Washington Post yazdı: Demans riskini 15 yöntemle azaltmak mümkün

Demans genellikle beyin hücrelerinin zarar görmesi veya ölmesi sonucunda ortaya çıkar. Beyin hücrelerinin bu kaybı, beynin normal işlevlerini yerine getirmesini zorlaştırır. Demans, genellikle yavaş ilerler, ancak bazı türlerinde belirtiler aniden ortaya çıkabilir.

Demans hastalığının bilinen bir tedavisi yok ve önlenemez. Ancak demans riskini ortadan kaldırmak mümkün.

Pittsburgh Üniversitesi'nin geriatrik tıp bölümünde doçent olan Christine E. Kistler, Washinton Post'a yaptığı açıklamada "Genel olarak sağlık için iyi olduğunu bildiğimiz şeylerin hepsi demansı önlemek için de iyidir. Hangi yaşta olursanız olun sigarayı bırakmak sizin için iyidir. Herhangi bir yaşta egzersize başlamak sizin için iyidir. Beynimizi çalışır halde tutmamız gerekir ve bu da beynimizin sağlıklı kalmasına yardımcı olur" dedi.

DEMANS RİSKİNİ AZALTMANIN BİLİMSEL YOLLARI

1- AKDENİZ TİPİ BESLENME

Bitki bazlı gıdalara ağırlık verin. Araştırmalar, yüksek oranda sebze tüketiminin yaşa bağlı bilişsel gerileme oranını yavaşlatabileceğini gösteriyor. Başka bir çalışma, düzenli egzersiz, daha az stres ve sosyalleşmeyle birlikte bitki temelli gıda tüketiminin; hafif bilişsel bozukluk ve erken Alzheimer hastalığı semptomlarını iyileştirebileceğini buldu.

VA Boston Healthcare System'de bilişsel ve davranışsal nöroloji şefi olan Andrew Budson, “Akdeniz tipi beslenme ve haftada beş gün en az 30 dakika düzenli aerobik egzersiz yapmak kesinlikle önemlidir. Diyet ve egzersiz, insanların sağlıklı vücut ağırlığını korumalarına yardımcı olacaktır" dedi.

Araştırmalar aşırı kilolu olmanın demans için bir risk faktörü olduğunu gösteriyor. UTHealth Houston'da nöroloji profesörü olan Paul Schulz, “Hastalarıma dondurma, patates kızartması ve domuz pastırmasını bırakmalarını söylüyorum" dedi.

2- DÜZENLİ HAREKET VE EGZERSİZ

Egzersiz, kilo kontrolünün yanı sıra demans başta olmak üzere kalp hatalığı ve diğer sağlık sorunlarını azaltır. Schulz, "Yaşlı hastalarımız genellikle yoğun aktivite yapamazlar, ancak yürümek bile Alzheimer hastalığı riskini azaltmada etkilidir" dedi.

3- RUTİN AŞILAR

Yapılan araştırmalardan elde edilen kanıtlar, rutin aşıları yaptırmanın Alzheimer ve diğer demans türlerini önlemeye yardımcı olabileceğini gösteriyor. Zona ve grip aşıları üzerine yapılan çalışmalar, aşılanmış kişilerde riskin azaldığını ortaya koydu. Uzmanlar, kesin olmamakla birlikte, yaşlılarda zonaya neden olan herpes virüsü gibi bulaşıcı ajanların hastalıkta bir rol oynadığını ve buna karşı korunmanın yardımcı olabileceğini düşünüyorlar.

Bir başka teori de aşıların bağışıklık sisteminin Alzheimer hastalarında yüksek seviyelerde bulunan amiloid plağa karşı tepkisini azalttığı yönünde. Bu mantığa aykırı gelebilir, ancak bağışıklık sistemi amiloid plağa saldırdığında, kronik beyin iltihabı ve hücre ölümü olasılığını da artırır.

4- VİTAMİN ALIMI HAFIZA KAYBINI 2 YIL YAVAŞLATABİLİR

Multivitaminlerin bilişsel faydalarını inceleyen çalışmalara göre günlük bir multivitamin 60 yaş ve üzeri kişilerde hafıza kaybını yaklaşık iki yıl yavaşlatabilir.

5- HAVA KRİLİLİĞİ DEMANS RİSKİNİ ARTIRIYOR

Araştırmalar, hava kirliliğine maruz kalmanın demans riskini artırdığını, temiz hava kalitesinin ise riski düşürdüğünü gösteriyor.

6- BEYİN HASARINA KARŞI KORUYUN

Yaşlı insanlar düştüklerinde genellikle başlarını çarparlar. Araştırmalar, orta dereceli bir yaralanmanın bile (gençken olsa dahi) yaşlandığınızda bunama gelişme riskini artırabileceğini gösteriyor. Schulz, "Her müşterime bisiklete binerken ya da kayak yaparken kask takmalarını söylüyorum. Aynı şey futbol ve basketbol için de geçerli" dedi.

7- İŞİTME SAĞLIĞI ÖNEMLİ

Kulaklarınızı işitme kaybından koruyun. Yüksek seslerden korunmak için kulak tıkacı veya ses engelleyici kulaklık kullanın. Eğer varsa işitme cihazı kullanın. İhtiyacınız varsa alın. İşitme kaybı olanlar sosyalleşmekten uzak durabilir ve bu da demans riskini artırabilir.

8- SOSYAL İLİŞKİLERİNİZİ GÜÇLÜ TUTUN

Araştırmalar, sosyal bağlarını sürdüren kişilerin bunamaya yakalanma olasılığının, yalnız yaşayanlara kıyasla daha düşük olduğunu gösteriyor. Uzmanlar, pandemi sırasında uygulanan zorunlu izolasyonun riske katkıda bulunmuş olabileceğini düşünüyor.

9- YALNIZ KALMAYIN

Bir çalışma, yalnız olmaktan ziyade kendini yalnız hisseden yaşlıların demans riskinin daha yüksek olabileceğini buldu. Halihazırda sahip olduğunuz sosyal bağlantıları besleyerek, benzer düşünen insanlar bularak ve bilişsel davranışçı terapiyi deneyerek yalnızlık duygularına karşı koymayı hedefleyebilirsiniz.

10- KAN ŞEKERİNİ TAKİP EDİN

Hipertansiyon kalbe, kan damarları ile beyne zarar verebilir ve inme tehlikesini artırır. İnme geçirmek beyne giden kan akışını bozarak vasküler demans riskini artırır. Yüksek kan şekeri diyabete yol açar ve bu da kalp hastalığı, felç ve bilişsel bozukluk riskini artırabilir. Schulz, kolesterolünüzü düşürmenin demans riskini azaltabileceğini söyledi.

11- UYKU DÜZENİ

Araştırmalar, uykusuzluğun Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin artmasıyla ilişkili olduğunu gösteriyor.

12- ALKOL ALIMINI AZALTIN

Alkol, bunama riskini artıran diyabet, hipertansiyon, felç ve hafıza zayıflığı gibi sağlık bozukluklarını daha da kötüleştirebilir. Ayrıca çok fazla içki içmek düşme, araba kazası ve travmatik beyin yaralanmalarıyla sonuçlanabilecek diğer kazalar ve karaciğer hastalığı tehlikesini de artırır.

13- SİGARAYI BIRAKIN

Sigara içmek, kalp hastalığı ve felç de dahil olmak üzere demans riskini artıran çok sayıda ciddi sağlık sorunuyla bağlantılıdır. Schulz, "Sigara içmenin kan akışını azaltmak da dahil olmak üzere çeşitli etkileri olabilir" dedi. Uzmanlar, sigara içmenin bunama riskiyle bağlantılı olduğuna dair sağlam kanıtlar olduğunu söylüyor.

14- UYKU İLAÇLARINA DİKKAT

Kistler, uyku ilaçlarını bunama riskiyle ilişkilendiren bazı kanıtlar olduğunu, ancak kesinliğine dair bir çalışma olmadığını söyledi. Kistler "Yine de, bu ilaçların bunama riskine yol açabileceğine dair çok fazla biyolojik neden var" dedi.

15- BEYNİNİZİ MEŞGUL EDİN

Beyninizi meşgul edecek aktiviteler yardımcı olabilir. Okuyun, yazın ve masa oyunları oynayın. Araştırmalar bu tür uğraşların büyük bir fark yarattığını gösteriyor. Schulz, "Artık beyni bir kas gibi düşünüyorum, yani onu çalıştırmazsak daha az performans gösteriyor" dedi.