Hamilelikte aşırı bulantıya dikkat (Hiperemez gravidarum nedir?)

Gebeliklerin %50-80’inde ilk 3 ayda bulantı ve/veya kusma görülüyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Aslı Alay, bulantı ve kusmanın daha ağır seyrettiği vücut ağırlığının %5’inin kaybedildiği, ağız yolu ile beslenmenin mümkün olmadığı durumların “hiperemez gravidarum” olarak adlandırıldığını söyledi.

Sıklığı %0,5-1 olan bu durumda belirtilerin çoğunlukla 4-8. haftada başladığın ve 20. haftaya kadar devam ettiğini belirten Dr. Alay, hiperemez gravidarumun neden kaynaklandığının tam olarak bilinmediğini söyledi.

Alay, “En sık kabul edilen nedenler; değişen hormonlar, beslenme bozukluğu, psikolojik faktörler, bağışıklık sisteminde, mide ve bağırsak hareketlerindeki değişikliklerdir” dedi.

Uzman doktor, bu faktörlerin etkilerini ise şöyle anlattı:

1-Gebelik hormonları:Gebelik testi olarak kullandığımız B-hcg hormonunun en yüksek düzeye ulaştığı ilk 3 ayda bulantı ve kusma daha sık görülür. Ayrıca gebelikte artan hormonlar mide boşalmasını geciktirmektedir.

2-Tiroid hormonu: Gebelerin yaklaşık %60’ında geçici bir süre tiroid hormonu normalden fazla çalışır. Tiroid bezindeki fazla hormon üretimi çoğunlukla 16-20. haftalarda düzelir ve bulantı kusma geçer. Ek tedaviye çoğunlukla ihtiyaç yoktur.

3-Bağışıklık sistemindeki değişiklikler: Bazı çalışmalarda H.gravidarum olan kadınlarda bağışıklık sisteminde görevli hücrelerin sağlıklı gebelere göre daha yüksek olduğu izlenmiştir.

4-Beslenme bozukluğu: Bazı çalışmalarda bu sorunu olan kadınların kanında bakır, magnezyum ve çinko eksikliği saptanmıştır ancak bu durum ispatlanmadığından ek çalışmalara ihtiyaç vardır.

5- Gastrit, ülser gibi mide sorunları: Gebelik planlayan kadınlar mide şikayetleri mevcut ise mutlaka gebelik öncesi tedavilerini yaptırmalıdır. Zorunlu durumlarda gebelikte de mideye endoskopi yapılabilir.

6-Psikolojik faktörler: H.Gravidarum olan gebelerin daha sinirli olduğu, bazen depresif belirtilerin hakim olduğu görülmüştür. İstenmeyen gebeliklerde daha sık karşılaşıldığı için psikolojik faktörlerin de katkısı olduğu düşünülmektedir.

AŞIRI KUSMA SORUNU OLAN ANNE ADAYINA YAKLAŞIM NASIL OLMALI?

Dr. Alay, hiperemez gravidarum konusunda sık sorulan soruları şöyle yanıtladı:

Şiddetli bulantı kusma, sıvı ve katı gıda yiyememe nedeni ile başvuran her gebeye öncelikle ayrıntılı tam bir fizik muayene yapılmalı, şikayetlerin başlangıcı sorgulanmalı ve süreç dikkatle dinlenilmelidir. Bulantı kusma hemen gebeliğe bağlanılmamalı, gebe her açıdan değerlendirilmelidir.

HİPEREMEZ GRAVİDARUM ANNEDE NE YAPAR?

Hayatı tehdit eden ve çok nadir görülen yemek borusunda yırtılma, karaciğer ve böbrek yetmezliği ile karşılaşılabilir. Ayrıca B1 vitamini ve kan sodyum düzeyinin düşük olmasına bağlı beyinde kalıcı sorunlar ortaya çıkabilir.

BEBEĞİ NASIL ETKİLER?

Anne adayında aşırı kilo kaybının bebekte erken doğuma, düşük doğum ağırlığına neden olacağı konusunda düşünceler olsa da bu, kesinleşmiş bir bilgi değildir.

HİPEREMEZ GRAVİDARUM NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Tedavi hastanın şikayetlerine ve bulantı kusma şiddetine göre değişir. Gerekli durumlarda gebe hastanede yatırılır, damar yolu ile beslenmesi sağlanır.

Op. Dr. Aslı Alay, yoğun bulantı ve kusma döneminde tüketilmemesi gereken besinleri ve ilaçları ise şu şekilde sıraladı:

BUNLARDAN UZAK DURUN
1- Portakal ve limonlu meyve suları mide asidini arttırır.
2- Demir ilaçlarını bu dönemde çok gerekli değilse kullanmayın.
3- Yağlı gıdaların mideden boşalım zamanı daha uzun olduğundan yemekleri yağsız tüketin.
4- Sebze ve lifli gıdaların sindirimi zor olduğundan tercih etmeyin.

HİPEREMEZ GRAVİDARUM SORUNU OLAN HAMİLE NASIL BESLENMELİ?

Özellikle protein ve karbonhidrat içerikli besinler sık ve küçük porsiyonlar şeklinde tüketilmelidir. Başlangıçta hafif tuzlu tavuk suyu çorbasına ilerleyen günlerde şehriye çorbası eklenir ve yanında galete, çubuk kraker verilebilir. Ek besinlere adım adım geçilir. Pirinç çorbası, patates, haşlama et veya tavuk küçük porsiyonlarla diyete eklenir. Günlük 6 öğün beslenilen gebelerimizi mutlaka ek bir vitamin ile de destekleriz. Ayrıca bazı çalışmalarda zencefilin diyete eklenilmesinin de bulantı kusmayı azalttığı bildirilmiştir. Bebekte herhangi bir soruna yol açmayan zencefili de gebelere önermekteyiz. Beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi bazı gebelerde yeterli olmaz. Bu durumda ilaç tedavisine geçmek gerekir.”