Hamburgerin A-B-C’si (Hamburgerin tarihi ve kökeni)

Hamburger, iki dilim yuvarlak sandviç ekmeğinin arasına yerleştirilen bir köfteyle yapılan bir sandviç türü. Genellikle ketçap, mayonez, turşu, karamelize veya normal soğan, domates, hardal ve bunlar gibi çeşitli malzemelerin de ilavesiyle servis ediliyor. Yapımında kullanılan köfte genellikle kırmızı et olsa da, tavuk etinden (chicken burger) yapılanları da yaygın olarak tüketiliyor. Yağ oranı çok yüksek olan hamburger, aynı zamanda ayaküstü tüketilen yiyeceklerin de en önemlisi.

ORTA ASYA'DAN HAMBURG'A

Hamburgerin tarihi Orta Asya’ya, Tatar diye bilinen Türk toplumlarına kadar uzanıyor. O zamanlar savaşçı Tatar atlıları eti çiğ olarak yiyordu. Zamanla, bu eti eğerlerinin altına koyup uzun seferlere çıktıklarında, atın hareketleri sonucu etin az da olsa piştiğini ve daha kolay çiğnenebilir hale geldiğini keşfettiler. Asya steplerindeki bu uzun seferlerde, eti eğerin altından çıkarttıklarında ona tuz, biber ve soğan da ilave etmeye başladılar ve sonunda bugün bilinen ‘Tatar Bifteği’ ortaya çıktı.

19. yüzyılın ortalarında, Almanya’nın Hamburg şehrinden bir tüccar, ticaret amacı ile gittiği Orta Asya’da Tatar Bifteği’ni görüp Almanya’ya getirdi ve onu Hamburg Bifteği olarak sunmaya başladı. Daha sonraları bir aşçı bu eti kızartarak servise sundu ve ona ‘Hamburg’a ait’ anlamına gelen ‘hamburger’ adını verdi.

Hamburger Almanya’nın dışına iki farklı yolla çıktı. Bunlardan ilki, bir fizikçi ve aynı zamanda da bir yemek geliştirme uzmanı olan Dr. J.H. Salisbury’nin hamburgeri İngiltere’ye götürmesiyle oldu. Salisbury sağlıklı bir yaşam sürmek için günde üç kere, önceden sıcak su ile yıkanmış biftek yenmesi gerektiğine inanıyordu. Bu şekilde hazırlanan hamburgere İngiltere’de ‘Salisbury Bifteği’ adı verildi. Hamburger’in ikinci ‘göç’ rotası ise, 19. yüzyılın sonlarında Alman göçmenleriyle beraber Amerika’ya gidişi oldu. Hamburger etinden yapılan köftelerin ismi Amerika’da hamburger olarak yerleşti. Yani tarihin hiçbir safhasında hamburgerin içinde domuz eti olmadı.

AMERİKALILARIN HAMBURGER AŞKI

İnsanların hızlı yemek alışkanlıkları ülkemizde de son yıllarda arttı ve ayaküstü yemek tarzındaki yerler sıkça tercih edilmeye başlandı, bu da dünyanın sayılı ayaküstü yemek firmalarının Türkiye pazarına girmesine sebep oldu. Bununla birlikte de hamburger köftesi üretiminde hızlı bir artış yaşandı. Tüm bu sebepler hamburgere olan bağlılığımızı daha da arttırdı, ama tabii ki hala Amerikalılarla aynı seviyede değiliz! Onlar hamburgere o kadar bağlılar ki hemen hemen her restoranda hamburger bulma şansınız var.

Öte yandan Amerikalılar, hala hamburgerin kendilerine ait olduğunu iddia etmeye devam ediyor. ABD Kongre Kütüphanesi’ne göre Connecticut, New Haven’deki Louis Lunch adlı restoran, 1895’te Amerika’nın ilk hamburgerini yaptı. Buna karşın, önde gelen hamburger tarihçileri (Evet, gerçekten böyle tarihçiler var), hamburgerin kökeninin Teksas, Athens’lı restoran sahibi Flethcer Davies’in 1904’te gerçekleşen St. Louis Dünya Fuarı’nda açtığı ‘İhtiyar Dave’in Hamburger Büfesi’ olduğunu öne sürüyorlar. Hatta iddiaları o kadar ikna edici oldu ki Teksas eyalet meclisi Kasım 2006’da Athens’in ‘Hamburgerin orijinal vatanı’ olduğunu onaylayan bir karar çıkardı. Gördüğünüz gibi, Amerika’da bu mesele gerçekten çok ciddiye alınıyor.

EVDE HAMBURGER YAPMANIN PÜF NOKTALARI

“Peki biz evde nasıl iyi bir hamburger yaparız?” diye merak edenlere bir hamburger tarifi vermek istiyorum.

İyi bir hamburger köftesinin en önemli başarı kriteri kullanılan et. Etin dana döş eti olup sadece bir kez kıyma makinasından geçmiş olması gerekiyor. Eğer iki kez geçerse her bir et parçası küçülecek ve suyu içinde tutması düzeyi azalacak. Ben hamburger kıymasına tuz ve karabiberden başka hiçbirşey koymam, çünkü diğer her malzemenin lezzetini bozacağına inanıyorum. Endüstriyel hamburger yapımında köfteye worchester, soğan, sirke ve bunun gibi malzemeler konuyor, fakat dediğim gibi ben tuz ve karabiber dışında hiçbir şey koymuyorum.

Köftelerin pişmesi çok kısa sürecek, bu nedenle ortadan ikiye kestiğiniz hamburger ekmeklerini, birer dilim domatesi, kurutulmuş et ve peyniri elinizin altında bulundurun. Eğer bulabiliyorsanız yağlı hamburger ekmeklerinden kullanmanızı tavsiye ederim.

Bu hamburger köftesini döküm demir ızgarada pişirmek mangalda pişirmek kadar lezzetli bir seçenek. Önceden iyice ısıttığınız döküm tavanıza iki çorba kaşığı zeytinyağı ilave edin ve köftelerinizi pişirmeye başlayın.

İstediğiniz pişkinliğe gelen köftenizi çevirin. Her köftenin üzerine kuru boşnak eti ve füme kaburga dilimlerini yerleştirin. Köftelerin ve döküm tavanızın ısısıyla kuru etler hemen toplanacak ve güzel kokularını bırakacaklar. Köftenizi son kez çevirin ve kuru etlerin tavaya değerek iyice lezzetlenmesini sağlayın.

Önceden hazırladığınız peyniri köftelerin üzerine eşit miktarda koyun. Bir adet orta boy domatesi dilimleyip köftelerin yanına, tavaya ekleyin, ekmekleri kesin ve onları da tavaya alın. Hep birlikte ısınan ve lezzetlenen bütün bu malzemeleri birleştirin. Yanında kızarmış patatesle birlikte servis edin. Afiyet olsun!

SON OLARAK BIG MAC ENDEKSİ NEDİR?

Adını bir hamburger çeşidi olan Big Mac'ten alan Big Mac endeksi, The Economist dergisi tarafından 1986 yılında yayınlandı. Endeks birçok ülkenin fiyat düzeyini ve satın alma gücünü o ülkedeki Big Mac fiyatlarına göre karşılaştırmasını yapan bir endeks.

2018 Ocak ayında ABD'de bir Big Mac'in fiyatı 5.3 dolar iken Türkiye'de 2.8 dolar. Endekse göre bir Amerikalı, ABD'deki bir Big Mac fiyatına Türkiye'de 2 adete yakın Big Mac yiyebiliyor.