İskemi nedir? İskemik kalp hastalığı neden olur, tedavisi nasıl yapılır?

İSKEMİ NEDİR?

Dokular hayatta kalabilmek için oksijene ve besine ihtiyaç duyar. Dokulara bu maddeleri ulaştıran yapılar ise kan damarlarıdır. Vücutta büyük ya da küçük herhangi bir damarda meydana gelen tıkanıklık iskemiye yol açar. İskemi durumunda tıkanan damarın beslediği dokuda hasar oluşur.

İskeminin en sık görülen nedenlerinden birisi damar sertleşmesi yani aterosklerozdur. Aterosklerozda; damar içerisinde çoğunluğu yağdan oluşan sert ve yapışkan bir plak oluşmaya başlar. Plak oluşumu zaman alan bir süreçtir. Dolayısıyla kişi başlarda bu durumu fark etmeyebilir. Plak giderek sertleşerek damar çapını azaltır, damarın daralmasına neden olur. Sonuç olarak daralan damardaki kan akımı da azalır.

İskeminin bir diğer sebebi de kan pıhtılarıdır. Damarda oluşan plak başlı başına bir sorunken patlayarak pıhtı da oluşturabilir. Bu durum, damardaki kan akımının aniden durmasına yol açabilir. Kan pıhtısı bazı durumlarda daha küçük parçalara ayrılır ve vücudun başka bölgelerine giderek o bölgede iskemi oluşturabilir.

İskemi dokularda çok ciddi hasara neden olabilir. İskeminin yol açtığı sorunlardan en sık görülenleri şu şekilde sıralanabilir:

Kalp: Kalpte meydana gelen iskemi; miyokardiyal iskemi veya kardiyak iskemi olarak da bilinir. Bu durum kalp krizi, aritmi (kalp atışlarında düzensizlik), kalp yetmezliği gibi kalp hastalıklarına sebebiyet verebilir. İskemi ayrıca ‘anjina’ olarak isimlendirilen göğüs ağrısı ve ani kardiyak ölüme yol açabilir.

Beyin: Serebral iskemi ya da beyin iskemisi kişinin inme geçirmesine neden olabilir.

Bacaklar: Periferik arter hastalığı ile ilişkili olarak bacaklarda iskemi görülebilir. Bacak arterlerinde (atar damarlarında) plak oluşumunun neden olduğu bu durum, dinlenme durumunda dahi geçmeyen şiddetli bir ağrıya yol açabilir. Bacaktaki iskemi tedavi edilmediğinde hastanın bacağını kaybetmesine yol açabilecek kadar ciddi durumlar görülebilir.

Bağırsaklar: Mezenterik iskemi hem ince bağırsağı hem de kalın bağırsağı etkileyebilen bir rahatsızlıktır. Mezenterik iskemide, azalmış kan akımı nedeniyle düzgün beslenemeyen bağırsak parçası ölebilir veya perfore olabilir (delinebilir).

İSKEMİ NEDEN OLUR?

İskeminin ana nedenlerinden biri aterosklerozdur. Plaklar atardamarlarınızda birikebilir. Plak, çoğunlukla yağdan oluşan sert, yapışkan bir maddedir. Yavaş yavaş gelişir ve bu gelişim yıllar alabilir. Bu yüzden ilk başlarda nerede olduğunu bile bilemeyiz. Ancak zamanla, arterlerinizi sertleştirebilir ve daraltabilir. Bu, kan akışınızı yavaşlatır çünkü kanınızda hareket etmek için daha az alan vardır. Bir evdeki eski sıhhi tesisat gibi borularda tıkanma olduğunda, su yavaşça boşalır ve bir anda tıkanabilir.

Kan pıhtısı nedeniyle iskemi de geçirebilirsiniz. Plağın kendisi bir sorundur. Ancak bazen, tıkanıklık açılabilir ve bir pıhtı oluşturabilir. Bu, kan akışınızda ani ve ciddi bir durmaya neden olur. Bir pıhtı parçası bazen kopabilir ve vücudun başka yerlerinde de sorunlara neden olabilir.

İSKEMİ NASIL TEDAVİ EDİLİR? İSKEMİK KALP HASTALIĞI TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

İskemi tedavisinde temel amaç, iskemik hasarın görüldüğü dokuya oksijen ulaştırılmasıdır. Bu doğrultuda, iskemiye neden olan mekanizmanın düzeltilmesi hedeflenir.

Kan akışının sekteye uğradığı durumlarda tıkanan kan damarının çeşitli yöntemlerle (ilaç tedavisi, anjiyografi veya bypass ameliyatı) açılması ve kan akışının sağlanması; damara bası olan durumlarda basının giderilmesi, vaskülit ve benzeri durumlarda ise altta yatan hastalığın tedavisi hedeflenir. Kalbin çalışmasına ilişkin bozukluklarda ise kalp atış gücünü artıracak ilaçlara başvurulabilir.

Burada önemli olan nokta, iskemiye neden olan etkenin ortadan kaldırılması sonucunda yoğun oksijene maruz kalan dokuda reaktif oksijen radikallerine bağlı hasar ihtimalinin göz önünde bulundurulması, iskemik hasarın mümkün olan en kısa sürede düzeltilmesi ve tedavi sonrası doku hasarının kontrol altında tutulmasıdır.