NASA'nın açıklamasına saatler kaldı

Curiosity, robotik kolundaki kepçesiyle Mars kumundan örnekler alıp analiz ediyor, lazerini ateşleyerek kayaların kimyasal yapısını inceliyor, sayısız fotoğraf çekerek Mars’ın jeolojik yapısını öğreniyor. Bugüne dek birçok heyecan verici ilke imza atan Curiosity, geçtiğimiz hafta Mars’ta ‘bir şey’ buldu. Veya birileri önemli bir keşif yapıldığını zannetti.

Curiosity görevindeki yetkililerden jeolog John Grotzinger, Ulusal Halk Radyosu’na (NPR) yaptığı açıklamada, “Bu keşif tarih kitaplarına geçecek. Gerçekten çok iyi görünüyor” ifadesini kullandı.  NASA, konu hakkında ağzını açmazken, Grotzinger kendisine yöneltilen soruları cevapsız bıraktı.

Dünya, NASA’daki Curiosity ekibinin dışında kimsenin bilmediği bu sırrın ne olabileceğini tartışıyor. Büyük keşif bir fosil veya mikrobiyolojik yaşam kanıtı olabilir mi? Bazıları, Mars’ta yaşamın temel blokları olan organik moleküllerin keşfedilmiş olabileceğini savunuyor.

“ÖNEMLİ AMA SARSICI DEĞİL”
ABD’nin Arizona Üniversitesi’nde gezegen bilimcisi olan ve Mars’a gönderilen Phoenix uzay aracının görevinde yer alan Peter Smith, New York Times gazetesine yaptığı açıklamada, “Herhangi bir şeyle karşılaşabiliriz… Eğer tarih kitaplarına geçecek bir şeyse, organik moleküllerle ilgili bir keşif olduğuna inanıyorum” dedi.

Curiosity ekibindeki Grotzinger ve meslektaşları, keşif aracının en son elde ettiği bulgular hakkında 3 Aralık'ta San Francisco kentindeki Amerikan Jeofizik Birliği toplantısında açıklama yapacak.

NASA’nın Curiosity’yi kumanda eden California’daki Jet İtiş Gücü Laboratuvarı’nın sözcüsü Guy Webster, yapılan keşfin önemli olduğunu ancak Grotzinger’in bahsettiği gibi “dünyayı sarsacak” nitelikte olmadığını ifade etti. Webster, ‘sarsıcı’ bir açıklamanın, akademik bir konferans yerine NASA’nın Washington’daki merkezinde yapılmasının çok daha beklenir bir durum olacağını söyledi.

“MARSLI BULMA HEVESİ SON BULMUYOR”
Türk akademisyenler, NASA’nın açıklaması öncesinde Curiosity’nin keşifleri ve Mars’ta yaşam olasılığı tartışmalarını yorumladı.

ABD'nin Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'ne (MIT) bağlı Kavli Astrofizik ve Uzay Araştırmaları Enstitüsü'nden Dr. Bülent Kızıltan:

İçerden de edindigim bilgilere dayanan intibam, Mars grubunun yaptığı açıklamanın daha çok PR amaçlı olduğu. Beklentilerimizi gereğinden fazla yükseltmiş oldular sanıyorum. Aldığım bir duyuma göre organik madde olabilecek bulgulara rastlamış olabilirler. Bu da, başlı başına çok önemli bir keşif olacak.

Prof. Dr. Ethem Derman:

Benim düşünceme göre NASA'nın bu davranışı gayet normal. Ortada bir keşif var belki ama bunu iyice denetlemeleri gerekiyor, yoksa arsenik ile beslenen mikro organizma haberinde olduğu gibi yanlış yapabilir (2010 yılında California eyaletindeki bir gölde fosfora ihtiyaç duymayan ve arsenikle beslenen bir bakteri bulunduğu açıklanmış ancak sonradan GFAJ-1 adı verilen bakterinin çok az da olsa fosfora ihtiyaç duyduğu anlaşılmıştı). O nedenle gelen verilerden ne bulduysa iyice elden geçiriyor, bilimciler bunun üzerinde çalışıyorlar ve yakında olumlu veya olumsuz bir açıklama yapacaklardır.

Mars’ta yaşam var mı yok mu sorusu çok ilginç, bugüne dek gönderilen robotlar çeşitli araştırmalar yapıyorlar ama bırakın zeki canlı yaşamı, henüz bir mikroorganizma dahi bulunamadı. O nedenle hemen söyleyebiliriz ki filmlerde gördüğümüz Marslılar Mars’ta yoklar. Ne uydusu Phobos üzerinde ne de Mars’taki kovuklarda yaşayan bizim gibi akıllı canlılar bulunmuyor. Ama nedense insanlar hep Marslı bulma peşinde koşuyor, vazgeçemiyor. İnsanlarımız bilimsel konularda maalesef bilimcilerin dediğini değil, filmcilerin veya sahtekarların sözünü daha çok dinliyorlar. En son örnek de 21 Aralık'taki kıyamet senaryoları. Bugüne dek ortaokul, lise ve üniversite öğrencilerinden bu konuda birçok mesaja yanıt vermek durumunda kaldım...

Çağ Üniversitesi Uzay Gözlem ve Araştırma Merkezi'nde araştırma görevlisi olan Arif Solmaz:

Açıkçası Mars’a yaklaşık 1 yıl önce gönderilen Curiosity uzay aracından bu şekilde etkileyici haberler alacağımızı tahmin ediyordum. Son çalışmada elde edilen ve halen analiz halindeki verilerle ilgili sadece oldukça iyi göründüklerini biliyoruz, ve eğer öyleyse buradan çıkacak sonuçların tarih kitaplarına geçeceğini gerçekten söyleyebiliriz.

Şu aşamada yapacağımız tüm yorumlar birer spekülasyondan ibaret olmakla birlikte çeşitli tahminlerde bulunmak da mümkün. Keşif Mars’a ait biyolojik, kimyasal, jeolojik veya atmosferik bir kalıntı ya da içeriğe sahip olabilir. Kabaca bunları söyleyebiliriz. Diğer yandan Güneş Sistemi’nde yaşam kuşağının sınırlarında bulunan Mars’ta yüzeyde olmasa bile toprak altında daha önceden yaşamış veya yaşamakta olan basit bir yaşam formu, ya da bildiğimiz anlamda canlı türü de bulunmuş olabilir. 

SIRRI SAM ÇÖZECEK
Mars’taki keşfin önemini, Curiosity’nin Mars Numune Analizi (SAM) çözecek. Cihaz, keşif aracının kepçesiyle topladığı numuneleri SAM’e atarak analizini yapıyor. Cihaz ilk olarak 9 Kasım günü Mars kumunu analiz etti.

En büyük amaçlarından biri organik moleküller tespit etmek olan SAM’in, toplanan henüz birkaç kepçe kumdan 4 aya yakın sürede çığır açacak bir keşif çıkarması oldukça düşük bir ihtimal. Mars’ın çok eski zamanlarında, iklimin sıcak ve nemli olduğu dönemde oluşan katmanları inceleyecek olan Curiosity, henüz bu bölgelere aylar sürecek mesafede yer alıyor.

VERİ KALİTESİNDEN BAHSEDİYORDU
Grotzinger’in NPR’a yaptığı açıklama esnasında orada bulunan Webster, NASA bilim insanının sözleriyle ‘Curiosity’den gönderilen verinin kalitesine değindiğini’ ifade etti. Çığır açacak bir keşif yapıldığını düşünmeyen Webster, “Grotzinger açıklama yaparken aklında ‘çok spesifik kimyasallar bulundu’ diye düşünmüyordu… Ben konuşmasından bunu çıkarmadım” dedi.

Sosyal medyada Twitter ve Foursquare’e üye olan Curiosity ise konu hakkında Twitter’dan açıklama yaptı. Curiosity, “Mars’ta ne keşfettim? Söylentiler internette çok hızlı yayılıyor. Ekibim, yapılan keşfin ‘tarih kitaplarına geçeceğini’ düşünüyor” dedi.

Öte yandan, 3 Aralık’taki açıklama öncesinde yaşanan durumun benzeri, geçmişte de karşımıza çıkmıştı. Mars Odyssey uzay aracı, 2002 yılında Mars’ın yüzeyinin altında donmuş su birikintileri bulmuştu. Yerel ve uluslararası basında, dönemin başkanı George Bush’un 20 yıl içinde Mars’a astronot göndermek için plan sunacağı öne sürülmüştü. Ancak böyle bir gelişme yaşanmadı.

"NE BULDUKLARINI BİLMİYORUM"
Phoenix Mars ekibinde yer alan Dr. Smith, 2008 yılında Aviation Week dergisinde benzer bir iddia öne sürüldüğünü belirtti. Dergi, Phoenix uzay aracının büyük bir keşif yaptığını ve  NASA’nın, Mars’ta hayat bulunduğuna dair açıklama yapacağı iddia edildi. Smith bu durumu, “Blog dünyasının hareketlenmesi” olarak yorumladı.

Smith, alelacele bir basın toplantısı düzenleyerek, ‘Mars’ta hayat değil, toprağında perklorat tuzları bulunduğunu’ belirtti. Bu keşifle insanlar pek ilgili değildi.

Ancak Curiosity incelediği kum örneklerinde organik moleküllere ulaştıysa, Mars’ta yaşam olasılığı da güçlenmiş olacak. Webster, “Beklentileri düşürmek istemiyorum… Ancak yine belirtmem gerekir ki, ne buldukları hakkında kesin bir fikrim yok” dedi.