Dikkat, yerken ölebilirsiniz!

Geçtiğimiz günlerde Ordu'da anne ve babasıyla birlikte patlamış mısır yiyen 2 yaşındaki Yunus Emre Narlık, mısır tanesinin nefes borusuna kaçması sonucu öldü. Yine Ordu’nun Çaybaşı İlçesi’nde, baklava yiyen 14 yaşındaki Emre Aydoğdu da baklava parçasının solunum borusuna kaçmasıyla hayatını kaybetti. ntv.com.tr’ye konuşan Acıbadem Bakırköy Hastanesi Acil Servis Sorumlusu Prof. Dr. Özgür Karcıoğlu, bu olaylarda olduğu gibi yabancı cisimle hava yolu tıkanmasının tehlikeli ve ölümcül sonuçlar doğurabileceğine dikkat çekti.

Yabancı cisimle havayolu tıkanmaları iki türlü oluşuyor. Cismin doğrudan kendi mekanik etkisiyle tıkanma veya “kuru boğulma” denen, gırtlakta spazm yani laringospazm. Laringospazm, ses tellerinin olduğu bölgede kontrolsüz kasılma ve soluğun dar bir aralıktan geçmek zorunda kalmasıyla gelişiyor.

ANLIK İHMALİN FATURASI AĞIR OLABİLİR

Bu tür olaylar sadece bebeklerin veya küçük çocukların başına gelmiyor. Çok sayıda yetişkin de nefes borusuna kaçan yiyecek ve içeceklerden dolayı zor anlar yaşıyor, hatta ölüyor. Öyle ki Amerika’da yabancı cisim aspirasyonlarına bağlı ölenlerin sayısı yılda 500 ile 2000 arasında değişiyor. Sorun erkeklerde yaklaşık 2 kat fazla görülüyor.

Her yaş grubunda görülebilen sorunun bebek ve küçük çocukları daha fazla tehdit ettiğini söyleyen Karcıoğlu, ebeveynlerin veya bakıcıların bir anlık ihmalinin telafisi güç sonuçlar doğurabileceğine vurgu yaptı, “Özellikle 1-3 yaş arasındaki çocuklar hem daha hareketli olduklarından, hem de her şeyi içgüdüsel olarak ağızlarına götürdüklerinden yabancı cisimle hava yolu tıkanması tehlikesi artıyor” dedi.

Çocuklarda hava yolu tıkanıklıklarına neden olan cisimler arasında oyuncak parçalarından leblebi, çekirdek, fındık- fıstığa, başörtüsü iğnesinden kusmuk parçalarına dek birçok risk faktörü bulunuyor. Prof. Karcıoğlu’na göre korunmada en etkili tedbir; tehlike unsuru oluşturan ve erişebileceği mesafede bulunan cisimlerle çocuğu tek başına bırakmamak: “Madeni para, çakıl taşları, çivi, cıvata, pil, düğme, iğne, oyuncaklar sık olarak yutulan ve hava yolu tıkanıklığına yol açabilen cisimler. Çoğunlukla yemek sırasında olsa da özellikle çocuklarda oyun sırasında veya ev ortamını 'araştırırken' bulduğu şeyleri ağzına atma şeklinde de görülmektedir.”

BEYİN OKSİJENSİZ KALIR, FELÇ GELİŞİR

Sorunun ‘tam tıkanma’ ya da ‘kısmi tıkanma’ şeklinde olduğunu, tıkanma sonucu bilincin hızla bozulabildiğini ve acil müdahale yapılmazsa yaşamsal tehlikelere yol açtığını vurgulayan Prof. Dr. Karcıoğlu, “Çoğu zaman hasta ne olduğunu anlatacak, ifade edebilecek durumda değildir. Zamanında ve doğru müdahale olmazsa yaşam kurtarılsa bile beyin ve diğer yaşamsal organlara belli bir süre oksijen taşınmaması nedeniyle felç gibi kalıcı bozukluklar görülebilir” şeklinde konuştu.

DOĞRU İLK YARDIM HAYAT KURTARIR

Nefes alamama, acı çekerek elleri boyuna götürme, konuşamama ve morarmanın ‘tam tıkanma’ belirtileri olduğunu belirten Prof. Dr. Karcıoğlu, bu durumda yapılacak ilk yardımın Heimlich manevrası olduğunu söyledi, “Yani karına ve göğse bası uygulanmalı” dedi.

Kısmi tıkanmada ise öksürük olduğunu, nefes alma ve konuşmada sorun yaşanmadığını aktaran Karcıoğlu, bu durumda yapılacak ilk yardım yöntemini ise şöyle açıkladı: “Hasta öksürmeye teşvik edilir, öncelikle bulunduğu pozisyonda bırakılır. Solunum ve öksürük zayıflar ya da kaybolursa ve morarma saptanırsa derhal girişimde bulunulmalı, göğse ve karına bası uygulanmalıdır.”

BEBEKLERDE TAM TIKANIKLIK OLAN HAVA YOLUNUN AÇILMASI

Bebek çok küçük ise ve karından baskı uygulanamıyorsa yapılması gerekenleri aktaran Prof. Karcıoğlu, yabancı cisim aspirasyonlarında uygulanacak ilk yardım adımlarını şöyle anlattı:
• Bebek, ilk yardımcının bir kolu üzerine yüz üstü yatırılır.
• Başparmak ve diğer parmakların yardımıyla bebeğin çenesi kavranarak yüzüstü pozisyonda öne doğru eğilir.
• Baş-çene pozisyonu korunarak gövdesinden aşağıda bir pozisyonda tutulur.
• Varsa bir sandalyede oturarak uygulanmalıdır.
• 5 kez el topuğu ve bileğinin iç kısmı ile bebeğin sırtına, kürek kemiklerinin arasına hafifçe vurulur. Diğer kolun üzerine başı elle kavranarak sırtüstü çevrilir.
• Yabancı cismin çıkıp çıkmadığına bakılır.
• Çıkmadıysa başı gövdesinden aşağıda olacak şekilde sırtüstü tutulur.
• 5 kez iki parmakla göğüs kemiğinin alt kısmına karın basısı uygulanır.
• Yabancı cisim çıkana kadar devam edilir.
• 112 acil servisten tıbbi yardım istenir.

BİLİNCİ AÇIK KİŞİLERDE HEİMLİCH MANEVRASI

• Hasta ayakta ya da oturur pozisyonda olabilir.
• Hastanın yanında veya arkasında durulur.
• Bir elle göğsü desteklenerek öne eğilmesi sağlanır.
• Diğer elin topuğu ile hızla 5 kez sırtına (kürek kemikleri arasına) süpürür tarzda vurulur.
• Tıkanıklığın açılıp açılmadığına bakılır, açıldıysa işlem durdurulur.

• Tıkanıklık açılmadıysa Heimlich manevrası yapılır.
• Hastanın arkasından sarılarak gövdesi kavranır.
• Bir elin başparmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak konur. Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır.
• Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırılır.
• Bu hareket 5-7 kez yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır.
• Tıkanıklık açılmadıysa tekrar sırtına vurulur.
• Bu işlemler 5’er kez olacak şekilde dönüşümlü olarak tekrarlanır.
• Hastanın bilinci kapanırsa, sert zemin üzerine yatırılır.
• 112’den tıbbi yardım istenir.