Şubat ayına damga vuran bilimsel gelişmeler

APLER GEZERAVCI'NIN UZAY YOLCULUĞU 

Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı ve beraberindeki 3 astronot SpaceX'in Dragon uzay aracıyla Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden 19 Ocak'ta saat 00.49’da başarılı bir şekilde fırlatıldı.

Dragon uzay aracı, yaklaşık 36 saat süren uzay yolculuğunun ardından 20 Ocak'ta TSİ 13.40'ta Uluslararası Uzay İstasyonu'na kenetlenen, Gezeravcı, Uluslararası Uzay İstasyonu’nda programına uygun şekilde 13 deneye imza attı.

Gezeravcı, yolculuğu başarıyla tamamlayıp 9 Şubat'ta dünyaya geri döndü.

UZAY SAVAŞLARI

Şubat ayında da uzay teknolojisini ilerletmek için büyük adımlar atan Çin, dünyada yapay zeka teknolojisiyle çalışan ilk ticari "hiper uydu"sunu yörüngeye yolladı.

Çin, askeri istihbarat amaçlı olduğu iddia edilen gizlilik dereceli bir iletişim test uydusunu da uzaya gönderdi.

Yer Sabit Yörünge'deki planlanan konuma yerleşen uydunun, çok bantlı ve yüksek hızlı iletişim teknoloji deneylerinde kullanılacağını bildiren Çin, ayrıca 2030 yılında başlamayı planladığı insanlı Ay görevlerinde kullanacağı yeni uzay araçlarını duyurdu.

Diğer yandan Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA), gözlem uyduları taşıyan yeni tip "2 Nolu H3" roketini ülkenin güneybatısındaki Kagoşima'dan fırlattı.

Roket planlanan yörüngesine girerken, taşıdığı 2,6 tonluk yapay yük ile mikro uyduları başarılı şekilde konuşlandırdı.

SpaceX, ABD merkezli Intuitive Machines şirketinin "IM-1" misyonu kapsamında "Odysseus" adlı Ay'a iniş aracını uzaya gönderdi.

Odysseus, Ay'ın güney kutbuna yakın bir bölgesine güvenli bir şekilde indi.

YAPAZ ZEKA DURMAK BİLMİYOR

San Francisco merkezli teknoloji şirketi OpenAl, metin komutlarıyla gerçekçi ve yaratıcı sahneler oluşturabilen yapay zeka modeli Sora'yı tanıttı.

Yapay zeka araçlarından DALL-E'nin versiyonları gibi çeşitli eserler üreten yapay zeka modeli Sora, bilinen yapay zeka video üretim modellerinin çok daha ilerisinde bir kalite sunmayı hedefliyor.

Henüz deneme aşamasında bulunan model, mevcut durumda neredeyse mükemmele yakın, gerçekçi animasyon videoları ile bir dakikaya kadar yüksek kaliteli videolar oluşturabiliyor.

Hem yazılı komut hem de bir fotoğraftan geniş ekranda 1920x1080 piksel, dikey olarak 1080x1920 piksel ölçekte ve kalitede video örnekleri sunabilen Sora hem var olan görüntülerin devamına veya gerisine ekleme yapabiliyor hem de 2048x2048 piksel çözünürlükte fotoğraflar üretebiliyor.

BEYİN ÇİPİ YERLEŞTİRLEN İLK İNSAN: FAREYİ KONTROL ETTİ

Amerikan nöroteknoloji şirketi Neuralink'in kurucusu Elon Musk, beynine Neuralink tarafından üretilen "Telepati" adlı çip yerleştirilen kişinin düşünce yoluyla bilgisayar faresini kontrol edebildiğini açıkladı.

Musk, "Hasta, bildiğimiz kadarıyla hiçbir olumsuz etki olmadan tamamen iyileşmiş görünüyor ve fareyi kontrol edebiliyor. Sadece düşünerek fareyi ekranda hareket ettirebiliyor." diye konuştu.

Öte yandan, Rusya'nın en büyük finans kuruluşu Sberbank tarafından geliştirilen yapay zeka uygulaması GigaChat, tıp fakültesini bitiren öğrencilere yönelik bir testi başarıyla tamamladı.

GigaChat, 100 soruluk testte yüzde 82'lik başarı yakalarken, cerrahi, kadın hastalıkları ve doğum alanlarında üç ayrı vakayla ilgili sözlü sınavı da tamamladı.

Adobe, Amazon, Google, IBM, Meta, Microsoft, OpenAl, TikTok ve X'in de aralarında bulunduğu 20 teknoloji şirketi, dünya genelinde bu yıl düzenlenecek seçimlerde yapay zekanın aldatıcı şekilde kullanımına karşı birlikte mücadele etme taahhüdünde bulundu.

DÜNYADAKİ DOKTORLARDAN, UZAYDA AMELİYAT 

Uluslararası Uzay İstasyonu'nda bulunan küçük bir cerrahi robot ilk ameliyat denemesini yer çekimsiz ortamda tamamladı. Operasyon ABD'li cerrahlar tarafından dünya üzerinden uzaktan kontrol edildi.

Minyatürleştirilmiş "In Vivo Robotik Asistan" anlamına gelen "spaceMIRA" olarak bilinen robot, ABD'de bulunan yaklaşık 400 kilometre aşağıda cerrahlar tarafından uzaktan kumanda edildi. Cerrahlar tarafından Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki laboratuvarda simüle edilmiş doku üzerinde çeşitli operasyonlar gerçekleştirdi.

NASA YAŞANABİLİR SÜPER DÜNYA KEŞFETTİ

NASA, 137 ışıkyılı uzaklıkta yaşamı destekleyebilecek bir süper-Dünya keşfettiğini açıkladı. TOI-715 b olarak adlandırılan bu gezegen Dünya'nın yaklaşık 1,5 katı büyüklüğünde.

APPLE GÖZLÜĞÜ ÇILGINLIĞI 

Apple Vision Pro satışa çıktı. Karma gerçeklik dünyasında önemli bir adım atıldı. Apple'ın yeni sanal gerçeklik gözlüğü Apple Vision Pro’yu kullananların ilginç hareketleri, izleyenlere adeta bilim kurgu filmi sahneleri yaşattı. 

FACEBOOK 20 YAŞINDA

Mark Zuckerberg ve 3 arkadaşının 4 Şubat 2004'te Harvard Üniversitesi'ndeki yurt odasında kurduğu Dünya çapında en çok kullanılan sosyal platform Facebook, 20. yılını kutladı.

KÜRESEL ISINMA KUTUP AYILARINI ETKİLEDİ 

Bilim insanları, Kuzey Buz Denizi'ndeki buzul erimeleri nedeniyle avlanmakta güçlük yaşayan kutup ayılarının, açlıkla karşı karşıya kaldığını gözlemledi.

Kutup ayılarının avlanma dönemi olan ilkbahar sonu yaz başında iklim değişikliği nedeniyle deniz buzullarının çoğunlukla eridiğini vurgulayan araştırmacılar, bu türün uzun saatler yüzdükten sonra buldukları avı yiyemeyecek kadar yorgun düştüğünü ortaya koydu.

İÇME SUYU TÜKENİYOR

Almanya ve Hollanda'dan araştırmacılar, azot kirliliğinin içme suyu kaynaklarına etkisinin 2050'ye kadar üç kat artabileceği uyarısında bulundu.

Araştırmacılar, 2050'ye kadar dünya genelinde azot kirliliğinden kaynaklı temiz su yetersizliği yaşanan alt havza sayısının 3 katına çıkabileceğini, bu durumun etkisinin Çin'in güneyi, Orta Avrupa, Kuzey Amerika ve Afrika'da ağırlıklı olarak hissedilebileceğini ifade etti.

Uluslararası bir araştırmada da Amazon Yağmur Ormanları'nın neredeyse yarısının kuraklık, ormansızlaşma ve yangınlar nedeniyle 2050'ye kadar yok olabileceği saptandı.