Türkiye'nin 'cehenneme' açılan kapısının binlerce yıllık sırrı keşfedildi

BBC'den Bella Fark'ın haberine göre, Hierapolis antik kenti, gizemli "Cehennem Kapısı"nda binlerce yıldır gizemli bir sır saklıyor. Modern bilim sonunda, Roma mitlerinin ardındaki gerçeği ortaya çıkardı.

Türkiye'nin batısındaki Pamukkale'de, çevredeki ovanın üzerinde muazzam bir beyaz kaya oluşumu yükseliyor. Taşlaşmış kireçtaşından oluşan parıldayan dağ, donmuş sarkıtlarla buruşmuş ve yüzlerce köpüklü turkuaz su havuzuyla mozaiklenmiş olarak vadi tabanına iniyor.

400 BİN YIL BOYUNCA OLUŞTU

Bu parlak oluşumlar traverten olarak adlandırılıyor. 400 bin yıl boyunca mineral kaynakların köpürmesiyle yavaş yavaş oluşan kireçtaşı kayalıkları, su yamaçtan aşağı akarken gazdan arınıyor ve arkasında neredeyse 3 kilometre uzunluğunda ve 160 metre yüksekliğinde parlak beyaz kalsiyum karbonat tortusu bırakıyor. 

Bununla birlikte, travertenlerin meydana geldiği tek yer burası değil. Çin'deki Huanglong ve ABD’deki Yellowstone Milli Parkı'ndaki Mamut Kaplıcaları traverterlerin dünyadaki  diğer ünlü örnekleri... Ancak Pamukkale'dekiler dünyanın en büyük ve tartışmasız en muhteşemleri...

1988 YILINDA UNESCO DÜNYA MİRASI LİSTESİ'NE ALINDI

Türkiye’nin en popüler turistik yerlerinden biri olan Pamukkale travertenleri ve o kadar muhteşem ki 1988 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı.

PANDEMİDEN ÖNCE HER YIL ORTALAMA 2,5 MİLYON TURİST ZİYARET ETTİ

Pandemi vurana kadar, yılda 2,5 milyondan fazla insan, İzmir veya İstanbul'dan buraya seyahat etti, göz kamaştırıcı platonun tepesinde tur otobüslerinden döküldü ve devasa bir şeker yığınının üzerinde karıncalar gibi akın etti ve ardından geri yığıldı.

Ancak, canlı mineral havuzlarına parmaklarını daldıran ve devam etmeden önce damlayan doğal sütunların önünde bir selfie çeken ziyaretçiler, özel bir yeri kaçırıyorlar. Çünkü Pamukkale'nin beyaz kayalıklarının en tepesinde tünemiş antik Hierapolis kentinin kalıntıları bulunuyor.

KAPLICA KENTİ OLARAK KURULDU

Hierapolis, milattan sonra 133 yılında Romalılar tarafından ele geçirilmeden önce milattan  2. yüzyılın sonlarında Bergama'nın Attalid kralları tarafından kuruldu. Roma yönetimi altında gelişen bir kaplıca kenti oldu; 3. yüzyıla gelindiğinde, İmparatorluğun her yerinden ziyaretçiler manzarayı hayranlıkla seyretmek ve  şifalı sularda yıkanmak için geliyordu. 

Şehrin başarısı, etkileyici kemerli giriş kapısında, sütunlu ana caddesinde ve güzel bir şekilde restore edilmiş amfi tiyatrosunda hala görülebiliyor.

Güney California Üniversitesi'nden Roma İmparatorluğu'nda uzman bir arkeolog olan Drç Sarah Yeomans, "Termal sular muhtemelen şehrin kuruluşunun başlıca nedenlerinden biri. 2. yüzyılın ortalarında Hierapolis, bu tür yerlerin ziyaretçileri arasındaki popülaritesi göz önüne alındığında, güzel ve hareketli bir kaplıca kasabasıydı" dedi.

'CEHENNEM TANRISI'NA KURBAN VERMEK İÇİN TÜRBE İNŞA EDİLDİ

Ancak Hierapolis, Roma İmparatorluğu’nda daha başka bir nedenle de biliniyordu. Üç başlı cehennem köpeği Cerberus'un zehirli nefesinin yerden aktığı ve efendisi tanrı Pluto adına masum kurbanlar talep ettiği yeraltı dünyasına açılan bir portal olan "Cehenneme Kapısı"nın yeri olduğu düşünüldü.  Bölgede  "Plütonyum” adlı bir türbe  inşa edildi ve hacılar, tapınağın rahiplerine onlar adına Pluto'ya fedakarlık yapmaları için bölgenin dört bir yanından seyahat etti.

Yunan coğrafyacı Strabo da dahil olmak üzere zamanın yazarları bu fedakarlıkları tüyler ürpertici bir gösteri olarak nitelendirdi. Bir rahip, bir hayvanı, belki bir koyunu veya bir boğayı tapınağa götürürdü. Sanki Tanrı'nın eli ile, hayvan anında ölecek, rahip ise canlı çıkacaktı. Strabo , Coğrafya Ansiklopedi’sinin 13. Kitabında, az önce tanık olduklarına açıkça şaşırarak, "Serçeleri attım ve hemen son nefeslerini verdiler ve düştüler" diye yazdı.

HAYVANLAR ÖLÜRKEN, RAHİPLER NASIL HAYATTA KALDI?

Bugün Plütonyum'u ziyaret ettiğinizde bu dramatik sahnelerin gerçek olduğunu hayal etmek zor. Şimdi kazılmış ve restore edilmiş, sakin bir yer: yaklaşık 25 santimetre köpüklü berrak su ile doldurulmuş dikdörtgen bir mahfaza, hafifçe sürüklenen mineral köpük ve bir tarafta küçük kemerli bir giriş... Üstünde seyirciler için basamaklı oturma yerleri ve Plüton'un bir heykeli  mutlu bir şekilde arenaya bakıyor.Ancak, hayvanlar ölürken rahipler nasıl hayatta kalabilirdi?

'CEHENNEM KAPISI'NIN VOLKANİK BİR HAVALANDIRMA OLDUĞU KEŞFEDİLDİ

Tüm bunlar,  Almanya'nın Duisburg-Essen Üniversitesi'nden jeojenik gazlar ve  jeolojik süreçler sırasında açığa çıkan gazlar üzerine çalışan bir yanardağ biyoloğu olan Hardy Pfanz'ın da ilgisini çekti:

"Antik yazarların açıklamalarını okuduğumda, bilimsel bir açıklaması olup olmadığını merak etmeye başladım. Merak ettim, bu Cehennem Kapısı volkanik bir havalandırma olabilir mi?"

Teorisini test etmeye hevesli olan Pfanz, 2013'te Hierapolis'e gitti. 

Pfanz, "Ne bulacağımızdan emin değildik. Uydurulmuş efsaneler olabilirdi. Kesinlikle bu kadar çabuk bir cevap almayı beklemiyorduk. Girişin çevresinde onlarca ölü hayvan gördük: fareler, serçeler, karatavuklar, birçok böcek, eşekarısı ve diğer böcekler... Böylece hikayelerin doğru olduğunu hemen anladık" dedi.

ÖLÜMCÜL KARBONDİOKSİT SEVİYESİNE SAHİP

Pfanz, portatif bir gaz analizörü ile menfezin etrafındaki havayı test ettiğinde sebebini keşfetti: Zehirli karbondioksit seviyeleri. Normalde hava sadece yüzde 0,04 karbondioksit içeriyor, ancak Pfanz, türbe etrafındaki konsantrasyonun şaşırtıcı bir şekilde yüzde 80'e ulaştığını keşfedince şok oldu.

"Sadece birkaç dakika yüzde 10'luk karbondioksite maruz kalmak sizi öldürebilir Buradaki seviyeler gerçekten ölümcül” diyen Pfanz, bu ultra yüksek karbondioksit seviyelerine, bölgenin kaplıcalarını ve traverten teraslarını yaratan aynı jeolojik sistemin neden olduğunu söyledi.

Hierapolis, yerkabuğundaki çatlakların mineral bakımından zengin su ve ölümcül gazların yüzeye çıkmasına izin verdiği 35 kilometre  uzunluğundaki aktif tektonik bir fay zonu olan Pamukkale fayı üzerine inşa edildi. Bunlardan biri doğrudan şehir merkezinin altından ve Plütonyum'a doğru uzanıyor.
Yeomans, "Neredeyse kesinlikle Plütonyum'un konumunun seçimi, burada bulunan sismik gaz delikleriyle doğrudan ilgiliydi. Yeraltı dünyası ve onunla ilişkili tanrılar ve mitlerin dini değerlerinin önemli bir parçası olduğu göz önüne alındığında, ayaklarının altında olduğuna inandıkları dünyayı en çok çağrıştıran yerlerde tapınaklar ve türbeler inşa etmeleri mantıklı" açıklamasını yaptı.

ART ARDA MEYDANA GELEN DEPREMLERİN ARDINDAN KENT TERK EDİLDİ

Ancak doğa güçlerine bu kadar yakın olmanın bir bedeli vardı: Aktif bir fay zonu, Milattan sonra 17, millattan sonra 60 ve yine 17. ve 14. yüzyıllarda şehri yerle bir eden depremlere de neden oldu. Sonunda Hierapolis terk edildi.

Ancak Pfanz için hala bir olay gizemini koruyordu: “Bu bölge bu kadar ölümcülse, neden Plütonyum'daki rahipler de ölmedi?”

Pfranz, ertesi yıl Hierapolis'e döndü ve bu sefer günün farklı saatlerinde gazın konsantrasyonlarını inceledi. 

"Gün boyunca, hava sıcak ve güneşli olduğunda, karbondioksitin hızla dağıldığını fark ettik. Fakat karbondioksit havadan daha ağır olduğu için geceleri hava daha soğuk olduğunda arenada birikiyor ve yer seviyesinde ölümcül bir gaz gölü oluşturuyor" diyen Pfanz’ın vardığı sonuç ise şu şekilde:

Burunları yere yakın olan hayvanlar bu zehirli bulutta çabucak boğuldu, ancak atölyede duran rahipler çok daha düşük karbondioksit seviyeleri soludular ve hayatta kalmayı başardılar.