Anadolu'nun Orhun Abideleri: Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı

Bitlis'in Ahlat ilçesinde yer alan Ahlat Selçuklu Mezarlığı, Ortaçağ Türk mimarisi mezarlarını içeren bir açık hava müzesini andırıyor.

Mezarlar şehrin Meydan Mezarlığı çevresinde ve Ahlat’ın eski mahallelerinde yer alıyor ve 201 dönümlük bir alana yayılıyor.

DÜNYANIN EN BÜYÜK TÜRK-İSLAM MEZARLIĞI

Sayıları 8 binden fazla olan mezarlardan 118'i anıt niteliğinde. Mezarlıkta her biri anıtsal yapı özelliğine sahip Şahideli-Şahidesiz sanduka mezarların dışında, Orta Asya Türk Mezar tipleri olan oda tarzı yeraltı mezarları da bulunuyor.

Alışılmış mezar ölçülerinden büyük, 3.50 metre yüksekliğe varan ve her cephesinde süsleme bulunan, dikdörtgen prizma şeklindeki şâhideleriyle tanınan mezarlar, erken döneme ait en büyük Türk-İslam mezarlığı olma özelliğini de taşıyor.

ORHUN ABİDELERİ'NİN ANADOLU'DAKİ YANSIMASI DİYE NİTELENİYOR 

Orhun Abideleri'nin Anadolu'daki yansımaları diye de nitelenen ve heybetli görünümlerinin yanısıra ince taş işlemeleriyle de dikkat çeken mezarlarda, Türklerin Orta Asya'da yaşadıkları dönemdeki kültürlerinde yer alan ejder, dilimli simetrik yaprak motifi olan palmet, kandil ve geometrik motifler yer alıyor.

UNESCO DÜNYA MİRASI GEÇİCİ LİSTESİ'NDE YER ALIYOR

Bitlis'in Ahlat ilçesinde bulunan UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi'ndeki Selçuklu Meydan Mezarlığı, "Tarihin Görgü Tanıkları Ahlat Mezar Taşları Ayağa Kalkıyor Projesi" ile dünyaya tanıtılacak.  

Ahlat Kaymakamlığı ile Ahlat Doğa ve Kültürel Mirası Yaşatma Derneğince hazırlanan proje kapsamında, "Türklerin Anadolu'ya girişinin kapısı" olarak bilinen ve 210 dönüm alanda 8 bin 103 mezarı bünyesinde barındıran Selçuklu Mezarlığı'nda, toprak altında kalan, kırılan abidevi mezar taşları ayağa kaldırılacak.

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Sanat Tarihi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Recai Karahan'ın başkanlığında yürütülen kazı çalışmalarına İtalya'dan gelecek restöratör ve sanat tarihçilerinden oluşan 10 kişilik ekip de destek verecek. 

Proje ile alandaki kırık ve toprak altındaki 100 mezar taşı ortaya çıkarılarak restorasyon ve liken temizlikleri yapılacak, kitabeleri okunacak, mezarlığın tanıtım filmi ve her biri sanat eseri niteliği taşıyan mezar taşlarının fotoğraflarıyla Ahlat ve İtalya'da sergi açılacak.

"MEZAR TAŞLARINI AYAĞA KALDIRIP GELECEĞE AKTARACAĞIZ" 

Ahlat Müze Müdürü Mikail Ercek, Kültür ve Turizm Bakanlığının izniyle mezarlıkta yürütülen kazı kapsamında ağırlıklı olarak epigrafik ve restorasyon çalışmalarının yapıldığını söyledi.

Zamanla tahrip olan ve yatık vaziyetteki mezar taşlarının kazı ekibi tarafından restore edildiğini anlatan Ercek, şöyle konuştu:

"Mezar taşlarının üzerindeki zengin bezemelerin ortaya çıkması için taş taşlardaki likenler meşakkatli çalışma sonucu temizleniyor. Ortaya çıkarılan süslemeler büyük bir incelikle işlenmiş. Bu mezar taşlarına hayran kalmamak elde değil. Güzel çalışmalar yürütülüyor. Bakanlığımızın ve sivil toplum kuruluşlarının güzel destekleri var. Mezarlıkta yatık vaziyette, toprak altında ya da kırık çok sayıda taş bulunuyor"

Bakanlığın bu konuda gereken desteği verdiğin, belirten Ercek, "Sivil toplum kuruluşlarının hazırladığı projelerle bu mezar taşlarını ayağa kaldırıp geleceğe aktaracağız. Tespit edilmiş 8 bin 103 mezardan yaklaşık 200'ü nitelikli ve ayakta duruyor. Burası, ecdadımızın Anadolu'da bu gelenekte bıraktığı ilk eser olması yönünden kaynak konumundadır. Buradaki motiflerin versiyonlarını Anadolu'nun farklı yerlerinde de görmek mümkün" diye konuştu.