İntikam uykusuzluğu nedir? Gündüzün hıncını geceden çıkarıyorlar

Günümüzde birçok insan, iş temposu ya da günlük sorumlulukları nedeniyle kendilerine yeterli zaman ayıramadığını hissediyor. Bu his, zaman zaman bireylerin uyku gibi önemli ihtiyaçlarını geri plana atmalarına yol açabiliyor.

Bu durum, özellikle gece geç saatlere kadar sosyal medyada vakit geçirme alışkanlığı olarak kendisini ele veriyor.

İntikam amaçlı uyku ertelemesinin geçerli sayılabilmesi için, şu üç ana unsurun bulunması gerekiyor:

Geceyi kendisini hedef alan bir zaman dilimi olarak görme: Kişinin uykuya geçişi bilinçli olarak ertelemesi, yaşamındaki diğer stres faktörlerinden veya boş zaman eksikliğinden kaynaklanmalıdır.

Uykunun önünde geçerli bir engel olmaması: Uyuma isteğini engelleyen herhangi bir fiziksel rahatsızlık veya ortam şartlarının (örneğin sıcaklık) varlığı, uyku ertelemesinin bir nedenidir ve bu durum "intikam amaçlı uyku ertelemesi" tanımına girmez.

Farkındalık ve seçim: Kişinin, geç uyumanın sağlık üzerinde yaratacağı olumsuz etkilerin farkında olması fakat buna rağmen uyumamakta ısrar etmesi gerekir.

Gece geç yatma alışkanlığı, her zaman uyku erteleme olarak değerlendirilemez. Eğer kişi, geç uyuma sebebinin dışsal bir faktörden (örneğin sıcak hava, aşırı yorgunluk) kaynaklandığını biliyorsa ve buna göre hareket ediyorsa, bu duruma ''intikam amaçlı uyku ertelemesi" denemez. Ancak, eğer kişi sadece sosyal medya, video izleme ya da eğlenceli diğer aktiviteler için uyku saatini ertelemeyi tercih ediyorsa, işte buna "intikam amaçlı uyku ertelemesi" denir.

Bu uyku erteleme davranışının tipik örnekleri arasında sosyal medya platformlarında gezinme, video izleme, video oyunları oynama veya telefonla sohbet etme gibi keyifli ama zamanı boşa harcayan aktiviteler yer alır.

Yataktan çıkmadan uykuya geçişin geciktirilmesi de yaygın bir durumdur. Özellikle günümüzde, akıllı telefonlar ve tabletlerin çok sık kullanılmasından dolayı bu alışkanlık artış göstermektedir.

"İntikam" kelimesi burada aslında çok fazla bir anlam taşımıyor. İnsanlar bilinçli olarak bu davranışı yapmıyorlar; genellikle gündüz yaşadıkları stres ve kısıtlı boş zamanın bir yansıması olarak geceyi kendilerine ayırmak istiyorlar. Çin'den dünya geneline yayılan "Revenge Bedtime Procrastination" (İntikam Amaçlı Uyku Erteleme) kavramıyla popülerleşen bu durum, uzun çalışma saatlerine ve kısıtlı kişisel zamana tepki olarak gece geç yatma alışkanlığını tanımlıyor.

Çin'de, özellikle uzun çalışma saatlerine alışkın olan insanlar, gündüz boyunca kendilerine vakit ayıramamanın intikamını almak için geceyi kendilerine ayırıyorlar. Yatmadan önce saatlerce sosyal medyada gezmek ya da internette vakit geçirmek, uykusuzluk ödüllendirici bir etkinlik gibi görülüyor.

Bu davranış, sadece Çin'de değil, dünya çapında da bir fenomen haline geldi. 

GECE GEÇ YATMA ALIŞKANLIĞIYLA NASIL BAŞA ÇIKILIR?

Rutin belirleyin: Hangi gün olursa olsun, her gün aynı saatte yatmaya çalışın. Hafta sonları bile bu rutine sadık kalmak, uyku düzeninizi destekler.

Kafein ve alkolü azaltın: Özellikle akşam saatlerinde bu maddelerden kaçının, çünkü uykuya geçişi zorlaştırabilirler.

Elektronik cihazları sınırlayın: Yatmadan en az bir saat önce telefon, tablet ve bilgisayar kullanımını sonlandırın. Ekranlardan gelen mavi ışık uykuya geçişi zorlaştırır.

Geceyi hazırlıkla geçirin: Yatmadan önce rahatlatıcı aktiviteler yapın. Örneğin, hafif yoga hareketleri, meditasyon veya bir kitap okuma gibi sakinleştirici rutini uygulamak uykuya dalmanıza yardımcı olabilir.