Nükleersiz bir dünya mümkün mü?

Nükleer santrallerin ve fosil yakıtların kullanımına son vermeyi amaçlayan Almanya, enerji devrimiyle tüm dünyaya örnek olabilir mi?

Almanya’nın batısında, Garzweiler yakınlarında rüzgâr türbinleri kömürle işleyen bir santrali kuşatmış. Yenilenebilir kaynaklar 10 yıl öncesinde ülke enerjisinin yüzde 9’unu karşılarken bu oran bugün yüzde 27’ye ulaşmış durumda. Sonuçta kömüre yer bırakmayacaklar. Ama Almanya nükleer santrallerini daha önce kapatıyor.

Bir mühendis Kuzey Denizi’nden yaklaşık 90 metre yukarılarda ve Almanya anakarasına 50 kilometre uzaklıkta, Dong Energy idaresindeki rüzgâr türbininde çalışıyor. Kuzey Denizi ve Baltık Denizi’nin Almanya’ya ait sularında inşa edilen –ve inşası süren– rüzgâr çiftliği sayısı 19.

Yenilenebilir enerji patlamasına rağmen Almanya’nın en kirli kömür türü olan linyit kullanımı azalmadı. Vattenfall’daki Welzow–Süd madeninde dünyanın en büyük makinelerinden bazıları 14 metre derinlikteki damardan yılda 20 milyon ton kömür çıkarıyor. Bu daha ne kadar devam edecek? “Umarım uzun süre devam eder,” diyor genç mühendis Jan Domann. “Linyitten yana sıkıntımız yok.” 

İşçiler Almanya’nın doğusunda, Greifswald yakınlarındaki bu Sovyet dönemi nükleer santralini 1995’ten bu yana söküyorlar. Metali geri dönüştürmek için de santraldeki radyoaktif yüzeyler çelik tanecikleriyle temizleniyor. Almanya tüm reaktörlerini 2022 yılına kadar kapatmayı planlıyor.

Danimarka’da bir Siemens fabrikasındaki genç işçi rüzgar türbini kanadını boyamaya hazırlanıyor. Yetmiş beş metrelik cam elyafı ve reçineden içi boş kanat neredeyse en büyük jet uçağının kanat açıklığına ulaşıyor. Kuzey Denizi’ndeki tek bir türbin 6 bin Alman hanesine elektrik sağlayabiliyor.

Ren Nehri’nin Hollanda’ya yakın kesimindeki Kalkar nükleer reaktörü 1996’da lunapark olarak hizmete girdi: Wunderland Kalkar (Kalkar Harikalar Diyarı). Almanya, 2050’ye kadar geçmişe oranla yarı yarıya az enerji tüketen ve bunun en az yüzde 80’ini de yenilenebilir enerjiden elde eden yeni bir tür harikalar diyarı olmayı hedefliyor.

Berlin’in 50 kilometre kuzeyindeki Eberswalde-Finow Havaalanı’nın pistini fotovoltaik panellerden oluşan bir deniz çevreliyor. Almanya, Kanada, Labrador ile aynı enlemde yer alsa da dünya genelinde onun kadar güneş enerjisi kapasitesi geliştiren bir başka ülke yok. Panellerin çoğu çatılara yerleştirilmiş.

Leipzig’de rüzgar enerjisinin de kullanıldığı bir fabrikada BMW tarafından karbon elyafından şasili i8 ve i2 elektrikli arabalar üretiliyor. Bu, ilk seri üretim. Alman araba üreticileri elektrikli model seçenekleri sunuyor ama devlet desteğinin olmayışı nedeniyle Almanlar bu araçlardan fazla satın almıyor. BMW’dan Wieland Brúch, “Kaliforniya’yla kıyaslandığında ışık yılı gerideyiz,” diyor.

Baltık’daki Jasmund Ulusal Parkı’nda tebeşir falezler yüzyıllardır turist çekiyor. Bölgenin kayın ormanları bir zamanlar Almanya’yı kaplayan ormanlardan geriye kalanlar. Romantik anlayışa göre orman, Alman kimliğini doğasever olarak biçimlendirmişti. Bu da temiz enerji hareketinde önemli bir esin kaynağı. Orman bekçisi Rico Markmann, 1920’lerde alan taşocağı tehdidine maruz kalınca, “halk bu duruma katlanamamıştı,” diye açıklıyor.

İşçiler Almanya’nın doğusunda, Greifswald yakınlarındaki bu Sovyet dönemi nükleer santralını 1995’ten bu yana söküyorlar. Metali geri dönüştürmek için radyoaktif yüzeyler çelik tanecikleriyle temizleniyor.

Kalkar’daki nükleer reaktör, Ukrayna, Çernobil’de 1986’da yaşanan patlamadan kısa bir süre önce bitirilmiş ve hiç kullanılmamıştı. Şimdiyse, normalde soğutucu kule olarak kullanılacak bölümünde zincirli salıncak kurulmuş bir lunaparka dönüştürülmüş. Almanya’daki değişimi kamçılayan şey, nükleer enerji korkusu.

Alman vatandaşları, yasayla kazançlı duruma getirilen yenilenebilir enerji yatırımlarının yarısını finanse ettiler. Ziyaretçiler Feldheim köyü yakınındaki rüzgar çiftliğini geziyor. Ulusal şebekeye elektrik satan çiftlik, aynı zamanda Feldheim’i kendine yeter kılan yerel bir şebekeye de enerji sağlıyor.

Dong Energy'nin Borkum Riffgrund 1 rüzgâr çiftliği 78 türbiniyle Kuzey Denizi'ne yayılıyor. Çiftlik 320 bin haneye yetecek kadar enerji üretebiliyor. Almanya'nın Baltık ve Kuzey Denizi'ndeki rüzgâr çiftlikleri, ülkenin yenilenebilir enerji konusunda son büyük hamlesi. 

Devamını National Geographic Türkiye'nin Kasım sayısında veya iPad/iPhone/Android edisyonlarında okuyabilirsiniz.