Çay demir emilimini etkiler mi? (Limonlu çay-demir ilişkisi şehir efsanesi mi?)

Çay tüketiminin, dengeli ve yeterli beslenen kişilerde demir eksikliğine neden olmadığını belirten Gastroenteroloji Uzmanı Dr. Atilla Bektaş ve Hematoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Uğur Ural, demir emilimi ile ilgili yaptıkları literatür araştırması sonuçlarını paylaştı.

Medimagazin’e açıklamada bulunan Bektaş ve Ural, çay ve demir emilimi konusunda “dengeli ve yeterli beslenme” vurgusu yaparak çayın hangi durumlarda demir emilimini azalttığı, hangi durumlarda etkilemediği hakkında şunları söyledi:

“Çayın sağlık üzerine faydalı etkisi nedeniyle kısıtlanması gerekmez. Diyetteki demirin iki kaynağı vardır. Bunlardan birisi bitkisel kaynaklı demir (nonhem), diğeri hayvansal kaynaklı (hem) demirdir. Vücudun demir ihtiyacı daha çok hayvansal kaynaklı gıdaların tüketilmesiyle sağlanır.

Et yenilerek alınan organik demir ile bitkisel kaynaklı inorganik demirin vücuttaki emilim yolları birbirinden tamamen farklıdır. Hayvansal kaynaklı demirin vücut tarafından emilimi, bitkisel kaynaklı demirde olduğu gibi C vitamini tüketimi ile artmaz, çay ve kepek gibi demir bağlayıcı gıdaların tüketimi ile düşmez.”

BİTKİSEL KAYNAKLI DEMİR EMİLİMİ ÇAY İLE AZALIR MI?

Kırmızı et, karaciğer, yumurta ve balıkta bulunan hayvansal kaynaklı demir vücut tarafından kolay emildiğini ve çayın bu besinlerle alınan demire etki etmeyeceğini dile getiren Bektaş ve Ural şöyle devam etti:

“Tahıl, yeşil sebze, kurubaklagil, kuru meyve, pekmez ve sert kabuklu kuru yemişlerde bulunan bitkisel kaynaklı demir emilimi; C vitamini kullanımıyla artarken, çayda bulunan ‘tanen’ nedeniyle çay tüketimiyle azalır. Ancak çaydaki tanen antioksidan özellik gösterir, birçok hastalığın oluşumunu engeller ve sağlık için faydalıdır.”

FAZLA DEMİR ALIMI ZARARLI!

Dünyada en sık rastlanan kansızlık nedeni demir eksikliği olarak gösteriliyor. Vücutta beslenme bozukluğu ve kanama nedenli kayıp yoksa ilerleyen yaşla birlikte demir depolarının arttığını belirten Bektaş ve Ural, demir miktarının gerekenden fazla olmasının da zararlı olduğuna vurgu yapıyor.

KANSIZLIĞIN NEDENİ HER ZAMAN DEMİR EKSİKLİĞİ OLMAYABİLİR

Demir fazlasının böbrek ve karaciğerden atılmayacağını belirten uzmanların bu konudaki açıklaması şöyle;

“Hücre içinde bulunan fazla demir mide bağırsak kanalından ve kadınlarda adet döneminde vücut dışına atılabilir. Kansızlığın nedeni her zaman demir eksikliği olmayabilir, demir eksikliği saptanmadan demir ilacı alınması fayda yerine zarar getirir.”

Demir fazlasının vücutta biriktiğini ve vücut demir depolarının insülin direnciyle doğrudan ilişkili olduğunu belirten uzmanlar, yüksek ferritin düzeylerine sahip sağlıklı kişilerde tip 2 diyabet gelişme riskinin, ferritin düzeyi normal olanlara göre daha yüksek olduğunu söyledi.

FAZLA DEMİR HANGİ HASTALIKLARDA RİSKİ ARTIRIR?

Vücutta biriken fazla demirin, siroz ve kanser gibi karaciğer hastalıkları, eklem kireçlenmesi, kemik erimesi, tiroidin az çalışması, Alzheimer, Parkinson ve sara gibi hastalıklarda risk artışına yol açtığını aktaran Dr. Bektaş, “Bazı enfeksiyonlar ve romatizmal hastalıklarda da ferritin değeri yüksek bulunur. Ancak, bu yükseklik vücutta fazla demir birikimini göstermez, tıpkı CRP veya sedimentasyon gibi iltihap göstergesidir ve çok sayıda iltihabi durumda yükselir“ değerlendirmesinde bulundu.

LİMON SIKILARAK İÇİLEN ÇAY EFSANESİ

“C vitamininin yapısı 30 derece sıcaklıktan sonra bozulmaya başlar” diyen Dr. Bektaş, limon sıkılarak içilen çay ile demir emiliminin arttığı düşüncesinin de bir şehir efsanesinden ibaret olduğunu belirterek, demir emilimini azaltmamak için çay tüketimine dikkat etmesi gerekenler ile ilgili şunları söyledi:

“Demir eksikliği saptanmış kişiler, hamile ve emzirenler, okul öncesi çocuklarda demir eksikliği riski yüksektir. Bu gruptakiler, yemeklerle birlikte fazla miktarda çay içmekten kaçınmalıdır. Böyle durumlarda yemekten en az bir saat önce ya da sonra çay içilmelidir. Demir eksikliği nedeni ile kullanılan demir ilaçlarının çoğunda çayla demir emilimi azalacağından, ilaç kullanımından bir saat önce veya sonra çay içilmemelidir. Ayrıca yemeklerle birlikte süt, yoğurt ve ayran gibi kalsiyum içeren gıdaların alınması, kahve tüketilmesi de demir emilimini azaltır.”

VİDEO: ÇAY KAHVENİN ÖNÜNE GEÇTİ