Hangi tip aşılarda üçüncü doz gerekir? Üçüncü doz ne zaman olmalı?

Tuğba Öztürk / ntv.com.tr

İki doz olarak uygulanan corona virüs aşılarına, ek olarak 'hatırlatıcı' üçüncü dozun yapılması dünyanın gündemine oturdu. Çeşitli ülkeler özellikle bu konuda çalışma yaparken geçtiğimiz günlerde Sağlık Bakanı Fahrettin Koca da bir duyuru yaptı. Bakan Koca, uygulanması planlanan üçüncü doz aşısının yerli aşı olabileceğini belirtti.

*Moderna'nın 'ince ayar' aşısı: Güney Afrika ve Brezilya'da ortaya çıkan corona virüs mutasyonlarına karşı geliştirilen ilk "ince ayarlı" aşının başarılı sonuç verdiği duyuran şirket, çalışma sonucunda 'ince ayar'ın varyantlara karşı üçüncü doz aşı olarak kullanılabileceğini belirtiyor. Habere git

* BioNTech CEO’su Uğur Şahin, aşının korumasının zamanla azaldığını, ilk 6 aylık verilere göre aşının 6 ayda etkisinin yüzde 95’den yüzde 91’e düştüğü bilgisini paylaşıp 3. doz aşıya ihtiyaç var yorumunda bulunmuştu. Habere git

* Geçtiğimiz ay ise 'BioNTech'in corona virüs aşısında 1 dozun yeterli olabileceği' tartışması gündemde yer tutmuş, buna yönelik açıklamalar yapılmıştı. Ancak birçok uzmana göre tek doz BioNTech'in koruyuculuğu yüksek ancak kesinlikle yeterli değil. 

Peki 'hatırlatıcı doz' aşı tam olarak nedir, üçüncü doz aşıya ihtiyacımız var mı, bu aşı ülkemizde nasıl uygulanır? Uzmanları ntv.com.tr'nin sorularını yanıtladı. 

''AŞILAR HER SENE TEKRARLANABİLİR''

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. İftihar Köksal'a göre corona virüs aşıların her sene tekrarlanması gerekecek. Öte yandan Köksal, 'hatırlatıcı' dozun ne zaman gerektiği yönünde henüz kesin bir tarih aralığı olmadığını belirtti.  

Virüsün mutasyona uğradığını ve uygulanan aşılarında birbirinden farklı olduğunu söyleyen Köksal, ''İnaktive, MRNA bir de vektör aşılar var. İnaktive aşıların bağışıklık yanıtları uzun sürmüyor. Bu nedenle de influenza aşısında olduğu gibi her sene tekrarlanması gerekebilir'' bilgisini verdi. 

TARİHİN KESİN VE NET DAYANAĞI YOK

Hatırlatıcı dozun yapılması için süre konusunda toplanan verilerin bilimsel olarak araştırıldıktan sonra belirlenmesi gerektiği yönünde uyarı yapan Köksal, ''Virüsün şu an mutasyona uğradığını biliyoruz. MRNA aşıları için yapılan açıklamalarda, mutasyona uğramış virüslere karşı da şimdilik etkili olduğu ifade ediliyor. Bu nedenle bağışıklıkta bir azalma varsa, bir pekiştirme dozu yapılması da önerilen yaklaşımlar arasında ama bu söylediklerimizin hiçbirinin kesin, net dayanağı yok. Hastalanmış ve aşılanmış kişilerden yapılan çıkarımlar bunlar.'' dedi. 

TÜRKİYE'YE 'HATIRLATICI' 3. DOZ YERLİ AŞIYLA

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca geçtiğimiz günlerde, 3'üncü doz hatırlatma aşısının yerli aşıyla yapılacağını söylemesinin ardından farklı aşının zararı olur mu sorusu gündeme geldi. 

Bu konuya da ilişkin açıklama yapan Köksal, ''Sinovac aşısı inaktive aşı, bizim hazırladığımız aşı da bir inaktive aşı. Bunlar yapılabilir, bunda bir zarar yok. Ancak MRNA aşısı yapıldıktan sonra hatırlatıcı doz olarak inaktive bir aşı yapılması ne kadar bağışıklık sağlayacak bilmiyoruz. Muhakkak koruyacaktır, ancak MRNA aşıları farklı bir teknolojiyle üretildiler. Benim önerim, eğer bir kişi MRNA aşısı olduysa hatırlatma dozunun da MRNA aşısıyla yapılmasının daha etkin olacağı yönünde'' sözlerini kaydetti.

Ankara Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. İsmail Balık, salgın devam ettiği sürece üçüncü doz aşının yapılması görüşünde olduğunu ifade etti. 

Balık, ''Hatırlatma dozunun ne zaman yapılacağı aşıdan aşıya değişir. İnaktif aşılarda bu süre daha kısa olmalı. Örneğin, Sinovac aşısında hatırlatma dozunu 2. dozdan 6 ay sonra yapmamız gerekirken BioNTech aşısında 1 ya da 2 yıl sonra yapmak yeterli olacaktır’’ dedi.

Balık, 3.dozun hatırlatma dozu olarak adlandırılmasının daha doğru olduğunu söyleyerek şu şekilde durumu özetledi:

''İki doz başlangıçta yapıyorsunuz, 6 ay sonra aşı, koruyucu etkisini yitirmeye başlıyor. Tekrar güçlendirmek için bizim hatırlatma dozu olarak tabir ettiğimiz aşıyla antikor değerleri tekrar yükseltiyoruz'' 

Balık'a göre, salgın tam anlamıyla bitmedikçe hatırlatma dozlarının belirli aralıklarda devam edecek. 

TEK DOZ AŞI TARTIŞMASI

Geçtiğimiz günlerde gündemde yer tutan 'tek doz aşı yeterli olur mu' sorusuna, ''Bir doz diye bir şey yok. Bunun zaten tam bağışıklık için konuşmaması gerekiyor. Bir tek johnson & johnson aşısı tek doz yapılmaya uygun bir aşı, onu da biz ülkemizde kullanmıyoruz'' diyerek açıklama getirdi. 

tugba.ozturk@ntv.com.tr