Covid-19 salgını hayatımızı değiştirdi

İLK HASTA

Başlarda Çin ve çevresini etkileyen bölgesel salgın olarak görülen yeni tip corona virüsün (Covid-19) Asya sınırlarını aşıp halk sağlığını küresel çapta tehdit etmeye başlamasıyla, dünya virüsle ilgili gelişmelere kilitlendi, salgının kontrol altına alınması ve önlenmesine yönelik tedbirler, bütün ülkelerin ana gündemi haline geldi.

Covid-19 salgınının ilk kez duyulmasından bu yana geçen 1 yıllık sürede yaşanan belli başlı gelişmeler ve dönüm noktaları şunlar oldu:

Covid-19, ilk kez Çin'in Hubey eyaletine bağlı Wuhan kentindeki deniz ürünleri gıda pazarını ziyaret eden kişilerde görüldü. Sebebi anlaşılamayan "solunum rahatsızlığı" şikayetiyle ilk hasta 17 Kasım 2019'da hastaneye başvurdu.

GIDA PAZARI KAPATILDI

31 Aralık 2019'da Çin, Wuhan'da kaynağı bilinmeyen gizemli bir solunum yolu hastalığı tespit edildiğini Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) bildirdi. Akciğer iltihaplanmasına yol açan hastalığa, bilinmeyen türdeki bir virüsün neden olduğu tahmin ediliyordu.

-1 Ocak'ta, hastalığa ilk yakalananların ziyaret ettiği belirlenen Wuhan'daki deniz ürünleri gıda pazarı kapatıldı.

-3 Ocak'ta hastalığa yol açan virüsün genetik yapısının, 2002-2003'te Çin'den dünyaya yayılan, Şiddetli Akut Solunum Yolu Sendromu'na (SARS) yol açan corona virüse benzediği açıklandı.

"YENİ TİP CORONA VİRÜS"

7 Ocak'ta DSÖ, hastalığın SARS olmadığını fakat "yeni tip bir corona virüsten" kaynaklandığını açıkladı. Yarasalardaki bir beta corona virüsün insana geçerken mutasyona uğramış hali olan bu yeni tip corona virüse, "2019-nCov" adı verildi.

-11 Ocak'ta Çin'de hastalıktan ilk ölüm görüldü. Ölen kişi, Wuhan'daki pazardan alışveriş yaparken corona virüs kaptığı tahmin edilen 61 yaşında bir erkekti.

-13 Ocak'ta Çin dışında ilk vaka görüldü. Tayland'da bir kadın hastada Covid-19 tespit edildi.

-21 Ocak'ta ABD'de ilk Covid-19 vakası görüldü.

KÜRESEL ACİL DURUM

Virüs, seyahat eden kişiler aracılığıyla birçok ülkeye yayıldı. Hong Kong, Tayvan, Singapur, Güney Kore, Avustralya, Malezya, Vietnam ve Nepal'de Covid-19 tespit edilen kişiler tedavi altına alındı.

-23 Ocak'ta salgının ortaya çıktığı Wuhan kentine tüm ulaşım durduruldu, karantina tedbirleri uygulanmaya başlandı.

-24 Ocak'ta Avrupa'da ilk vakalar ortaya çıktı. Fransa'da Çin'den gelen iki kişide ve bir akrabalarında yeni tip koronavirüs tespit edildi.

-30 Ocak'ta DSÖ, salgın nedeniyle "küresel acil durum" ilan etti.

-31 Ocak'ta İngiltere, İtalya ve İspanya'da ilk vakalar görüldü.

-2 Şubat'ta Çin dışında ilk kez Filipinler'de bir kişi hayatını kaybetti.

"COVİD-19"

-11 Şubat'ta DSÖ, yeni tip corona virüse "Covid-19" adı verildiğini duyurdu.

-14 Şubat'ta Afrika kıtasındaki ilk vaka görüldü. Mısır'da bir kişide yeni tip corona virüs tespit edildi.

-Fransa'da yeni tip corona virüsten hayatını kaybeden kişi, Avrupa kıtasındaki ilk ölüm vakası oldu.

-Güney Kore, İran ve İtalya'da salgınlar
19 Şubat'ta İran'da ilk vakalar ve can kayıpları meydana geldi.

-21 Şubat'ta İtalya'nın Lombardiya bölgesinde Covid-19'un ilk kez yerel kaynaklı bulaştığı görüldü.

Milano şehrindeki moda endüstrisinin Çinli mevsimlik işçilerin yoğun çalıştığı bir yer olması bölgeyi yayılma alanı haline getirmişti.

UMRE ZİYARETLERİ DURDURULDU

-22 Şubat'ta Güney Kore'de bir günde 229 vaka görüldü. Ülkenin güneyindeki Daegu kentindeki bir Katolik Hristiyan Kilisesinin cemaati içindeki yayılmanın salgında rolü olduğu belirlendi.

-25 Şubat'ta İran Sağlık Bakan Yardımcısı İreç Herirçi'de Covid-19 görüldüğü bildirildi.

-26 Şubat'ta Güney Amerika kıtasında ilk vaka Brezilya'da, İtalya'dan seyahatten dönen bir iş adamında görüldü.

-27 Şubat'ta Suudi Arabistan, Covid-19 nedeniyle umre ziyaretlerini askıya aldı.

-28 Şubat'ta DSÖ, Covid-19 için küresel risk seviyesini "yüksekten" "çok yüksek"e çıkardıklarını duyurdu.

-29 Şubat'ta ABD’de yeni tip corona virüs kaynaklı ilk ölüm gerçekleşti.

TÜRKİYE'DE İLK VAKA

-Mart ayının ilk 6 gününde İtalya'daki vaka sayısı 6 kat arttı.

-8 Mart'ta İtalya'da salgının yayıldığı Lombardiya Bölgesi ve 14 kent karantinaya alındı.

-10 Mart'ta İtalya Başbakanı Giuseppe Conte ülkede serbest dolaşımı kısıtlayarak kapsamlı karantina tedbirleri ilan etti. İlk ve orta dereceli okullar ile üniversiteler tatil edilirken Birinci Futbol Ligi Serie A dahil tüm spor müsabakaları durduruldu.

-11 Mart'ın ilk saatlerinde Sağlık Bakanlığı, Türkiye'de ilk vakanın görüldüğünü duyurdu.

-DSÖ, yeni tip corona virüsü "pandemi" (küresel salgın) ilan etti.

-ABD Başkanı Donald Trump, İngiltere haricinde Avrupa’dan gelen tüm yolculara 30 gün süreyle sınırlarını kapattıklarını duyurdu.

-12 Mart'ta Türkiye'de ilk ve orta dereceli okullar ile üniversitelerde eğitime ara verildi.

-13 Mart'ta ABD'de Başkan Trump, salgın nedeniyle ülke genelinde "ulusal acil durum" ilan etti.

-17 Mart'ta Avrupa Birliği (AB), üçüncü ülke vatandaşlarının üye ülkelere ve Schengen bölgesine yapacakları seyahatlere 30 günlük geçici kısıtlama getirdi.

-Fransa'da ülke genelinde serbest dolaşıma kısıtlama getirilirken, kapsamlı karantina tedbirleri uygulanmaya başlandı.

-19 Mart'ta salgının ortaya çıktığı Çin'de ilk kez yurt içi kaynaklı yeni vakaya rastlanmadığı bildirildi.

-21 Mart'ta Türkiye'de 65 yaş üzeri ve kronik hastalığı bulunan vatandaşlara sokağa çıkma kısıtlaması uygulanmaya başlandı.

-23 Mart'ta İngiltere'de de karantina tedbirleri uygulamaya kondu.

OLİMPİYATLAR ERTELENDİ

24 Mart'ta Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) 2020 Tokyo Olimpiyatlarının gelecek yıla ertelenmesine karar verdi.

25 Mart'ta Hindistan'da 21 gün sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

TÜRKİYE'DE SEYAHAT YASAĞI

-26 Mart'ta ABD'de görülen Covid-19 vakalarının sayısı Çin'i geride bıraktı.

-27 Mart'ta ABD Kongresi salgın nedeniyle zarara uğrayan şahıs ve işletmelere yardım için 2,2 trilyon dolarlık ekonomik teşvik paketini onayladı. Bu, ülke tarihinin en büyük ekonomik yardım paketi oldu.

-İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Covid-19 testinin pozitif çıktığını duyurdu.

-3 Nisan'da Türkiye'de 30 büyükşehir ve Zonguldak iline giriş çıkışlar yasaklandı

WUHAN'DA KARANTİNA KALDIRILDI

7 Nisan'da Çin'de ilk kez Covid-19 nedeniyle yeni ölüm olduğu bildirildi. Aynı gün akşam saatlerinde salgının ortaya çıktığı Vuhan kentinde karantina kaldırıldı.

-14 Nisan'da ABD Başkanı Trump, ülkesinin DSÖ'ye sağladığı finansmanı durdurduğunu açıkladı. DSÖ'nün salgının dünya geneline yayılmasında ciddi sorumluluğunu olduğunu ileri süren Trump, örgütün, salgının başında Çin'in beyanlarına güvenerek dünyayı yanılttığını savundu.

-16 Nisan'da Japonya'da aralarında Tokyo ve Osaka'nın bulunduğu 7 bölgede olağanüstü hal ilan edildi.

-24 Nisan'da Çin Ulusal Sağlık Komisyonu salgının ortaya çıktığı Wuhan kentinin merkezi olduğu Hubey eyaletinde son 7 günde yeni Covid-19 vakasına rastlanmadığını bildirdi.

-ABD'den anti-viral ilacın acil kullanımına onay
1 Mayıs'ta ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA), Amerikan Gilead ilaç şirketinin ürettiği "Remdesivir" adlı antiviral ilacın Covid-19 tedavisinde "acil durum kullanımına" onay verdi.

-2 Mayıs'ta Çin Hubey eyaletinde acil durum seviyesi en yüksekten ikinci yüksek seviyeye düşürüldü.

-6 Mayıs'ta Wuhan kentinde okullarda yüz yüze eğitime kısmen yeniden başlandı.

-11 Mayıs'ta Rusya'da 24 saatte 11 bin 656 Covid-19 vakası görüldü. Ülkede vaka sayısı 221 bin 344'e ulaşırken ABD ve İspanya'nın ardından en fazla vakanın görüldüğü ülke konumuna geldi.

BÜYÜK BUHRAN'DAN BÜYÜK KÜRESEL EKONOMİK DARALMA

13 Mayıs'ta BM tarafından yayımlanan Dünya Ekonomik Durumu ve Beklentiler Raporu'nda küresel ekonominin Covid-19 salgınının etkisiyle bu yıl yüzde 3,2 daralacağını öngördü. Raporda, ekonomideki küçülmenin 1930'lardaki Büyük Buhran'dan bu yana en keskin daralma olacağına işaret edildi.

WUHAN'DA VAHŞİ HAYVAN TİCARETİ YASAĞI

-15 Mayıs'ta Çin'de salgının ortaya çıktığı 11 milyonluk Wuhan kentinde tüm vatandaşlarını test etmeye yönelik çalışma başlatıldı.

-Çin'de Kovid-19 salgının ortaya çıktığı Vuhan kentinde vahşi hayvan ticareti vahşi hayvan eti tüketilmesi 5 yıl süreyle yasaklandı.

-21 Mayıs'ta ABD'de işsizlik başvurunda bulunanların sayısı 40 milyona ulaştı.

-22 Mayıs'ta Brezilya, ABD'nin ardından en fazla vakanın görüldüğü ülke konumuna geldi.

23 Mayıs'ta Çin'de Covid-19 salgının başından bu yana ilk kez yeni vaka ve ölüm görülmediği bildirildi.

-28 Haziran'da dünya genelinde Covid-19'dan ölenlerin sayısı 500 bini geçti.

-1 Temmuz'da Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Covid-19 salgını ile mücadele kapsamında 90 gün küresel insani ateşkes talep eden kararı kabul etti.

-3 Temmuz'da İngiltere, yurt dışından gelenlere uygulanan 14 günlük karantinada Türkiye dahil 56 ülkeye muafiyet getirdi.

-5 Temmuz'da DSÖ, Covid-19 tedavisinde kullanılan "hidroksiklorokin" ve "lopinavir/ritonavir" bileşimi ilaçların denemelerinin "ölüm oranlarını düşürmede başarısız kaldığı" gerekçesiyle durdurulduğunu bildirdi.

-7 Temmuz'da Brezilya Devlet Başkanı Jair Bolsonaro'da Covid-19 tespit edildi.

-7 Eylül'de vaka sayısı 4,2 milyonu aşan Hindistan, ABD'den sonra en çok vaka görülen ülke oldu.

ABD BAŞKANI TRUMP VİRÜSE YAKALANDI

-22 Eylül'de İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Covid-19 salgınında "tehlikeli bir dönüm noktasına gelindiğini" belirterek bar ve restoranların saat 22.00'de kapanması talimatı verdi ve evden çalışmaya devam edilmesini istedi.

-29 Eylül'de Covid-19'un neden olduğu can kaybı dünya genelinde 1 milyonu aştı.

-2 Ekim'de ABD Başkanı Donald Trump'ın Covid-19 testi pozitif çıktı.

-15 Ekim'de AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ekibinden bir kişinin Covid-19 testinin pozitif çıkması nedeniyle AB Liderler Zirvesi'nden ayrıldı.

FRANSA'DA SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI

24 Ekim'de Fransa'da artan vakalar nedeniyle ülkenin 54 bölgesinde 6 hafta süreliğine 21.00-06.00 saatlerinde sokağa çıkma yasağı uygulanmaya başladı.

30 Ekim'de Fransa'da bu kez ülke genelinde 1 Aralık'a kadar sürecek sokağa çıkma kısıtlaması uygulanmaya başlandı.

ABD'DE 80 MİLYON SEÇMEN POSTAYLA OY KULLANDI

-3 Kasım'da ABD başkanlık seçimlerinde salgın nedeniyle 80 milyona yakın seçmen postayla oy kullandı.

-5 Kasım'da İngiltere'de artan vakalar nedeniyle salgının başından bu yana ikinci kez karantina tedbirleleri uygulanmaya başlandı.

-18 Kasım'da Amerikan ilaç şirketi Pfizer ile Türk bilim insanı Prof. Dr. Uğur Şahin'in kurucu ortağı olduğu Alman biyoteknoloji firması BioNTech'in geliştirdiği potansiyel Covid-19 aşısının klinik denemelerinin tamamlandığı, aşı adayının denemelerde yüzde 95 etkili olduğu bildirildi.

TESCİLLENEN İLK AŞI

-2 Aralık'ta İngiltere İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumunun yaygın kullanımına onay vermesiyle Pfizer/BioNTech aşısı, "dünyada tescillenen ilk Covid-19 aşısı" oldu.

-8 Aralık'ta Pfizer/BioNTech aşısı, İngiltere'de 91 yaşındaki Kuzey İrlandalı Margaret Keenan'a vuruldu. Aşı, klinik denemeler dışında ilk kez bir insana uygulandı.

-11 Aralık'ta, ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) aşının acil kullanımına onay verdi.

-14 Aralık'ta aşı ABD'de ilk kez New York'ta çalışan 52 yaşındaki Afro-Amerikalı hemşire Sandra Lindsey'e yapıldı.

-15 Aralık'ta Rusya'da ülkenin tüm bölgelerinde Covid-19'a karşı toplu aşılamanın başladığı duyuruldu.

-17 Aralık'ta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Covid-19 testi pozitif çıktı.

-19 Aralık'ta FDA, bu kez Amerikan biyoteknoloji şirketi Moderna'nın Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü (NIAID) desteğinde geliştirdiği Covid-19 aşısının acil kullanımına onay verdi.

-İngiltere'de Başbakanı Covid-19'un mutasyona uğrayarak daha hızlı yayılan türünün ortaya çıkmasının ardından Londra ve çevresinde karantina kısıtlamaların arttırılmasına ve Noel'de ailelerin bir araya gelmesinin yasaklanmasına karar verildi.

-21 Aralık'ta Moderna aşısı ABD'de ilk kez Connecticut eyaletinde Afro-Amerikalı hemşire Mandy Delgado'ya uygulandı.

-21 Aralık'ta Avrupa İlaç Ajansı (EMA), Pfizer/BioNTech aşısının AB ülkelerinde kullanımına onay verdi.

-Dünya Sağlık Örgütü Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, Covid-19'un mutasyona uğrayarak daha hızlı yayılan türünün "ciddi hastalık veya ölüme" neden olduğuna dair hiçbir kanıt olmadığını bildirdi.

-27 Aralık'ta Çin’in başkenti Pekin’de Başkent Uluslararası Havaalanı yakınlarındaki Şunyi semtinde art arda vakaların görülmesinin ardından acil durum ilan edildi.

-Biontech/Pfizer aşısı Avrupa ülkelerinde uygulanmaya başlandı.

-Çin'de ortaya çıkan Covid-19 200'den fazla ülke ve bölgeye yayılarak küresel salgına dönüştü. Dünya genelinde vaka sayısı 82 milyonu aşarken, 1,8 milyon kişi virüs nedeniyle yaşamını yitirdi.

-30 Aralık, Sinovac şirketi tarafından Çin'de geliştirilen CoronaVac aşısı Türkiye'ye geldi.

Salgın dünyayı etkilemeye devam ediyor.