Merkez Bankası'nın yıl sonuna dair enflasyon beklentisi yıl içerisindeki 4 puanlık sürpriz enflasyon artışı nedeniyle 2 puan yukarı yönlü revize edildi. Başkan Fatih Karahan, enflasyonla mücadeleye dair şahin ifadeler kullandı.
Türkiye para politikasında sıkı duruşu uzun bir süredir uyguluyor. Ancak parasal sıkılaşma, kamu maliyesi ile desteklenmedikçe istenen sonuç alınamıyor. NTV Ankara Temsilcisi Ahmet Ergen de enflasyon raporu sunumu sonrası Karahan'a bu soruyu yöneltti. Merkez Bankası Başkanı ise "eşgüdüm" vurgusu yaptı.
YA GELİR ARTMALI YA DA GİDER DÜŞMELİ
Bütçe dengesi özellikle deprem nedeniyle oldukça ağır yük altında. Deprem konusunda açıkçası pek de bir manevra alanımız yok. Peki hane mantığında veya şirket mantığında bakacak olursak; bütçenizde açık veriyorsanız ne yaparsınız? Cevap basit; ya gelirinizi artırırsınız ya da giderinizi düşürürsünüz.
Burada yapılması gereken hamlelerden ilki dış finansman... Körfez tarafıyla başlatılan yaklaşık 8,5 milyarlık eurobond ihracı görüşmelerinden net bir sonuç çıkmadı.
Bir diğer olası hamle ise vergi artışı. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, KDV artışı iddialarını yalanladı. Zaten olası bir vergi artışının enflasyon üzerindeki yukarı yönlü etkisinden kaynaklı bu hamlenin hayata geçmesi kısa vadede mümkün görünmüyordu.
Gelir noktasında son olarak Dünya Bankası ile yapılan anlaşma önemli. Buradan gelecek olan kredinin deprem bölgesine yönelik olması, bütçeye biraz da olsa nefes aldırabilir.
KAMUDA TASARRUFUN PSİKOLOJİK ETKİSİ
Kamudaki tasarruf taleplerinin arkasındaki asıl sebep biraz da psikolojik. İç talep yani vatandaşın tüketimini azaltmak istiyorsak ilk gösterge enflasyondaki ataleti kırmak. Vatandaşın almak istediği bir ürünü yarın daha pahalı olacak korkusuyla almasının önüne geçmek gerekiyor.
Bir diğer noktada ise Vatandaşın tasaruf algısını güçlendirmede kamu önemli bir rol üstlenebilir. Kamudaki harcamaların gösterge olarak vatandaşa da sirayet edecek olması bu alandaki tasarrufu daha da önemli kılıyor.
KAMUDAN BEKLENTİ TAM OLARAK NE?
Kamuda tasarrufa dair ilk etapta bir çerçeve oluşturuldu. Bu çerçevenin ilerleyen günlerde genişlemesi muhtemel. Ancak ilk etapta duyurulan kırtasiye maliyetlerinin azaltılması, araç kiralamaların durdurulması gibi hamleler içerisinde bulunduğumuz durum göz önüne alındığında yeterli olmayabilir.
Örnek verecek olursak; kırtasiye, araç, bina kiralama, şehir dışı etkinlikler bütçede "mal ve hizmet giderleri" bölümüne ait. Devletin 3 aylık mal ve hizmet alımları 118,2 milyar TL. Öte yandan genel bütçe harcamaları ise 2,1 trilyon TL. Özetle kamu tarafındaki adımların biraz daha sertleşmesi beklenebilir.
Peki neler yapılabilir?
Burada ilk beklenen yatırımlar konusunda bir hamle. Sermaye yatırımları, kamu yatırımları belli bir eşikten sonrasını kapsayacak şekilde durdurulabilir. İlk açıklamalarda zaten yüzde 65'i tamamlanan yatırımların süreceği, ancak diğerlerinin durdurulacağı belirtiliyordu. Asıl önemli hamlenin bu olacağını düşünüyorum.