Kimerizm nedir? Kimerizm türleri nelerdir?

Genetik kimerizm farklı zigotlardan çoğalan hücrelerin tek bir organizma oluşturması olarak bilinen biyolojik terimdir. Hem insanlarda hem de diğer hayvan ve bitkilerde görülebilen kimerizm canlılara çeşitli özellikler kazandırabilir.

Hayvan kimeraları döllenmiş yumurtaların birleşmesiyle oluşur. Bitkilerde ise hücre bölünmesi sırasında oluşan mutasyonlar aynı zigottan farklı tipte dokuların oluşmasına neden olabilir.

Kimerizm ismi Yunan mitolojisinde birden fazla hayvan uzuvlarının tek bir beden de birleştiği kimera adlı mitolojik yaratıktan türetilmiştir. Mitolojide kimera, tek bedende çok kimlikli yaratık, ağzından alevler püskürten bir aslana benzeyen yaratığın başı aslan, gövdesi keçi ve kuyruğu yılan şeklinde garip bir yaratıktı. Yine, gövdesi insan ve başı kurt görünümünde olan ve bu örnekler gibi pek çok kimerik canlı modeli de mitolojide bulunmakta. 

Bu yaratık hayal gücü ürünü olmasına rağmen, kimerizm günümüzde bir sağlık sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kimerizm, aynı bedende birbirinden tamamen farklı iki genomun bulunması durumudur. Bunun sonucunda tek bedende dişi ve erkek organların oluşması, iki çeşit kan grubu ya da buna benzer çeşitlikler oluşabilir.

Hayvanlarda kimerizm birden fazla döllenmiş yumurtanın ya da zigotun birleşmesiyle meydana gelebileceği gibi organ nakli de, iki genomdan oluşmuş birinden normal bireye doku verilmesinin, diğer bir yoldur. Örneğin kemik iliği nakli kişinin kan grubunu değiştirebilir. Eğer farklı hücreler aynı zigotla birleşmişlerse, oluşan organizma ‘mozaik’ olarak adlandırılır.

Buna karşın bitkilerde aynı zigottan farklı dokular oluşmasıyla gözlenir.Genellikle bitkilerdeki bu çeşitliliğin kaynağı hücre bölünmesi sırasında oluşan mutasyonlardır.

Kimerizm en az dört ebevyn hücresinden oluşur( iki tane döllenmiş yumurta ya da erken dönemdeki embriyoların birleşmesiyle) Her hücrenin popülasyonu kendine ait özellikleri gösterir, yani oluşan organizma birden fazla dokunun karışımı olur.

Kimerizm kalıtsal yolla ya da allojenik kan hücrelerinin organ ya da kan nakli sırasında karışmasıyla meydana gelir. Örneğin çift yumurta ikizlerinde kan damarlarının birleşmesiyle ortaya çıkması gibi.

Kimeralar genellikle yavru döl verebilirler ama bu döllenme ve yavrunun cinsi hangi hücre hattının verildiğine, ovaryum ya da testise bağlıdır. Yavrulardan bir tanesi genetik olarak dişi olabilirken diğeri erkek olabilir.

Kimerizmin canlılarda birçok görülme şekli vardır. Deri rengi, göz rengi veya kan grubu bunlardan bazılarıdır. Bazen fenotipte herhangi bir değişiklik görülmez ancak genotipte kimerizme rastlamak mümkün olabilir. Hayvanlarda organ nakli de kimerizme neden olabilen bir durumdur.

Vericinin DNA’sı ile alıcının DNA’sı birbirinden farklı olduğu için organ nakli olduğu zaman canlı vücudunda iki farklı genom bulunur. Dışarıdan gelen yabancı genom bazı durumlarda kendi hükümranlığını kurar ve kendi kurallarını uygular. 

Kimerizm her zaman dış görünüşle saptayabileceğimiz bir durum değildir, ancak bireyin ebeveyinlerinin konuda uzman kişiler tarafından incelenmesiyle belirlenebilir.

Kimerizm türleri ise Tetra gametik kimerizm, Germline kimerizm, Mikrokimerizm, Kromozomal kimerizm olarak sıralanabilir.