Çocuklara tuvalet eğitimi ne zaman ve nasıl verilmeli?

Tuvalet eğitiminin doğru zamanda doğru şekilde verilmesi çocuğun ruhsal gelişimi açısından çok önemlidir. Tuvalet eğitimi sürecinde yapılan hatalar ileride çocuğun kişiliğini olumsuz etkileyebilecek sonuçlar doğurabilir. Bu kapsamda ebeveynlerin bilinçli davranması, çocuğu vaktinden önce zorlamaması ve yanlış uygulamalar ile süreci daha zora sokabilecek davranışlardan uzak durması oldukça önemlidir. 

TUVALET EĞİTİMİNE NE ZAMAN BAŞLANMALI?

Çocukların kakaları ve çişleri geldiğini fark edip, tutarak tuvalete kadar ulaşmaları için belirli bir fiziksel ve duygusal gelişime ulaşmış olmaları gerekir. Kakalarını tutabilmeleri en erken 18. ayda, çişlerini tutabilmeleri ise en erken 24. ayda gerçekleşir. Bu nedenle bu yaşlardan önce tuvalet eğitimi için zorlanmaları yanlış olur. Kızlar tuvalet eğitimini erkeklere göre birkaç ay daha erken başarabilirler.

ÇOCUĞUN TUVALET EĞİTİMİNE HAZIR OLDUĞUNU GÖSTEREN İPUÇLARI

. Çocuk, gündüzleri en az 2 saat kuru kalmaktadır.
. Öğle uykularından kuru kalkmaktadır.
. Bağırsak hareketleri belli zamanda gerçekleşmekte, önceden tahmin edilebilmektedir.
. Tuvalet ihtiyacını çeşitli hareketlerle veya sözle ifade etmektedir.
. Çocuk; basit talimatlara uymakta, banyoya gidebilmekte ve soyunabilmektedir.
. Bezi kirlenince rahatsız olmaktadır.
. Tuvaleti kullanmak istemektedir.

Anne babanın da çocuğa tuvalet eğitimi vermeye hazırlıklı olması gerekir. Ailenin uygun zamanı anlamayı istemesi, çocuğun hazır olup olmadığını algılayabilmesi, aile içi streslerin olmaması ve çocuğun bakımı ile ilgilenen diğer kişilerle konuyu konuşup bir uzlaşmaya varması gereklidir.

ÇOCUKLARA TUVALET EĞİTİMİ NASIL VERİLİR?

Uygun zaman olduğuna karar verildikten sonra çocukla konu ile ilgili konuşmalar yapılmalıdır. Bu konuşmalar, büyükler nereye yapıyor, kuru kalma çok iyi bir şeydir gibi konuları içerebilir. Bezini değiştirirken yeniden bağlanmak istemediğinde lazımlık ya da tuvaleti kullanmaya teşvik edilebilir. Öykülerdeki kahramanların kakalarını neye yaptığına değinilebilir.

. Çocuğun konuya istekli olduğu fark edildiğinde lazımlık almaya birlikte gidilebilir. Nasıl kullanıldığı zorlayıcı olmadan anlatılır. Lazımlık onun odasında durabilir kullanılacağı zaman banyoya götürülebilir. Lazımlık ya da tuvaleti kullanan başka çocukları fark etmesi sağlanabilir.

. Başlangıç için günde 3 kez 5-10 dakika lazımlıkta oturtmak iyi olur. Yemekten 20-30 dakika sonrası uygun zaman olabilir. Tekrar tekrar sabırla aynı teklif yapılmalı başarı gösterdiğinde ödüllendirilmelidir. Başlangıçta sonuca ulaşılmasa bile gidip tuvalette birkaç dakika oturması övülebilir. Beze yapılan kakalar “yeri burası“ diye belirtilerek onunla birlikte tuvalete dökülebilir.

. Lazımlığı düzenli şekilde kullanan çocuklar daha sonra yavaş yavaş normal tuvalet kullanımına geçebilir. Bu süre de yine çocuktan çocuğa değişiklik gösterebilir. Çocuklar bazen yetişkinlerin kullandığı tuvaletlerden korkup yapmak istemezlerse çocuk zorlanmamalıdır. Tuvalet eğitiminin zamanla oluşacak bir alışkanlık olduğu asla unutulmamalıdır.

. Tuvalet ihtiyacı olunca size söylemesi için cesaretlendirin. Tuvaletini yaptıktan sonra da haber verse, onu övün. Bir dahaki sefere, daha erken söylemesi için cesaretlendirin.

. Tuvalet eğitimi sürecinin anne babaları düşündüren yanı geceleri nasıl bir yol izleneceğidir. Eğer çocuğunuz gündüz tuvaletini altına kaçırmadan yapabiliyorsa gece de altını ıslatmak istemeyecektir. Fakat çocuklar gece çişinin geldiğini son anda hisseder ve genelde alt ıslatmaya yakın bir anda uyandıkları için çişlerini tutamayabilirler. Bunun için lazımlık geceleri çocuğa yakın bir yerde tutularak istediği zaman kullanabileceği hissi oluşturulmalıdır. Ayrıca yatmadan bir iki saat önce sıvı alımı keeserek tuvalet ihtiyacı azaltılabilir. Yatağına yatırmadan önce mutlaka lazımlığa ya da tuvalete götürülerek mesanenin boşaltılması sağlanmalıdır. Gece kontrolü hemen olmayabilir, bu konu da sabırlı olunmalı, asla acele edilmemelidir.

Sonuçta gerçekten uygun yere dışkılama gözlendiğinde ödüllendirilir. Alkışlama, başarı çıkartmaları, küçük armağanlar, birlikte ananeye telefon etme gibi ödüller verilebilir. Lazımlığı kullanamama, korkma ya da kazalar oluştuğunda asla utandırılmamalı, cezalandırılmamalıdır. Tuvalet eğitimi 6-8 ay alabilir. Yaz ayları gibi annenin daha rahat olduğu, bez olmadan dolaşma olanaklarının bulunduğu aylar daha uygundur. Ailelere bu süreçte gergin olmamaları, onun duygularını gözlemeye çalışmaları, konuya yoğunlaşmaları, her çocuğun farklı olabileceği bu nedenle esnek olmaları gerektiği anımsatılmalıdır.

Tuvalet eğitimi sırasında bazı güçlükler yaşanabilir. Çocuk tümüyle reddedebilir, hiç ilgilenmeyebilir, kabul edip bir süre oturur ama kakasını yapmaz sonra bezi bağlanır bağlanmaz yapabilir, acıdığını söyleyebilir, bazen önce bir kaç kez yapar sonra sürdürmeyi reddeder, bazen kakasını tutar günlerce yapmaz kabız olur. Eğitim sırasında ilişkiler bozulur, inatlaşma ortaya çıkarsa ısrar etmeksizin çocuğa hazır olacağı bir süre tanımak, kıskanma yaratmaksızın yaşıtlarının tuvalet eğitimini başarmış olduklarının farkına varmasını sağlamak yararlı olabilir. Bu durumda “derin bir soluk alıp arkanıza yaslanın, kızmayın, düş kırıklığına uğramayın, tuvalet eğitimini başaramamış hiç kimse yoktur, bir süre sonra yine denersiniz, bu arada onu daha iyi tanımaya, başarısız olsa bile onu sevmeye ve sevginizi göstermeye devam ettiğinizi ona hissettirmeye çalışın.

TUVALET EĞİTİMİNDE GECE BEZ BAĞLANMALI MI?

Eğer çocuk gündüz altını kuru tutmayı henüz kavrayamadıysa, gece de kuru kalmasını sağlamak pek mümkün olmaz. Tuvalet eğitiminde gece alt ıslatma sorunu ile karşılaşma olasılığınız yüksek. Bu yüzden gece tuvalet eğitimi ve bez bağlama konusu için önce bazı işaretlere dikkat etmen gerekiyor.

. Sabah kalktığında bezi kuru mu?
. Gece uyanıp çişe gitmek istediğini söylüyor mu?
. Bezine çişini yaptığında rahatsız olup çıkarmak istiyor mu?
. Sadece sabaha karşı sıkışarak tuvaletini yapmak istiyor mu?

Bu gibi işaretleri çocuğunuzda görürseniz yavaş yavaş geceleri bez bağlama rutininden vazgeçebilirsiniz. Ancak bebeğinizin altından tamamen bezi çıkardıysanız gece de altına kaçırır düşüncesi ile asla takmamalısınız. Gündüz bezsiz, gece bezli olmak çocuğunuzun kafasını karıştırır ve tekrar bez kullanmanın rahatlığına varır. Bu yüzden en ideali bebeğinizin tuvalet eğitiminin oturduğu 3. günden itibaren gece bez kullanımını sonlandırmak.