Curiosity'nin Mars yolculuğu

Mars keşif aracı Curiosity, Ağustos'ta başlayan yolculuğunda insanlık için büyük adımlar attı.

Bir Mars macerası: Curiosity

Mars, Dünya'ya en yakın gezegen olması ve su bulundurması sebebiyle insanlık için her zaman büyük bir merak konusu oldu. Acaba Kızıl Gezegen'de geçmişte yaşam var mıydı? Hatta bugün mikroorganizma seviyesinde yaşam bulunma ihtimali olabilir miydi? İşte bu soruların peşinden sayısız bilinmeyeni ortaya çıkarmak için Curiosity (Merak) keşif aracı inşa edildi. Curiosity, bu çizimde Mars'ın aydınlık bölgesinde kalan Gale Krateri'ne iniş yaptı.

Müfit Yılmaz Gökmen
mufit.gokmen@ntvmsnbc.com

TEKNOLOJİ HABERLERİ

Bir Mars macerası: Curiosity

NASA (ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) mühendisleri, Eylül 2010'da Curiosity üzerinde çalışıyor. Curiosity, 8.5 ay sürecek yolculuğundan önce California'daki Jet İtiş Gücü Laboratuvarı'nda son denetlemelerden geçti.

Bir Mars macerası: Curiosity

Mars'a olan 56 milyon kilometrelik yolda radyasyondan korunacak şekilde donatılan Curiosity, uzay görevlerindeki en zor inişlerden birini gerçekleştirecek şekilde hazırlandı.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity, Atlas V roketiyle 26 Kasım 2011'de Florida eyaletindeki Cape Canaveral Hava Üssü'nden Uzay'a ateşlendi ve aylar sürecek yolculuğuna başladı.

Bir Mars macerası: Curiosity

Isı kalkanı, özel tasarım devasa paraşütü ve iniş takımındaki güçlü motorları, Curiosity'nin son derece zor inişinde tek parça kalmasını sağlayacaktı.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin bir özelliği, Mars atmosferine girdiği andan itibaren yere ineceği 7 dakika içinde Dünya'dan tamamen bağımsız bir iniş gerçekleştirmesiydi. Bu süre içinde, Curiosity 20 bin kilometre hızdan 0 kilometreye inmeyi başarmalı ve tek bir donanımı bile zarar görmemeliydi.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin inişi, Dünya'dan oldukça gelişmiş bir sistemle takip edildi. Keşif aracı, Mars yüzeyine yaklaştıkça Dünya'ya iki farklı sinyal gönderdi. Bunlardan ilki, pembe ile gösterilen, doğrudan Dünya'ya iletilen radyo dalgaları, diğeri ise uydular aracılığıyla aktarılan Ultra Yüksek Frekans (UHF) sinyalleriydi. NASA'nın Odyssey uzay aracı UHF sinyallerini anında Dünya'ya iletirken, Mars Yörünge Kaşif Aracı (MRO), bu sinyalleri toplayarak Dünya'ya iletti.

Bir Mars macerası: Curiosity

Bir SUV büyüklüğündeki Curiosity, 10 bilimsel gözlem ve deney cihazına zarar vermeden sağ salim yere inebilmek için, sıfır hata içeren bir süreci başarıyla tamamladı.

Bir Mars macerası: Curiosity

Yere 1600 km mesafe kaldığında açılan 45 kilo ağırlığındaki dev paraşüt, 30 tona kadar taşıma kapasitesiyle Curiosity'yi yavaşlatmaya başladı. Ancak saatte 350 km hız kesen paraşüt yavaş iniş için yeterli değildi.

Bir Mars macerası: Curiosity

İnişin son anlarına ait bir çizim.

Bir Mars macerası: Curiosity

Yere 1.5 km mesafe kalınca, en zor kısım devreye girdi ve paraşüt Curiosity'den ayrıldı, iniş motorları devreye girdi. Bu video görüntüsünde, iniş esnasında Curiosity'den ayrılan ısı kalkanı görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

NASA'nın Mars yörüngesindeki HiRISE uydusunun kamerası tarafından çekilen bu görüntüde, Curiosity'nin paraşütle iniş anı yakalandı.

Bir Mars macerası: Curiosity

Paraşütün keşif aracından ayrılma anına ait bir video görüntüsü.

Bir Mars macerası: Curiosity

HiRISE tarafından çekilen bir diğer fotoğrafta, Curiosity ve paraşütü daha uzak bir mesafeden görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Altı tekerli nükleer laboratuvar Curiosity, 6 Kasım'da TSİ 17.31'de 154 km genişliğindeki Gale Krateri'ne indi ve dakikalar sonra Dünya'ya bu karede görülen ilk fotoğrafını gönderdi.

Bir Mars macerası: Curiosity

Gale Krateri'ne ait bu fotoğrafta, çember içindeki yeşil nokta, Curiosity'nin indiği noktayı gösteriyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin 27 Ağustos'ta Mast Camera (MastCam) ile çektiği bu karede, keşif aracının asıl hedefi olan Sharp Dağı görülüyor. Dağ, 5 bin metreden biraz daha yüksek.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin 17 Ağustos'ta çektiği karede, başarılı olan ilk test sürüşünün ardından geride kalan teker izleri görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Bir gün sonra çekilen bu karede çok ilginç bir detay saklı. Bu detay, Mars kumunda beliren izlerin Mors alfebesinden bir kod saklaması. İzler sırasıyla JPL yani Curiosity'nin hazırlandığı Jet İtiş Gücü Laboratuvarı'nın baş harflerini gösteriyor. Zig zagların ortasındaki düz çizgiler halinde devam eden bu desen, keşif aracının daha dikkatli bir şekilde yol alması için düşünülmüş.

Bir Mars macerası: Curiosity

İlk test sürüşlerinin ardından, Curiosity'nin tekerlerine bulaşan Mars kumu bu karede net bir şekilde görülebiliyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

MRO uzay aracı, kilometrelerce yüksekten Curiosity'nin izlerini böyle görüntüledi.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin sol tarafındaki üç tekerleği. 2.5 milyar dolar değerindeki altı tekerli nükleer laboratuvar, sık sık kendisini fotoğraflayarak durumu hakkında yer kontrol merkezini bilgilendiriyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Yeşil nokta, Curiosity'nin indiği yeri temsil ediyor. Mavi çember içindeki alan ise Sharp Dağı'nın eteklerini, yani asıl keşif ve deney yapılacak yeri gösteriyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin inişi ardından çekilen bu fotoğraf, keşif aracının gerçekleştirdiği zorlu inişi gözler önüne seriyor. Curiosity, Gale Krateri'nin hemen kenarında iken, ısı kalkanı, paraşütü, arka kısmı koruyan kalkan ve iniş takımına bağlandığı kısım dört bir yana saçılmış durumda.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin robotik kolu. Bir nevi insanlığın Mars'taki eli. Fotoğrafta, Curiosity’nin robotik konunun ucunda yer alan ‘kule’ görünüyor. Kule, yakın-çekim kamerası Mahli'yi içeriyor. Dört LED ışığı, kameranın geceleri de çalışmasını sağlıyor. Keşif aracının MastCam kamerasıyla çekilen fotoğrafta LED ışıklar kumdan koruma amaçlı bir kapağın altında yer alıyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Gale Krateri'nin en uzun yapısı olan Sharp Dağı'nın etekleri.

Bir Mars macerası: Curiosity

28 Eylül'de MastCam ile çekilen bu karede, Curiosity'nin ilk keşiflerini yaptığı kayalık 'Rocknest' bölgesi görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Bu karede, Rocknest'te esen rüzgarların ardından kayalıklı kum bir alan görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin robotik koluyla bir Mars kayasına ilk kez dokunduğu an. Kayalar, Alfa Parçacık X-ray Spektrometresi (APXS) cihazıyla inceleniyor. Kaya ve toprak örneklerine APXS ile X-ray, ChemCam ile de lazer atışları yapılarak. Elde edilen kimyasal bulgular bu cihazın yardımıyla inceleniyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Bu karede, Curiosity'nin ChemCam ile ilk kez 'lazerlediği' N165 kayası görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin 21 Eylül'de gerçekleştirdiği kimyasal deney. eski bir NASA çalışanı olan Jake Metijevic'in adı verilen kaya üzerinde yapıldı. Kırmızı noktalar, ChemCam cihazından ateşlenen lazerle kayanın vurulduğu noktaları gösteriyor. Lazer deneyleriyle, Mars kayalarının kimyasal yapısı inceleniyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin ilk 43 günde geride bıraktığı yol. İniş noktasına bu yıl içinde hayatını kaybeden ünlü ABD'li bilim kurgu yazarı Ray Bradbury'nin adı verildi.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin 1 Kasım'da Mars toprağından aldığı numunenin ardından bıraktığı iz. Robotik kolla toplanan bu nunume üzerinde yapılan analizler, Mars'ta organik bileşiklerin izine rastlanması sağladı. Aralık ayı başında bir hafta gecikmeli olarak yapılan açıklama, 'uzaylı' beklentilerinin çok gerisinde kaldı.

Bir Mars macerası: Curiosity

Yerden numune toplayan kepçenin genişliği 38 mm.

Bir Mars macerası: Curiosity

Nav Cam ile çekilen bu kare, Glenelg noktasına giden yolda aşılan yolu gösteriyor. Curiosity, yol esnasında kepçesiyle aldığı kumları Mars Numuneleri Analizi (SAM) cihazıyla inceliyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Nav Cam ile çekilen fotoğrafta, 15 Ekim'de Curiosity'nin kepçesiyle Mars kumunda bıraktığı üç iz görünüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Robotik kolun ucundaki kule. Ortasındaki LED ışıklarıyla Mahli kamerası görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Glenelg yolu sadece kumdan oluşmuyor. Curiosity kayalık yüzeyler üzerinde de hareket etmek zorunda. Ancak altı tekerleğiyle bunu yapmakta hiç zorlanmıyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin heyecan yaratan keşiflerinden biri daha. 15 Ekim'de çekilen karede beliren parlak cismin, Curiosity'den düşmüş olabileceği ifade edilmişti.

Bir Mars macerası: Curiosity

Ancak daha sonraki kazılarda da beliren parlak nesnelerin Mars kumuna özgü olduğu anlaşıldı.

Bir Mars macerası: Curiosity

Mahli’nin fotoğraflarından birinde, Curiosity’nin kameralarının renk şemasını ayarlamak için kullandığı panelin bir kısmı görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin en sık kullandığı donanımlarından biri olan MastCam.

Bir Mars macerası: Curiosity

Mahli'nin çektiği dokuz fotoğrafla bir araya getirilen bu kare, Curiosity'nin tekerlerini ve arkasındaki Hazcams kameralarını gösteriyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity, 'olabilir, olmayabilir' açıklamarına maruz kalan keşifleri öncesinde, Eylül sonunda büyük bir iş başardı ve 'Mars'ta su var mıydı yok muydu' tartışmalarına son noktayı koydu. Kutuplarında buz halinde su bulunduran gezegenin, bir zamanlar su akan antik bir nehir yatağı bulundu.

Bir Mars macerası: Curiosity

Bu yapılar, antik nehir yatağının kısımlarına ait.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin SAM cihazı, beş silindir blok içeriyor. Bu bloklar, toplanan materyalin sahip olduğu veya olmadığı organik bileşikleri ortaya çıkarma sürecinde işe yarıyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin Kasım sonunda çektiği bir fotoğraf. Uzun yolculuğuna çıkmadan önce incemeler yaptığı Rocknest'in (Kaya yuvası) MastCam ile çektiği geniş bir görüntüsü.

Bir Mars macerası: Curiosity

Plütonyum-238 ile enerji alan Curiosity, kendisine en az 14 yıl yetecek bir enerji kaynağına sahip. Hal böyle olunca, Curiosity'nin yolculuklarında bu karedeki gibi birçok fotoğraf çekmesi en sıradan işlemlerinden biri olacak.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin Navigasyon Kamerası (Nav Cam), 4 Eylül'de çektiği fotoğraf, keşif aracının ne kadar istikrarlı bir şekilde yoluna devam ettiğini gözler önüne serdi. Geride kalan teker izlerinin uzunluğu 30 metre.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity'nin Mars yüzeyinde rastladığı mağara benzeri oluşumlar.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity geceleri uyuyor mu? Tabii ki hayır. Mars'ın uydusu Phobos'un geçisini görüntülediği bir kare nükleer keşif aracının sürekli inceleme yaptığına bir örnek.

Bir Mars macerası: Curiosity

Curiosity, Mars yüzeyinde 23 metre ilerlediği 18 Kasım'da bu kareyi çekti. Keşif aracı, her açıdan Mars'ın zorluklarıyla yüzleşmeye hazır bir görünüm sergiliyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

17 Aralık'ta çekilen fotoğrafta, Sarıbıçak Körfezi adı verilen alçak alan görülüyor.

Bir Mars macerası: Curiosity

Mahli'nin çektiği fotoğrafta, Hazcams kameralarından ikisi görülüyor. Tüm Mars keşif araçlarında standart olan 'Hazcams' kameraları, ön ve arkada yer alıyor. Bu kameralar, yer ve çevredeki riskli unsurlara karşı keşif aracını uyarıyor.