10 soruda Suriyelilerin geri dönüşleri: Kaç Suriyeli geri döndü?, Yaş ve cinsiyet dağılımları ne?, En çok hangi ilde geri dönüş yaşandı?

Ülkelerine dönmek isteyen Suriyelilerin sınır kapılarından geçişleri devam ediyor. İç savaş sırasında Türkiye'ye sığınan Suriyeliler, 61 yıllık Baas rejiminin devrilmesi sonrasında ülkelerine dönmeye başladılar.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, Suriyelilerin geri dönüşleriyle ilgili merak edilen soruları yanıtladı.

1- TÜRKİYE'DE KAÇ SURİYELİ VAR?

"4 milyon 164 bin 472 bugün itibarıyla Türkiye'de yasal kalış hakkı olan yabancıların sayısı. Bunun 2 milyon 920 bin 119'u geçici koruma kapsamındaki Suriyeliler. 1 milyon 47 bin 921'i ikamet izinli yabancılar. 196 bin 432'si uluslararası koruma altındakiler."

2- EN ÇOK SURİYELİ HANGİ İLDE YAŞIYOR?

"İstanbul'da şu anda 506 bin Suriyeli var. Gaziantep'te ikinci sırada 409 bin, Şanlıurfa'da 244 bin, Hatay'da 219 bin, Adana'da 211 bin. Burada sayı olarak en fazla İstanbul'dan başlayıp ilk 20'yi veriyoruz ama oransal olarak yani Suriyeli sayısının ilde yaşayan toplam nüfusa oranı en fazla olan il Kilis, Kilis'te yaşayan nüfusun yüzde 29'u Suriyeli. Gaziantep'te yüzde 16 civarında, Hatay'da yüzde 12,5, Şanlıurfa'da yüzde 10, Mersin'de yüzde 8,79 olarak dağılımını bu şekilde görüyoruz. İstanbul tabii kendisi 16 milyon olduğu için orada sayı olarak 500 binin üzerinde olmasına rağmen yüzde 3 görünüyor."

3- TÜRKİYE'DEKİ SURİYELİLER NEREDEN GÖÇ ETTİLER?

"2 milyon 920 bin Suriyelinin yüzde 61'i Halepli, bunun sayısı 1 milyon 239 bin. İkinci sırada İdlib geliyor, 187 bin, yüzde 9'un biraz üzerinde. Deyrizor 106 bin, yüzde 5,22 civarında. Hama 102 bin, yüzde 5 civarında. Haseke yüzde 4,74. Şam yüzde 4,30 diye sıralanıyor.

4-TÜRKİYE'DE KAÇ SURİYELİ ÇOCUK DOĞDU?

"Türkiye'de doğan ve yaşayan yaklaşık 875 bin Suriyeli çocuk var, gidenler hariç. 2 milyon 920 binin yüzde 30'u Türkiye'de doğan çocuklar. Bunların hepsini biliyoruz ve dönüşler de bu istikamette oluyor."

5- 8 ARALIK'TAN SONRA KAÇ SURİYELİ GERİ DÖNDÜ?

"9 Aralık'tan dün akşam itibarıyla yani 15 gün içerisinde kendi gönlüyle Suriye'ye göndermiş olduğumuz Suriyelilerin sayısı 25 binin üzerini geçti. Bu, iki haftada 23 bin 440'tı. Bir kıyaslama yapalım, 8'inden itibaren geriye dönük 14 gün içerisinde Suriye'ye dönen aile sayısı 572, 3 bin 433 kişi. 'Suriye özgürleşti, Esed kaçtı' sözü duyulduğu andan itibaren o heyecan, o gurur, o memleket özlemi Suriyelileri kendiliğinden, hiçbir müdahale olmadan 4 bin 136 aile, 23 bin 440 kişi, dünü de ekleyince 15 gün oluyor o zaman rakam 25 bini de aşıyor. İki 14 günü kıyasladığımız zaman 7 kat arttığını görüyoruz."

6- EN ÇOK GERİ DÖNÜŞ HANGİ İLDE YAŞANDI?

"Doğal olarak en çok sayı olarak bulunulan illerden gitmesi beklenir, netice de o şekilde. Birinci sırada Gaziantep var. Gaziantep'ten gidenler 3 bin 378, son iki haftalık veri bu, dünkü veri yok. Hatay 3 bin 206, İstanbul 2 bin 438, Mersin 1746 şeklinde. Gelenlerin yüzde 60'ı Halepli olunca doğal olarak gidenlerin de şu ana kadar 11 bin 393'ü, hemen hemen yarıya yakını Halepli."

7- GERİ DÖNÜŞ YAPAN SURİYELERİN YAŞ VE CİNSİYET DAĞILIMI NASIL?

"4 bin 136 aile, bunlar, gönüllü giden 23 bin 440'ın içerisindeki küme, ama tek birey olarak giden de var. 6 bin 926 yani 7 bin civarında tek birey olarak giden var. 0-12 yaş 9 bin 55 çocuk, 13-18 yaş 1707, 19-65 yaş 12 bin 360, 65 yaş üstü de az sayıda 318 olduğunu görüyoruz. Kadın, erkek olarak, 7 bin 695 erkek, 4 bin 983 kadın, 10 bin 762 de çocuk olduğunu görüyoruz."

8- SURİYELİLERİN GERİ DÖNÜŞÜNDE HANGİ İŞLEMLER UYGULANIYOR?

"81 ilde Suriyeli biri kendi ülkesine dönmek istiyorsa, bulunduğu yerden web sayfamızdan randevu alabilir. Randevuyu da aynı gün veriyoruz. Randevusunu alıp geldiği zaman ilk olarak parmak izi doğrulamasını yapıyoruz. Şuna bakıyoruz önce; UYAP'ta bir arama kaydı var mı, yakalama kararı var mı, aramayla ilgili herhangi bir şeyi var mı? Herhangi bir tahdidi var mı? Bunlara bakıyoruz ve kendisine diyoruz ki, '6 kapımızdan hangisine gitmek istiyorsun?' O diyor ki, 'ben filan kapıdan gitmek istiyorum', gitmek istediği kapıya 'o kapıdan çıkarabilirsiniz' diyoruz ve ona hemen ikinci aşamada bir yol izin belgesi veriyoruz. Çünkü Suriyelilerin bulunduğu yerlerden, yani ikamet ettiği ilden başka bir yere gitmeleri için seyahat izin belgesi geçmişten itibaren uygulanan bir sistem. Çünkü bizim onun nereye gittiğini bilmemiz lazım."

9- SURİYELİLER GİDERKEN YANLARINDA NE GÖTÜREBİLİYOR?

"Dedik ki, 'bu insanlar evlerinde ne varsa hepsini oraya götürsünler.' Çünkü orada imkan yok. Şimdi A ilinden gönüllü dönüş yapan bir Suriyeli, eşyalarını araca yükledikten sonra bunların kayıtlarıyla beraber tamamını o araçla Suriye'nin içinde hangi il, ilçedeyse evinin önüne kadar götürebilecek. Onun yanında eğer iş yeri, dükkanı onlar varsa oradaki eşyalarını da götürebilecekler. Bunun haricinde araçları var, 200 binin biraz üzerinde. Bu araçlarla ilgili de yine Hazine ve Maliye Bakanlığımızın bir yazısı oldu. Burada noterden aracın kaydını düşürüp ki daha sonra üzerine vergi tahakkuku devam olmasın, gelmesin diye. Bu araçları da oraya götürebilsinler. Çünkü orada bunlar da ihtiyaç. Böyle bir şeyleri yok. Buradan giderken kaydı düşürüyor buradan. 'Ben artık bu aracı sadece orada kullanacağım diyor.' O aracı da karşı tarafa giderken götürmesine de imkan tanıdık."

10- SURİYE'YE DÖNENLER TÜRKİYE'YE GİRİŞ YAPABİLECEK Mİ?

"(Öncü göçmen) Bu talebi Cumhurbaşkanı'mız, son derece insani, makul bir talep olarak değerlendirdi, bize talimat verdi. Biz de bununla ilgili hazırlıklarımıza hemen bugün sabah itibarıyla başlıyoruz. 1 Ocak'tan itibaren de hemen bununla ilgili önden bir aile ferdinin veya diğer belirlenen ferdinin gitmesi ile ilgili. 6 ayda 3 kere giriş çıkış yapabilecek, 1 Ocak-1 Temmuz arasında"