Osmanlı mirası: Süt helvası (Kazandibinin atası)

Anadolu mutfağındaki tatlıların başında gelen helvalar, özel günlerde asırlardır pişirilmeye devam ediyor. Yaklaşık 120 yıl önce Osmanlı Mutfağı'na giren süt helvası, o dönemde sarayda en çok tercih edilen tatlı haline geldi. Zaman içinde Anadolu'ya yayılan süt helvası, gün geçtikçe unutuldu. Özellikle Bursa'daki esnaf lokantaları süt helvasını menülerinden hiçbir zaman çıkarmadı.

Günümüzde yalnızca Bursa'da yapılan süt helvası, maliyetinin de düşük olması sebebiyle esnaf lokantalarında en çok tercih edilen tatlı haline geldi. Bursa'daki yemek kültüründe öğle saatlerinde tüketilen süt helvası, saat 14.00'dan sonra tüm lokantalarda tükeniyor ve gün içerisinde bir daha yapılmıyor.

ÖĞLEN SAATLERİNDE TÜKENİYOR

Yaptığı yemeklere yeni bir tarz getirmeyi hedefleyen şef Emir Topuk (26), 120 yıllık tarihe sahip süt helvasını dev kabakların içinde pişirip müşterilerine farklı bir lezzet sunuyor. Bursa'nın süt helvasını günümüze kadar taşıdığını belirten Topuk, "120 yıldan beri Bursa'daki esnaf lokantaları her gün aynı helvayı pişirmiş. Bu helva da süt helvası. Öğlen 14.00’dan sonra canınız süt helvası çekse de hiçbir lokantada bulamıyorsunuz. Süt helvası sadece öğlen ulaşılabilen bir tatlı" dedi.

KAZANDİBİNİN YARIM BIRAKILMIŞ HALİ: SÜT HELVASI

Tüm helvaların aslında aynı mantıkla pişirildiğini söyleyen Topuk, "Bir meyane hazırlanıyor, tereyağı ve un kavruluyor. Daha sonra üzerine şekerli süt ilave edip benmari usulüyle pişiriliyor. Son aşama da ise süt helvası fırında pişiyor. Süt helvası, kazandibinin atası olarak biliniyor. Aslında kazandibinin yarım bırakılmış hali süt helvasıdır. Süt helvasının en güzeli uzun sürede pişirilenidir. Unun uzun süre kavrulması çok önemli. Süt helvasının püf noktası, kıvamının helva kaşıktan akmayacak kadar katı, çatal ile yenemeyecek kadar akışkan olmasıdır. Bu kıvamı yakalamak pişirme tekniğinde. Pişirme aşaması biraz zahmetli. 3 aşamada pişiyor. Yarımşar saatten oluşan aşamalar tamamlanınca helvamızı 1 buçuk saatte yapmış oluyoruz. Aslında süt helvası eskiden sadece Bursa’da değil tüm Anadolu'da pişiyormuş. Anadolu'da süt helvasının tarifi zamanla unutulmuş. Bu helvayı Bursa’da günümüze taşıyan bir iki tane esnaf lokantası var. Süt helvası aslında bu lokantaların Anadolu mutfağına bir hediyesi. Süt helvası günümüzde sadece Bursa’da pişirildiği için ‘Bursa helvası’ olarak da anılıyor" dedi.

"İNSANLAR YEMEK İÇİN ŞEHİR ŞEHİR GEZMEYE BAŞLADI"

Yeme-içme konusunda insanların artık şehirden şehire gezmeye başladığını belirten Topuk, "Anadolu'nun ücra köşesinde bile pişen bir yemek artık büyük şehirlere de kayabiliyor. Bursa da çok büyük bir sanayi şehri, turizmi oldukça gelişmiş. İnsanlar buraya seyahate geldiklerinde süt helvasıyla karşılaşıyorlar. Daha sonra bazı lokantalar bunu kendi şehirlerine götürüp pişirmeye başladı. Doğru şekilde pişirilmesi bizler için çok önemli. Biz de bu işin doğrusunun öğrenilmesi için çok gayret ediyoruz. İnsanlar artık başka şehirlerden sadece süt helvası yiyebilmek için seyahat etmeye başladı. Bu durumla çok karşılaşıyoruz ama bahsettiğimiz gibi sadece öğle saatlerinde bulunduğu için çoğu kimse hayal kırıklığı ile şehrine geri dönüyor" dedi.

BAL KABAĞINDA SÜT HELVASI

Araştırmaları neticesinde Osmanlı mutfağında bir aşçının bal kabağı içinde farklı yemekler pişirdiğine rastlayan Topuk, "Buradan esinlenerek süt helvasını bal kabağının içinde pişirsek nasıl olur diye düşündüm. Ortaya mükemmel bir sonuç çıktı. Her öğlen mutlaka bal kabağında süt helvası pişiriyoruz. Açıkçası bal kabağında yaptığımız, tepside yapılan süt helvası ile yarışır hale geldi. Bu yüzyılda böyle bir yorumu ortaya çıkarmaktan dolayı çok mutluyuz. Yapılışı ise normal süt helvasına göre daha zahmetli. 1 gece boyunca bal kabağını fırında pişiriyoruz. Sabah ise içinde şerbetli bal kabağı tatlısı pişiriyoruz. Daha sonra içerisine süt helvasını ekleyip, bal kabağı içinde fırınlıyoruz. Sunumda ise helvayı bal kabağı ile servis ediyoruz" dedi.

"BURSA'YA GELDİĞİMİZDE İLK YAPTIĞIMIZ ŞEYLERDEN BİRİ SÜT HELVASI YEMEK"

Bursa’ya geldikleri zaman buranın yöresel lezzetlerini yemeyi sevdiklerini belirten güzel sanatlar öğretmeni Nurten Turt(41), "Bunlardan bir tanesi ise süt helvası. Çocuklarım da süt helvası yemekten dolayı çok mutlu oluyor. Bursa’ya geldiğimizde ilk yaptığımız şeylerden biri süt helvası yemek. Şehirlerin tarihi doku ve yöresel yemeklerine sahip çıkmalarından dolayı çok mutluyum. Sanal ortamlardan dolayı artık yemek, kültürel bir gezi haline geldi. Bazı sosyal medya hesaplarından hangi yemeklerin hangi şehirlerde olduğunu merakla izliyoruz. Bu lezzetlerin kendi şehrimizde de yemek istiyoruz ama bir yemeği kendi yerinde yemek çok daha güzel" dedi.