Sınırda Kişilik Bozukluğu (Borderline) nedir, belirtileri nelerdir?

BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDİR?

Borderline (Sınırda kişilik bozukluğu)  kişinin çevresini algılama biçiminde, düşünme tarzında, insanlar hakkındaki duygularında ve insan ilişkilerinde problemlere yol açan bir rahatsızlıktır.

Genellikle ergenlik ve genç yetişkinlik döneminde gelişmeye başlar. Hastalığın adında geçen ve ‘Borderline nedir?’ sorusunun sorulmasına neden olan kelimenin anlamı; “sınırda, belirsiz” olarak ifade edilebilir.

Sınırda kişilik bozukluğu olan kişilerde; ani duygudurum değişiklikleri ve kendilerinin nasıl biri olduğu, hayattaki rollerinin ne olduğu konusunda kararsız düşünceler görülebilir. Bunların sonucu olarak bu kişilerin ilgi alanları ve değerleri çabucak değişebilir.

Borderline kişilik bozukluğu olan kişiler, olayları çok iyi ya da çok kötü gibi uçlarda görmeye meyillidir. Bu kişilerin insanlar hakkındaki düşünceleri çok çabuk değişebilir. Bir gün arkadaş olarak gördükleri birini ertesi gün düşman olarak görebilirler. Bu nedenle sosyal hayatta yoğun ve istikrarsız ilişkiler kurarlar.

SIKÇA GÖRÜLEN BELİRTİLERİ

· Biriyle çok çabuk yakınlık kurma ya da kendinden uzaklaşacağını düşündüğü kişi ile hemen iletişimi kesme gibi terk edilmekten kaçınan davranışlar sergileme

· Aile, arkadaş ve yakın çevre ile ilgili hızla değişen aşırı sevgi ve nefret gibi uç duygulara sahip olma

· Dengesiz ve bozulmuş benlik duygusu

· Dikkatsiz araba sürme, aşırı ve mantıksız para harcama, madde kullanımı, çok fazla yemek yeme, aşırı cinsel davranışlarda bulunma, kumar oynama gibi tehlikeli ve dürtüsel hareketler yapma

· Kendine zarar verme

· Tekrarlayan intihar düşünceleri veya girişimleri

· Birkaç saat ile birkaç gün arasında süren ani ve yoğun duygudurum değişimleri

· Sürekli olarak boşlukta hissetme

· Uygunsuz ve yoğun öfke, öfke kontrol problemleri

· Güven sorunu yaşama, diğer insanların niyetleri hakkında aşırı ve irrasyonel şüphecilik olarak sayılabilir.

Borderline bozukluğu olan kişilerde tüm belirtiler görülecek diye bir durum söz konusu değildir. Bazı hastalarda birkaç belirti görülürken bazılarında sayılan belirtilerin neredeyse hepsi gözlenebilir. Belirtilerin ortaya çıkışı sıradan olaylarla tetiklenebilir.

Örneğin iş gezisi nedeniyle yakın çevresinden ayrılan bir kişide belirtiler görülmeye başlayabilir. Belirtilerin şiddeti ve süresi kişiden kişiye değişir. Kişinin genel durumu ve hastalığının derecesi belirtilerin yoğunluğunu belirler.

BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR?

Borderline hastalığının nedenleri tam olarak aydınlatılamamıştır. Ancak bilimsel çalışmalar, bazı faktörlerin; borderline kişilik bozukluğunun gelişmesinde ya da hastalığın görülme riskini artırmada rol oynayabileceğini göstermiştir.

Birinci derece yakınında borderline kişilik bozukluğu olanlar, bu hastalığa sahip olma açısından risk altındadır. Bu durum hastalığın genetik bir temeli olabileceğini gösterir.

Borderline hastalığı olan ve sağlıklı kişileri içeren çalışmalarda, bu iki grubun beyin yapılarında fonksiyonel ve yapısal birtakım farkların olduğu saptanmıştır. Ancak bu farkların hastalık gelişiminde ne derece etkili olduğu bilinmemektedir.

Çevresel, sosyal ve kültürel faktörler de hastalığın oluşumunda rol oynuyor olabilir. Borderline hastalığı olan kişiler; çocukluk dönemlerinde taciz, terk edilme gibi travmalar yaşadığını aktarmıştır.

Ruhsal hastalıklar genel olarak pek çok faktöre bağlı olarak gelişir. Tek bir neden hastalığın gelişimini açıklamada yetersiz kalır.

Genetik, çevresel ve yapısal faktörler borderline hastalığının gelişiminde potansiyel nedenler olsa da bu faktörleri taşıyanların kesinlikle hasta olacağını ya da bu faktörleri bulundurmayan kişilerin asla hasta olmayacağını söylemek mümkün değildir.

HASTALIĞIN KOMPLİKASYONLARI

· Sürekli işini kaybetme veya değiştirme

· Eğitimini tamamlayamama

· Tutuklanma, hapse girme gibi hukuki problemler yaşama

· Çatışmalı ilişkilere sahip olma, evlilikte sorun yaşama, boşanma

· Kendine zarar verme ve bu duruma bağlı olarak hastane yatışı

· Yıpratıcı ilişkilerde bulunma

· Riskli davranışlar sonucu plansız gebelik, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, trafik kazaları, kavgaya karışma gibi durumların içerisinde yer alma

· İntihar etme girişiminde bulunma ve yaşamı sonlandırma olarak sayılabilir.

Hastalığın komplikasyonları çok ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle borderline hastalığı göz ardı edilmemesi gereken bir hastalıktır.

Kişinin sağlık durumunun yanı sıra iş ve sosyal hayatı üzerinde de etkileri olur. Borderline hastalığı olan kişinin bir uzmandan yardım alarak rahatsızlığını kontrol altında tutması, hastalığa bağlı komplikasyonların azaltılması veya görülmemesi açısından oldukça önemlidir.

Borderline hastalığı olan kişiler, diğer bazı ruhsal hastalıklar açısından da risk altındadır.

Bu hastalıklar:

· Depresyon

· Alkol, uyuşturucu bağımlılığı

· Anksiyete

· Yeme bozuklukları

· Bipolar bozukluk

· Travma sonrası stres bozukluğu

· Dikkat dağınıklığı/ Hiperaktivite bozukluğu

· Diğer kişilik bozuklukları şeklinde sıralanabilir.

Çoklu kişilik bozukluğu rahatsızlığının, borderline hastalığının özel bir örneği olduğunu belirten araştırmacılar vardır. Ruhsal hastalıklar birbiri ile fazla bağlantılı olabileceğinden bu teorileri kesinleştirmek uzun zaman alabilir.

BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU TANISI

Geçmişte borderline kişilik bozukluğu, tedavisi zor bir hastalık olarak görülmüştür. Ancak günümüzde kanıta dayalı yeni tedavi yaklaşımları ile hastaların belirtilerini azaltmak, hafifletmek ve yaşam kalitelerini artırmak mümkün olmuştur.

Borderline kişilik bozukluğu tanısı, psikiyatrist ve hasta arasındaki görüşme ile koyulur. Borderline hastalığı ile birlikte diğer bazı ruhsal hastalıklarla beraber görülebileceğinden hastada teşhis koymak çok kolay değildir.

Psikiyatrist, hasta ile belirti ve bulguları üzerine konuşarak hastanın genel mental durumunu değerlendirir. Hastadan, borderline testi olarak da adlandırılabilecek mental durum hakkında fikir edinmeyi sağlayan bir kağıdı doldurması istenebilir.

Kişinin ailesinde borderline ya da farklı türde bir rahatsızlık olup olmadığı da görüşme esnasında sorgulanır. Hastada görülen belirtilere neden olabilecek diğer durumların değerlendirmesi yapılarak bu durumlar olası sebepler arasından dışlanmaya çalışılır. Tüm bunlar neticesinde doktor tanıyı koyar.

BORDERLINE KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ

Borderline tedavisi, temel olarak kişide görülen belirtilerin kontrol altına alınması ve yaşam kalitesinin artırılması için yapılır. Tedavide en sık kullanılan yöntem psikoterapidir. Gerekli olduğu durumlarda psikoterapiye ilaç tedavisi de eklenebilir.

Kişinin kendine zarar vermesi, şiddetli belirtiler göstermesi gibi durumlar hastaneye yatışı gerektirebilir. Borderline kişilik bozukluğunun yanı sıra hastalıkla beraber görülebilecek ek rahatsızlıkların da tedavi edilmesi yararlı olur. Böylece hasta tedaviden daha çok fayda görür, yaşam kalitesindeki artış daha fazla olur.

Psikoterapi ya da diğer adıyla konuşma terapisi, borderline hastalığındaki temel tedavi yaklaşımıdır. Terapide kişiye; dürtülerini kontrol etme, kişinin durumunun farkında olarak ilişkilerini geliştirme, hastalık hakkında bilgi sahibi olma gibi konularda yardımcı olunur.

Psikoterapinin pek çok farklı çeşidi vardır. Terapist kişi ile birebir görüşebileceği gibi bir grup organizasyonu da düzenleyebilir. Terapist eşliğindeki grup seansları, kişinin duygularını ifade etmesinde ve karşısındakini sağlıklı olarak anlayabilmesine yardımcı olur.

Borderline hastalığı olan kişilerde güven problemi sıklıkla görülse de hastanın terapistine güvenmesi ve inanması tedavinin başarı şansını yükseltir.

İlaçlar, borderline tedavisinde çok fazla tercih edilmez. Ancak depresyon, duygudurum değişimleri ve hastalıkla beraber görülen mental hastalıkların iyileştirilmesinde ilaçlar kullanılabilir.

Borderline kişilik bozukluğu olanlarla yakın ilişki içerisinde olan kişiler de terapiden fayda görebilir.

Borderline hastalığı ve beraberinde gelen sorunlarla baş etmek çok kolay değildir. Hasta ve yakın çevresinin bu sorunların farkında olması, sorunlara birlikte çözüm araması tedavinin çok daha etkili olmasını sağlar.

Borderline kişilik bozukluğu, ciddi sonuçlara neden olabilecek bir mental hastalıktır. Bu hastalığın belirtilerini gösteren kişilerin bir psikiyatriste başvurması ve mental sağlık durumunun değerlendirilmesi tavsiye edilir.

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: MERAKLI BAYKUŞ 'KUKUMAV' KAMERADA