Özgür internet için hukuki reçete

Türkiye’de internete uygulanan ve derecesi gittikçe artan sansür uygulamaları, ‘İnternet Yasası’ olarak anılan 5651 sayılı kanuna dayanıyor. Muğlak ifadelerle dolu olduğu ve internetin ifade ve bilgi paylaşım platformu özelliğini görmezden gelerek hazırlandığı iddia edilen yasa, akademisyenler için çözümün başlatılacağı nokta.

İstanbul Bilgi Üniversitesi Bilişim ve Teknoloji Hukuku Enstitüsü, 5651 Sayılı “İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun”’un 4 Mayıs 2007 tarihindeki yürürlüğünü takip eden üç yıllık uygulama sürecini değerlendirmek amacıyla bir rapor hazırladı.

Enstitü’den Yrd. Doç Dr. Leyla Keser Berber ve Av. Mehmet Bedii Kaya tarafından hazırlanan rapor, “daha demokratik bir Türkiye için” çözüm önerileri sunuyor. Erişim engeli uygulamasının “ne zorunlu, ne orantılı ne de amaca uygun” olduğu belirtilen raporda, bir an önce bu yöntemden vazgeçilmesi çağrısı yapılıyor.

Raporda 5651 sayılı kanuna ilişkin temel sorunlar, değerlendirmeler ve çözüm önerileri şiöyle sıralanıyor:

1. Ölçülülük ilkesine ve ceza sorumluluğunun şahsiliği ilkesine aykırı erişimin engellenmesi yönteminden vazgeçilmelidir.
2. Erişimin engellenmesi uygulaması ifade hürriyetini ihlal etmektedir.
3. Hukuk aykırı ve zararlı içerik arasında ayrım yapılmalıdır. (Uyarı sayfası yöntemi, Yetişkin kilidi yöntemi kullanımı)
4. TİB’in yetkileri yeniden belirlenmelidir.
5. TİB, daha şeffaf olmalıdır.
6. Engelleme kararları daha açıklayıcı olmalıdır.
7. Suçta ve cezada kanunîlik ilkesi gereğince katalog suçların açık bir şekilde tanımlanması gerekmektedir.
8. Haksız erişimin engellenmesi durumunda ödenmesi gereken tazminata ilişkin özel bir hüküm koyulmalıdır.
9. Yayından çıkarma ve cevap hakkına ilişkin hüküm ile Basın Kanunu’nda yer alan hüküm arasındaki uyumsuzluk giderilmelidir.
10. İçerik sağlayıcının başkasına ait içeriği sunma fiilinden dolayı sorumluluğuna açıklık getirilmelidir.
11. İçerik sağlayıcının bağlantı sağladığı içerikten dolayı sorumluluğuna açıklık getirilmelidir.
12. Erişim ve yer sağlayıcılar tarafından tutulan trafik verilerini saklamaya yönelik özel hükümler getirilmelidir.
13. Sanal çocuk pornografisi açıkça kapsama alınmalıdır.
14. Bir web sitesinin sunmuş olduğu hizmetler istismar edildiği durumlarda web sitesine erişim engellenmemelidir.
15. Filtreleme yazılımlarının istismar edilmesi önlenmeli ve kamu kurumları için özel bir filtreleme yazılımı geliştirilmelidir.