Panik atak belirtileri nelerdir? Panik atak neden olur?

Panik atak, ani ve düzenli olarak bir panik ya da korku hissinin etkisi altında kalınan bir anksiyete bozukluğudur. 

Hemen herkes belli zamanlarda endişe ve panik hissi yaşayabilir. Bu his gergin, stresli veya tehlikeli durumlara karşı verilen doğal bir tepkidir.

Ancak panik atak bozukluğundan muzdarip bir kişi için anksiyete, endişe, panik ve stres duyguları hem düzenli olarak, hem de genellikle belirgin bir sebep olmaksızın ortaya çıkar.

Panik Bozukluğu ise panik atak ile ilişkili bir ruhsal rahatsızlıktır. Beklenmedik şekilde tekrarlayan panik atakları, bu atakların gerçekleşmesi beklentisinin ortaya çıkardığı bir kaygı, ve panik atak sırasında gerçekleşen semptomlardan dolayı ölme ya da zarar görme kaygısı nedeniyle hayatın doğal akışına uyum sağlamakta güçlük çekme şeklinde gözlemlenir.

PANİK ATAK BELİRTİLERİ NELERDİR?

Panik atak, sempatik sinir sistemini tetikleyici etki gösteren bir durumdur. Bu tetiklenme sonrasında vücutta genelde tehlikeli bir durumla karşılaşılma sonrasında ortaya çıkan “savaş ya da kaç” tepkisi meydana gelebilir. Herhangi bir uyarıcı belirti olmadan meydana gelen panik atak, başlangıcı sonrası yaklaşık olarak 10 dakika içerisinde yükselerek doruk noktasına ulaşır.

Atağın yükselişi sırasında çeşitli belirti ve bulgular kişinin panik hissine eşlik edebilir:

-Göğüs ağrısı

-Yutkunma güçlüğü

-Nefes alma problemleri

-Nefes darlığı

-Çok hızlı nefes alıp verme

-Kalp atışının hızlanması

-Bayılacak gibi hissetme

-Sıcak basması

-Üşüme, titreme

-Terleme

-Bulantı

-Karın ağrısı

-Vücudun çeşitli bölgelerinde karıncalanma ya da uyuşma hissedilmesi

-Ölüme yakın olma hissi

-Gerçeklikten kopma (derealizasyon)

-Kendinden kopma (depersonlizasyon)

Panik bozukluğua dair belirtiler genellikle erken erişkinlik dönemindeki 25 yaş civarı bireylerde ortaya çıkma eğilimindedir. Tipik olarak ataklar 10 ile 20 dakika arasında sürme eğilimindedir ancak bazı uç vakalarda bu süre 60 dakikayı bulabilir. Panik atağı herkes farklı şekilde deneyimleyebilir ve belirtiler bu nedenle oldukça çeşitlidir.

Bazı kişilerde atak sonrasında yeni bir atağın meydana gelmesine karşı aşırı derecede bir korku ve endişe hissi oluşabilir. Bu hisler panik bozukluk gelişimine dair uyarıcı özellik gösterebilir.

Panik atak yaşamı tehdit edici bir durum değildir ancak belirtileri kalp krizi gibi önemli sağlık sorunları ile benzerlik gösterebilir. Kişi bu iki rahatsızlık arasındaki ayrımı tam olarak gerçekleştiremeyeceği ve gerçekten kalp krizi geçiriyor olabileceği için önemli sağlık problemleri ile benzer panik atak belirtilerinin ortaya çıkmasını takiben sağlık kuruluşlarına başvurarak destek alması önerilir.

PANİK ATAK NEDEN OLUR?

Panik atak çoğunlukla ortada belirgin bir neden olmadan gelişir. Fakat atakların oluşmasında çeşitli faktörler rol oynar. Genetik faktörler, stres düzeyinin çok yüksek olması, yakın zamanda ya da çocukluk döneminde yaşanan travmatik olaylar, olumsuz duygulara yatkınlık, uyuşturucu madde, sigara ve kafein kullanımı, panik atak riskini arttıran etkenler arasında yer alır. Tüm bunların yanı sıra, obsesif kompulsif kişilik bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu, agorafobi gibi psikolojik rahatsızlıklar da panik atak oluşumunda rol oynayabilir.

PANİK ATAK NASIL KONTROL ALTINA ALINIR?

Panik atak, kaygı ve korkuya yol açsa da bu belirtilerin varlığında kişinin gerçekten tehlike altında olup olmadığını fark etmesi son derece önemlidir. Endişeye kapılmadan bu yaşananların ve vücutta meydana gelen farklılıkların panik ataktan kaynaklandığını fark etmek gerekir. Nabzın ve solunumun hızlanması kontrol altına alınmaya çalışılmalıdır. Bu süreçte kişinin nefesine odaklanması, burundan yavaşça derin nefes alıp beşe kadar saydıktan sonra yavaş bir şekilde, nefesini ağızdan vermesi faydalı olabilir.

Ortamın müsait olması durumunda gözleri kapatarak, uyaran etkisini azaltmak, elin ya da ayağın değdiği nesneyi hissetmeye odaklanmak, kişinin sakinleşmesini sağlayabilir. Panik atak sırasında yapılabileceklerden bir diğeri de kişinin vücut kontrolünü geri kazanmasıdır. Bu süreçte vücut kaslarını sırasıyla sıkı bir şekilde kasıp gevşetmek faydalı olabilir. Panik atak, hayatın zorlu dönemlerinde bir ya da iki kez yaşandığında bu durum normal olarak kabul edilir ve kişinin doktora görünmesi gerekmez.

Ancak panik atağın sık tekrarlaması ve bunun kişinin hayatını olumsuz etkilemesi durumunda tedavi için hekime başvurmak gerekir.

PANİK ATAK TANISI NASIL KONUR?

Panik atak şikayetleriyle kişinin hekime başvurmasının ardından hekim, atakların sıklığını, atak sırasında neler hissedildiğini, bu durumun kişinin hayatında ne gibi olumsuzluklar oluşturduğunu sorgular. Ailede panik atak öyküsü varlığı araştırılır. Bazı durumlarda diğer olası sağlık problemlerinin ekarte edilmesi gerekebilir. EKG, EKO ve efor testi gibi testlerle kişinin kalp sağlığı hakkındaki kuşkular giderilir. Yaşananların psikolojik kaynaklı olması durumunda tanı netleştirilir ve uygun tedaviye başlanır.

PANİK ATAK NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Eğer bir birey panik bozukluğu ya da panik atak  belirtileri yaşıyorsa bir doktora başvurmalıdır. Doktor bireyin tıbbi geçmişini gözden geçirirken görülen belirtileri, atakların hangi sıklıkta meydana geldiğini ve ne kadar süredir devam ettiğini soracaktır.

Aynı zamanda semptomların herhangi bir başka sağlık nedeni olup olmadığını anlamak için kapsamlı bir fizik muayene yapacaktır. Tekrarlayan panik ataklarda ise panik bozukluğu teşhisi konulabilir.

Panik bozukluğu tedavi edilebilir ve tam iyileşme sağlanabilir bir durumdur. Bunun için mümkün olduğunca erken tıbbi yardım almak en iyisidir.

Tıbbi yardım olmadan panik bozukluğu yükselebilir ve baş etmek çok zor olabilir. Aynı zamanda panik atak geçirilen mekanlardan kaçınma,   agorafobi gibi diğer zihinsel sağlık durumlarını geliştirme riskini de ortaya çıkarabilir. 

Panik bozukluğu tedavisinde panik atak sayısının azaltılması hedeflenirken, panik atak tedavisinde belirtilerin hafifletilmesi amaçlanmaktadır. Ana panik atak tedavileri Psikolojik tedavi ile ilaçlardan meydana gelir. Görülen belirtilere bakılarak bu tedavilerin biri, diğeri ya da bir kombinasyonu kullanılabilir.

Psikolojik tedavi sırasında doğrudan bir terapist danışmana başvurarak bilişsel davranışçı terapiden faydalanılabilir. Bu sırada terapist danışmana atak sırasında nasıl tepki verildiği ve ne düşünüldüğü anlatılabilir ve terapist tarafından bir atak sırasında sakin kalmaya yardımcı olacak nefes alma teknikleri önerilebilir.

Eğer doktor ve hasta bir fayda sağlayacağını düşünüyorsa, reçeteli ilaçlara başvurulabilir. Antidepresanlar, seçici serotonin geri alım inhibitörleri ve benzeri başka ilaçlar bu dönemde hastaya verilebilir. 

Antidepresanların etkilerini iki ila dört hafta arasında göstermeye başladığı ve tam etkisini sekizinci haftadan itibaren gösterdiği unutulmamalıdır. İlaçlar işe yaramıyor hissi gelse bile doktor tarafından ilacın bırakılması tavsiyesi gelmezse, kullanımı sürdürülmelidir. 

Eğer bilişsel davranışçı terapi ya da ilaç kullanımından sonra belirtiler düzelmezse, hasta doktor tarafından bir psikiyatrist veya klinik psikolog gibi bir akıl sağlığı uzmanına yönlendirilebilir.