzde 0,25-0,50'den yüzde 5,25-5,50 seviyesine yükseltti. Fed'in faiz artırmaya başladığı Mart 2022'de ABD'de enflasyon yüzde 8,5 seviyesindeydi. Enflasyon 2023 yılının ikinci yarısında ise yüzde 3'lü seviyelere geriledi. Haziran enflasyonunda ise yüzde 3,0 seviyesi takip edildi. Birçok uzmana göre yüzde 8'lerden yüzde 3'e gerileyen enflasyonla mücadele için para politikası bu kadar sıkı kalmak zorunda değil.
GECİKEN HAMLELER DAHA BÜYÜK RİSKLER BARINDIRABİLİR
ABD ekonomisi için gerçekten resesyon riskenden bahsediyorsak burada ekonomik normlara uygun olan formül hızlı ve sert faiz indirimi. Fed'in elinde olası resesyon riskine karşı yine de sabırlı olması imkanını sağlayacak birçok veri var elbette. Fakat bu durum yine de riskli olabilir. Yani bekleme alanını kullanmak her zaman iyi sonuç verecek diye bir kaide de yok.
Örneğin 2022'de "Enflasyon geçici mi, kalıcı mı?" tartışmaları yapılmış, bu bekleme sonrası sert faiz artırımları başlamıştı. Birçok ekonomist ise Fed'i artırımlara geç başlamakla eleştirmişti. Bugün ise Fed tam tersi olarak, faiz indirimi konusunda gecikmekle eleştiriliyor. Dolayısıyla Merkez Bankası risk yönetimini yapmak ve en iyi senaryoya da bel bağlamamak durumundadır diyebiliriz.
Fed'in Eylül ayında faiz indirimi yapacağına kesin gözüyle bakılıyor. Fakat son istihdam verisi, ve Asya'dan başlayan sert satış dalgası, Fed'e yönelik "erken müdahale" çağrılarını da artırdı. Birçok kişiye göre piyasalar Fed'i uyarıyor. ABD Merkez Bankası geç kalırsa 2022'de durumun tam tersi yaşanabilir.
TERSİNİ DÜŞÜNENLER DE VAR
Bazı piyasa katılımcılarına göre ise Fed’in olağanüstü toplanıp erken bir faiz indirimine gitmesi, hem resesyonun kabulü, hem de piyasa kontrolünün kaybı olarak değerlendirilebilir. Bu durum da beraberinde daha negatif senaryoları getirebilir.