Akut tonsillit (Bademcik iltihabı) nedir? Belirtileri ve tedavi yöntemleri nelerdir?

BADEMCİK İLTİHABI (AKUT TONSİLİT) NEDİR?

Tonsil olarak da adlandırılan bademcikler, dilin arka kısmında boğazın her iki yanında bulunan önemli görevleri olan organlarımızdır. Vücuda giren zararlı mikropları yakalayarak, vücudun mikroplarla savaşmasına yardımcı olan hücreleri üretirler. Bu hücreler ya direk kendileri mikropları öldürmekte ya da mikropların öldürülmesini sağlayan bazı maddeleri üretmektedirler.

Vücuda giren bazı mikroplar, tonsillerin bu etkisine rağmen yok edilemez ve tonsillerde çoğalarak tonsillerin iltihaplanmasına neden olurlar. Tonsillerde büyümeye, kızarmaya, bazen tonsiller üzerinde iltihap birikmesine neden olurlar. Bu duruma bademcik iltihabı (tonsilit) adı verilir.

Bademcik iltihabı çocuklarda en sık görülen hastalıklardandır, en sık 5-15 yaşlarında ve kış-ilkbahar döneminde görülür.

Akut tonsillite neden olan mikroplar, tükürük, burun ve boğaz sıvıları gibi vücut sıvılarıyla, yakın temasla, solunum yolundan hava yoluyla çıkan damlacıklar yoluyla insandan insana bulaşabilmektedir.

AKUT TONSİLLİTİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Hastalığın şiddeti etken olan mikrobun gücüne ve kişinin vücut direncine bağlı olarak değişebilmektedir. Bademcik iltihabında aşağıdaki belirtilerin hepsi veya birkaçı bulunabilir;

- Ateş (39-40 dereceyi bulabilir), üşüme, titreme
- Bademcikler şiş, kırmızı olması,
- Kulak ağrısı
- Boğaz ağrısı
- Yutkunmada zorlanma, ağrı veya rahatsızlık hissi,
- Halsizlik, kırgınlık, vücutta yaygın ağrı, eklem ağrıları
- Boyundaki lenf bezlerinde şişme, hassasiyet, ağrı
- Baş ağrısı  
- İştahsızlık
- Kötü ağız kokusu
- Ses değişiklikleri.

Çocuklarda bunlarla birlikte ayrıca:

- Mide bulantısı
- Kusma
- Karın ağrısı da eşlik edebilir.

TONSİLİT TEDAVİSİ NASILDIR?

Akut bademcik enfeksiyonlarının toparlanma evresi 1 hafta civarında sürmektedir. İlaçla tedavinin başlamasının ardından 3-4 gün süren ateş ve ağrı devam edebilmektedir.

Bakteriyel enfeksiyon tedavilerinde antibiyotikler, ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar, boğazı rahatlatan pastiller ve bağışıklık istemini güçlendirmek için C vitamini destekleri verilmektedir.

Viral enfeksiyonlarda erişkin ve çocuklara verilen ilaçlar değişmekle birlikte ağrı kesici ve ateş düşürücü ilaçlar, bağışıklık sistemini destekleyen vitamin ve mineraller, boğazda oluşan ağrıları rahatlatmak için pastiller kullanılmaktadır. Daha ağır tablolarda serum verilebilmektedir.

Bir erişkin ya da çocuk 1 sene içinde 7 defa ya da 3 sene boyunca her sene 5 defa bademcik enfeksiyonu geçirmişse bademcik operasyonu yapılmasına karar verilebilmektedir.

Kronik tonsilitin akut atakları ilaç tedavileriyle düzeltilebilmektedir ama çok sık geçirilmesi vücuttaki diğer mekanizmaların bozulmasına yol açabilmektedir.

Özellikle streptokok bakterisinin yol açtığı kronik tonsilit, akut romatizmal ateş denilen kronik başka bir hastalığa neden olabilmektedir. 

Akut romatizmal ateş ise kalp ve kalp kapakçığına zarar veren, böbrek yetmezliğine sebep olabilen bir hastalıktır. Bütün bu hastalıkları da önleyebilmek adına hastanın genel hayat kalitesini artırmak adına bademcik operasyonu yapılması gerekmektedir.

Ayrıca genellikle çocuklarda görülen ateşin sık sık yükseldiği nedeni bilinmeyen ateş tablosunda da bademcikler alınabilmektedir. Yüksek ateşin nedeni bademcik olarak düşünülmektedir. Bademciklerde bulgu olarak bir sorun olmaz ama çocuğa yapılan çeşitli testlerde CRP gibi değerler yüksek çıkmaktadır.

Bademcik enfeksiyonuna bağlı olarak bazen bademcikler aşırı bir şekilde büyümektedir. Hasta da yutma zorluğu ya da ateş yapmamaktadır ama hastanın nefes yolunu kapatabilmektedir. Bu duruma öpüşen bademcik denmektedir. Öpüşen bademcik erişkin ve çocuk apnesini tetiklemektedir. Kaliteli uyku uyuyamaz hasta ve horlamaları artmaktadır. Bu tür durumlarda da yine bademciklerin alınması gerebilmektedir.