Afife Jale kimdir? (Çi ile gündemde)

Türk kadının en güçlü seslerinden "İlk Türk kadın tiyatrocu" Afife Jale Fi yeni sezon Çi dizisine damga vurdu. 

Çi'nin yeni sezonunda Serenay Sarıkaya'nın canlandırdığı Duru karakteri Afife Jale'nin konu alındığı müzikalde baş dansçı olmaya çalışıyor.

Mehmet Günsür'ün hayat verdiği müzik direktörü Deniz ise Duru'nun yerine Yasemin Allen'in canlandırdığı 'Ece' yi tercih ediyor. Dizi içindeki diyaloglarda Afife Jale göndermeleri dikkat çekiyor...

İlk Türk tiyatro kadın oyuncusu olan sanatçı, her yıl düzenli olarak tekrarlanan Yapı Kredi Afife Tiyatro Ödülleri ile anılıyor. 

Peki Türk kadını ve tiyatrosu için büyük öneme sahip olan, başarısı günümüze kadar yüzlerce belki binlerce kadını etkilemiş ve Türkiye'nin sahne hayatında bir mihenk taşı oluşturan Çİ dizisi ile tekrar gündeme gelen Afife Jale kimdir?

AFİFE JALE KİMDİR? 

Afife, 1902 yılında İstanbul'un Kadıköy semtinde dünyaya geldi. 10 Kasım 1918 günü Darülbedayi’ye talebe olarak kabul olunan Beyza, Refika, Behire ve Memduha adlı beş kızdan biriydi.

Fİ YENİ SEZON Çİ'DE AFİFE SAHNESİ

Afife ve Refika hariç öteki kızlar daha fazla dayanamamış ve “nasılsa sahneye çıkamayacakları" gerekçesiyle tiyatroyu bırakmışlardı.

Afife Jale, Müslüman kadınların sahnede rol yapması, oynaması günah ve yasak olan bir dönemde zoru başardı.

Aynı yılın 18 Aralık günü Refika tiyatrosunun suflör, Afife de "mülazım artistlik" (stajyer oyuncu) kadrolarına alınmışlardı.

Afife bir yıl süreyle bütün provalara devam etti, ama bir türlü sahneye çıkamadı. Öte yandan Refika, sahne gerisinde görev alan ilk Türk kadını oldu. 

1919 yılının 13 Nisan gecesi premier'i yapılacak olan, Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununda, Emel rolü, Eliza Binemeciyan'ın Paris'e gitmesiyle ortada kaldı. Darülbedayi yöneticileri rolü Afife'ye oynatmaya karar verdiler.

Böylelikle Afife, " Jale" takma adıyla 22 Nisan gecesi, Kadıköy'deki Apollon Sineması'nda (sonraki Hale, şimdiki Reks) Emel rolünü oynayarak sahneye çıkan ilk Türk kadını oldu.

Fakat sanatçının mutluluğu kısa sürdü. Şehir tiyatrosu polis tarafından baskına uğradı. Sanatçı o esnada “Tatlı Sır” adlı oyunda rolünü ifşa ediyordu. Polisi gören ermeni bir oyuncu sanatçıyı bahçeye kaçırarak polisin elinden kurtardı. Fakat bu baskınlar son bulmuyordu. “Odalık “adlı oyunda rolünü sahneleyen sanatçı, tekrar baskına uğradı ve yine makine odasına kaçırılarak polisin elinden kurtarıldı.

Bu olaylardan sonra İçişleri Bakanlığı devreye girdi ve Müslüman Türk Kadının sahnede rol almasını yasakladı. Ve sanatçı ilk baskınlarda kurtulsa da son baskında yakalanarak polisler tarafından götürüldü. Ve devletine karşı geldi, isyan çıkardı, dinine, milletine karşı çıktı düşüncesi ile hırpalandı. Babası da sanatçıyı evlatlıktan reddetti. Usta oyuncu bu olumsuzlar karşısında yalnız yaşamak zorunda kaldı. Maddi ve manevi bunalıma giren sanatçı, şiddetli baş ağrıları ile de savaşmaktaydı.

Ve nihayet 1923 yılında Mustafa Kemal Atatürk, Türk kadınına sahneye çıkma yasağını ortadan kaldırdı. Ve Afife Jale özgür bir şekilde oyunculuğu yapmaya başladı.

Zorlu aşamalardan geçen ve tiyatroya olan aşkı için çaba gösteren sanatçı, idealleri uğruna tutku ile bağlı olduğu sahnede rolünü ifşa etmiştir.

Turnelere çıkan sanatçı, birçok tiyatro mekanında rol aldı. Fakat sanatçı, yaşadığı ağrılar ve buhranlı günler neticesinde morfin bağımlısı haline gelmişti. Ve tiyatroyu bırakmak zorunda kaldı. Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesine yatırılarak, 39 yaşında daha hayatının baharında iken yaşama veda etti.