Ben takibi neden önemli, yeni çıkan benler neyin işareti?

Malign melanoma, deriye renk veren hücrelerden köken alıyor ve çok hızlı ilerliyor. Malign melanoma lezyonlarının %30’u bir ben üzerinde gelişirken, %70’i normal cilt zemininde oluşuyor.
 
Melanom erken evrede tanı konulduğunda etkin bir şekilde tedavi edilebiliyor. Ancak bu dönemde tanı konulamazsa hızla bölgesel lenf düğümlerine, ardından tüm vücuda yayılıyor ve tedavi şansı önemli ölçüde ortadan kalkıyor. Gayrettepe Florence Nightingale Hastanesi’nden Araştırma Görevlisi ve Dermatolog Dr. Zahide Eriş Eken, en ölümcül cilt kanserlerinden olan bu hastalıkta erken tanının hayati önemine dikkat çekiyor:

“Tümör erken dönemde tespit edilip çıkarılırsa, hastaların yaşam süresinde herhangi bir değişiklik olmadan yaşamlarına devam edebilmekteler.  Ne yazık ki toplumumuzda yanlış inanışlar söz konusu. Böyle bir lezyon geliştiği zaman bıçak değmesinin kanserin vücuda yayılmasına neden olabileceği düşüncesi, tanıda gecikmeye hatta hastaların hayatını kaybetmesine neden oluyor. El içi ayak tabanından tutun da tırnak yatağına kadar derinin herhangi bir yerinde ortaya çıkabilmekle birlikte daha çok güneş hasarının yoğun olduğu vücut alanlarında gözleniyor. Tarım toplumu olduğumuz için ülkemizde melanom, kronik ultraviyole güneş maruziyetinin daha yoğun olduğu baş ve boyun bölgesinde görülüyor.” 

BELLİ PERİYODLARLA AYNA KARŞISINDA BENLERİNİZİ KONTROL EDİN!

Benlerde asimetri, sınırlarında düzensizlik, renk değişikliği (benin birden çok renk içermesi), belirgin büyüme, iltihabi reaksiyon ya da kanama cilt kanserine işaret edebiliyor. Bununla birlikte değişik görünümlü, hızlı büyüyen, pigmente bir lezyonun saptanması durumunda da acilen bir dermatoloğa başvurulması gerektiğine vurgu yapan Dr. Eken, cilt kanserini erken evrede yakalamak için dikkat edilecek noktaları anlatarak, bu konuda sık sorulan soruları şöyle yanıtlıyor: 

KİMLERDE DERİ KANSERİ GELİŞİM RİSKİ DAHA YÜKSEK?

- Açık tenli, renkli gözlü, kızıl-sarı saçlı veya kolaylıkla güneş yanığı gelişebilen deri tipindeki kişiler.
- Uzun süre veya aralıklı olarak yoğun güneş ışığına maruz kalmış kişiler.
- Ailesinde deri kanseri malign melanom olanlar.
- Ailesinde ve kendisinde deri kanseri dışında kanser olanlar ve organ nakil hastaları.
- Anormal görünümlü nevüsü olanlar.
- Doğumsal çok sayıda benleri bulunanlar.

BENLERİN TAKİBİ NEDEN GEREKLİ?

Benler deriye renk veren hücrelerin oluşturduğu deri değişiklikleridir. Vücudumuzda çok sayıda ben görülebilir. Bu benlerin bazıları doğuştan, bazıları güneşe maruz kalınması sonucu sonradan oluşurlar. Benler; kahverengi, siyah ya da koyu mavi renkte olabilirler. Her renk değişikliği ya da kabarıklık ben değildir. Deride var olan değişikliğin, ben olup olmadığı konusunda dermatoloji uzmanınızdan görüş almak gerekir. Özellikle risk altında olanlar, çok sayıda beni olanlar mutlaka bilgisayarlı dermatoskopi yöntemiyle ben haritalamalarını yaptırmalı ve takip altında olmalıdır. Mevcut bende ani gelişen düzensizlik, renk değişimi, ağrı, kaşıntı ve kanama görülmesi durumunda acilen doktora başvurulmalıdır. Kesinlikle benlerle oynanmamalı ve sıkılmamalıdır.

DERMATOSKOPİ NEDİR?

Dermatoskopi deri yüzeyi mikroskopisidir; benlerin ve pigmentli diğer lezyonların tanısında kullanılır. Bu yöntemde deri yüzeyi, ışıklı büyütme sağlayan dermatoskop ile incelenir. Daha önceki yıllarda ben takibi, el dermatoskopisindeki görüntülerin fotoğrafları çekilerek sağlanıyordu. Bu yönteme bilgisayar eklenerek bilgisayarlı dermatoskopi teknolojisi geliştirildi. 

BİLGİSAYARLI DERMATOSKOPİNİN AVANTAJLARI NELERDİR?

Bilgisayarlı dermatoskopi ile vücuttaki benlerin haritası oluşturularak noktasal lokalizasyonları belirlenir. Ardından her bir ben için dermatoskopik görüntü alınır ve kaydedilir. Böylece bir sonraki kontrolde elde edilecek görüntüyle karşılaştırma şansı sağlanır. Bilgisayarlı dermatoskop bende izlenen şüpheli değişiklikleri matematiksel hesaplayarak melanom riskini gösteren indeks de oluşturur. Bu indeks tanıda ve tedavinin planlanmasında yardımcıdır. Çıplak gözle erken evre melanomun tanı şansı %60 iken bilgisayarlı dermatoskopi ile %90’lara çıkar. Bilgisayarlı dermatoskopi ile derideki lekeler, benler değerlendirilir, arşivlenir; böylece benlerin belli aralıklardaki değişimlerinin saptanması ve incelenmesi bilgisayar ekranında kolayca yapılabilir.

Vücutlarında çok sayıda ben olan hastaların benlerinin tamamını çıkarmak söz konusu olamayacağından, biz dermatoskopi yöntemi sayesinde şüphelendiğimiz lezyonları tespit ederek bunların çıkarılmasını sağlıyoruz ve böylece hem gereksiz cerrahi girişimlerin önüne geçmiş oluyoruz hem de hastalarımızı 3-6 ay-1 sene aralarla kontrole çağırarak bu benlerin seyrini aldığımız kayıtlarla takip ediyoruz. Bu nedenle özellikle çok sayıda beni olan hastalar mutlaka bilgisayarlı dermatoskopi bulunan kliniklere başvurmalı ve ben haritalarını yaptırarak, benlerini takip altına aldırmalılar.

CİLT KANSERİNDEN KORUNMAK İÇİN NELER YAPILMALI?

Özellikle çocuklarımızda güneşten korunmaya daha çok önem vermemiz gerekmekte. Çünkü çocuklarda gelişen şiddetli güneş hasarı DNA’da bir takım bozukluklara neden olabilmekte ve cilt kanseri riskini artırmaktadır. Çocuklara uygun filtreli güneş koruyucu kremler kullanılmalıdır. Genellikle UVA ve UVB’ye karşı koruyucular içeren 30 SPF ve üzeri güneş kremlerini öneriyoruz. Güneş koruyucular güneşe çıkmadan 30 dakika önce sürülmeli ve gerekirse üç dört saatte bir yenilenmeli. Güneşin dik geldiği 11:00-16:00 saatleri arasında da gölgede kalmak gerekir. Solaryumdan ise tümüyle uzak durulmalı hatta ABD ve Avrupa’da olduğu gibi ülkemizde de 16 yaş altına solaryumun yasaklanması gerekir.

VİDEO: YAPAY ZEKA CİLT KANSERİNİ İNSANDAN DAHA İSABETLİ TEŞHİS ETTİ