Kök hücre nedir, ne işe yarar? Kök hücre bağışçı aday sayısı 2 katı arttı, nakil profesörü de donör arıyor

Lenfoma, lösemi, kemik iliği yetmezliği gibi hastalıkların tedavisinde önemli rol oynayan kök hücre nakliyle ilgili Türkiye’de bağışçı adayı sayısı her geçen yıl artıyor. Türk Kızılayı ile ortak yürütülen Türkiye Kök Hücre Koordinasyon Merkezi (TÜRKÖK) sayesinde kemik iliği nakli olan binlerce hasta sağlıklarına kavuşurken, yüze yakın yabancı hasta da bağışçılar sayesinde kemik iliği nakli oldu.

TÜRKÖK’e, gönüllü kemik iliği veya periferik kök hücre bağışçılarının kazanılması Kızılay tarafından sağlanıyor. Türk Kızılayı’nın verilerine göre 2018 yılında 129 bin 704 kök hücre bağışçı adayı sayısı bulunurken, bu yıl ise hedeflenen sayının iki katına çıkarak 260 bine yükseldi. 2015 yılından itibaren 6 bin 180 hasta ile eşleşme olurken, 1684 hastaya nakil yapıldı. Bağışçı olmak isteyen bir kişinin 18-50 yaş aralığında ve sağlıklı olması gerekiyor.

NAKİL PROFESÖRÜ DONÖR ARIYOR

Kan kanserine yakalanan Türkiye’nin sayılı organ nakli cerrahlarından Prof. Dr. Alp Gürkan için de donör aranıyor. İstanbul’da bir hastanede kemoterapi gören Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Alp Gürkan için sosyal medyadan donör çağrısı yapılıyor.

Çocukları da doku tiplemesi için kan veren Prof. Gürkan sosyal medyadan yaptığı paylaşımda, “Yıllardır organ nakli ile uğraşıyorum ve organ bağışını artırmak için birçok kampanya düzenledim. Halkı organ bağışına yöneltmek için bir gün size de lazım olur dedim. Bugün bana lazım. İyileşmem için kök hücre nakli olmam lazım. Bu kampanyaya halkımız kök hücresi vericisi olursa belki bana bir hayat verebilirler ama benim gibi bekleyen yüzlerce kişiye de hayat kaynağı olabilirler” ifadelerini kullandı.

EN İYİ İYİLEŞME İHTİMALİ KARDEŞLERDEN YAPILAN NAKİLLERDE

Kök hücreler, yaşam boyu kendi kendini yenileme ve farklı, tamamen olgun hücrelere dönüşebilme kapasitesine sahip hücreler. İhtiyaç olduğu zaman kendilerinden sonraki hücrelerin gelişimini, olgunlaşmasını ve çoğalmasını sağlıyor. Damar yolu ile verildiğinde kemik iliğine yerleşiyor ve hematopoezi (kan hücrelerinin oluşumu) başlatıyor. Doku uyumu, bir kişinin dokusunun diğer bir kişiye ne kadar uyduğunu gösteriyor. Doku tipi kalıtsal olurken kişinin kardeşleri, varsa ikizi en iyi eşleşme ihtimali olan kişiler olduğu belirtiliyor. Hastanın ailesinden eşleşme bulunamazsa tarama akraba olmayan kişiler arasında yapılıyor. Bir bağışçının, bir hasta için uygun olduğunun belirlenmesi, doku tiplerinin eşleşmesi ile oluyor.

KÖK HÜCRE İLE TEDAVİ EDİLEN HASTALIKLAR

-Kemik iliği kanserleri.
-Lenfomalar.
-Çeşitli organ kanserleri.
-Kemik iliğinin yetersiz çalıştığı veya çalışmadığı durumlar.
-Kalıtsal anemiler.
-İmmün yetersizlikler.
-Kalıtsal metabolik hastalıklar.

KÖK HÜCRE BAĞIŞÇISI OLMAK İÇİN NE YAPMAK GEREKİYOR?

Bağışçı adayı ile başvuru sonrası bir bilgilendirme görüşmesi yapılıyor. Eğer bağışı kabul ederse, Gönüllü Kök Hücre Bağışçısı Bilgilendirme ve Onam Formunu doldurup imzalayarak bu bağışı resmi olarak onaylanması isteniyor. Ardından kan grubunun belirlenmesi, enfeksiyon hastalıkları açısından test edilmesi (HIV, hepatit ve sifiliz) ve doku tipleme testlerinin yapılabilmesi için 3 tüp kan örneği alınıyor. Testler sonucunda herhangi bir enfeksiyon ajanı tespit edilirse bağışçı olamıyor. Eğer enfeksiyon hastalıkları açısından test sonucu negatif ise kan örneği HLA (insan lökosit antijeni) doku tipinin belirlenmesi için TÜRKÖK Doku Tiplendirme Laboratuvarı’na gönderilierek test sonuçları Kemik İliği Bankası’na aktarılıyor.

VİDEO: KÖK HÜCRE BAĞIŞI NEDEN ÖNEMLİ? (28.02.2019)