'Yerkabuğundaki çatlaklar kalıcı olabilir'

Şili’de son bir milyon yılda yaşanan depremleri incleyen araştırmacılar, depremlerin Dünya yüzeyinde onarılamaz çatlaklar açmış olabileceğini belirtti. Araştırmalar, depremlerin ardından yerkabuğu katmanlarının haftalar ve aylara yayılan süreç içinde tekrar eski haline döndüğünü göstermişti. Bu durum, 1906 yılında ABD’nin San Francisco kentinin yüzde 80’ini yıkan depremin ardından gözlemlenmişti. Günümüzde, Dünya’nın hareketlerini gözlemleyen GPS sistemli uydular, yer katmanlarının yeniden birleştiğini birçok defa doğruladı.

Ancak ABD’nin Cornell Üniversitesi’nde yapısal jeoloji uzmanı olan Richard Allmendinger ve meslektaşları, Şili’de 7 ve üzerinde yaşanan depremlerin yerkabağunda kalıcı çatlaklar oluşturduğunu öne sürdü.

OurAmazingPlanet sitesine konuşan Allmendinger, “Öğrencilerimle Şili’ye giderek çalışmalar yaptık... Católica del Norte Üniversitesi Profesörü Gabriel González ile büyük depremlerin yaşandığı bölgeleri gezdik... 40 yıllık kariyerimde görmediğim yapılara tanık oldum. Bilim insanları cevapsız kalan soruları sevmediği için araştırmaya koyulduk” dedi.

Allmendinger, dünyanın en kuru yeri olarak kabul edilen Şili’nin kuzeyindeki Atacama Çölü’nde bir milyon yıl öncesine uzanan depremlerin izlerine ulaştı. Antik depremlere ait izler genelde en fazla 2 ile 4 deprem döngüsü ortaya koyarken, Allmendinger, ‘üst plakalarda binlerce yıl öncesine uzanan çatlaklar tespit ettiklerini’ söyledi.

‘MODELLER DEĞİŞEBİLİR’
Araştırmalar, yerkabuğundaki bozulmanın yüzde 1-10’luk kısmının geride kalan 800 bin ile 1 milyon yıllık dönemde yaşanan 2-9 bin büyük depremden kaynaklandığını gösterdi. Depremler, Atacama Çölü’nün yattığı yerkabuğunda birkaç milimetreden metrelerce uzunluğa çıkan çatlaklar oluşturdu. Alınan sonuçlar, yerkabuğunun sanılandan daha az elastik olduğuna işaret etti.

Nature Geoscience dergisinde yayımlanan araştırma, 100 yıldır büyük bir depreme tanık olmayan ve gelecek 100 yıl içinde de tanık olması beklenmeyen Iquique Gap adlı bölgede yapıldı.

Allemendinger, “Elde ettiğimiz sonuçların dünyanın diğer bölgelerinde de geçerli olduğuna inanıyorum. Ancak diğer bölgelerde Atacama’dan farklı araştırma yöntemleri kullanmak gerekebilir” dedi.

Geçmişte yapılan araştırmalar, üst plakanın elastiki kendini onarabilen bir kayış gibi olduğunu savunmuş ve çatlakların kalıcı olmadığına işaret etmişti. Allmendinger, büyük depremlerin ardından yaşanan bozulmanın kalıcı olması halinde, jeofizikçilerin kullandığı modeller üzerinde yeniden düşünmeleri gerektiğini ifade etti.