Trabzon'daki Ayasofya 28 Temmuz'da hem ziyarete hem ibadete açılacak

İstanbul’daki Ayasofya-i Kebir Camii’nin 24 Temmuz Cuma günü ibadete açılmasının ardından Trabzon’da 7 yıl önce 2013 yılında müzeden camiye dönüştürülerek ibadete açılan ve 2 yıl önce de restorasyon çalışması başlatılan Ayasofya-i Sağir Camii Şerifi’nde restorasyon çalışmaları tamamlandı.

Yeni yüzü ile 28 Temmuz Salı günü Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un da katılacağı törenle Ayasofya-i Sağir Camii Şerifi 2 yıl aranın ardından hem ziyarete hem de ibadete açılacak.

İstanbul’un Fethi’nden 8 yıl sonra Fatih Sultan Mehmet Han tarafından 1461 yılında Trabzon’un fethi ile birlikte kiliseden camiye dönüştürülen Ayasofya-i Sağir Camii 1958-1962 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburg Üniversitesi’nin işbirliği ile restore çalışmalarının ardından 1964 yılından sonra müze olarak hizmet vermeye başladı.

Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından Ayasofya-i Sağir’in müze olarak değil de cami olarak hizmet vermesi için açılan dava 2012 yılında sonuçlanarak, freskleri asma tavan ve perdelerle kapatılan Ayasofya 28 Haziran 2013 tarihinde uzun yıllardan sonra ilk kez namazın kılınmasıyla ibadete açıldı. 5 Temmuz 2013 tarihinde ilk cuma namazının kılınmasıyla resmen ibadete açılan Ayasofya-i Sağir Camii’nde 1962 yılında tamamlanan restorasyon çalışmalarının ardından 56 yıl sonra 2018 yılında tarihi yapı ve bahçesinde restorasyon çalışması başlatıldı.

Restore çalışmaları kapsamında Vakıflar Genel Müdürlüğü Ayasofya’nın freskleri için uygun bir çözüm üreterek en az müdahale mantığıyla hat levhaları ve tablolar koyarak fresklerinin kapatılmasını sağladı.

Yapı sağlığının sürekli olarak izlenmesi adına ise esere yerleştirilen ivmeölçerler yardımıyla gerçek zamanlı titreşim kayıtları alınarak oluşacak değişikliklerin izlenerek hasarların büyümeden önlen alınması hedeflendi.

CORONA VİRÜS SALGINI RESTORASYON ÇALIŞMALARINI GECİKTİRDİ

Planlanan bu sistem, bölgedeki tarihi eserlerdeki ilk uygulamaları olma özelliğini taşırken, 2020 yılının Şubat ayında bitirilmesi planlanan restorasyon çalışmaları ve bahçe düzenlemesi yaşanan Korona virüs salgını ve bahçe peyzajında betonlaşmaya gidildiği tepkileri üzerine ancak Temmuz ayının son haftasında tamamlandı. Caminin bahçesi ekilen çimlerle yeşil bir görünüme kavuşurken, yapılan çalışmalarla caminin ibadete açık alanında bulunan freskleri, özel bir sistemle namaz vaktinde otomatik olarak örtüldükten sonra namaz bitiminde de tekrar ziyaretçilerin görselliğine sunulacak.

Yerdeki mozaiklerin üzeri kalın camla kaplanırken, üzeri ibaret sırasında halıyla örtülecek. Ayasofya-i Sağir Camii Şerifi 28 Temmuz Salı günü Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un da katılacağı törenle Sümela Manastırı ve Kızlar Manastırı ile birlikte aynı gün hem ziyarete açılacak.

"BAŞLANGIÇTA YAPILAN ÇALIŞMAYA TEPKİLİYDİK AMA ESER MEYDANA ÇIKINCA ELEŞTİRİLECEK TARAFI KALMADI"

Öte yandan yapılan restorasyon çalışmaları cami çevresindeki esnaf tarafından da memnuniyetle karşılandı. Cami yanında gümüş işlemeleri satan iş yeri sahibi Ali Kaynar, yapılan restorasyon çalışmalarından övgüyle bahsederek "İlk başlangıçta hepimiz tepkiliydik ama son dönemde yapılanlarla eser meydana çıktıktan sonra öyle eleştirilecek bir tarafı yok, gerçekten çok güzel oldu. Çevre düzenlemesi bahçesi falan öyle betonlaştı gibi değil. Ben burada yaşadığım için biliyorum. Önceden bir grup geldiğinde bir grup anlatımını yaparken diğer gruplar sıraya geçerdi. Şuanda 5-6 grup girse içeri 40'ar kişilik aynı anda anlatım yapabilecek şekilde mekanı düzenlediler. Hem dışı hem için 10 numara güzel oldu. Turizme açıldığında ki Salı günü açılacak. Rahatsız edici hiçbir görüntü kalmadı, güzel oldu" dedi.

KRAL I. MANUEL TARAFINDAN YAPTIRILDI

Yapı, Trabzon İmparatorluğu’nu kuran Komnenos ailesinden Kral I. Manuel tarafından 1250-1260 yılları arasında yaptırıldı. Bir manastır kilisesi olan ve ’Kutsal Bilgelik’ anlamına gelen Ayasofya, Fatih Sultan Mehmet Han’ın 1461 yılında Trabzon’u fethinden sonra bir minber ve müezzin mahfili eklenerek camiye dönüştürüldü. 

I. Dünya Savaşı sırasında Trabzon’u işgal eden Rus ordusu tarafından depo ve askeri hastane olarak kullanılan yapı, savaş sonrasından 1959 yılına dek cami olarak kullanıldı. 1959-1964 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Edinburgh Üniversitesi'nin ortak çalışmalarıyla restore edilen tarihi yapının freskleri ortaya çıkartıldı. 1964 yılında müze haline getirilen Ayasofya, 3 Haziran 2013 tarihinde Kültür Bakanlığı tarafından Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne teslim edildi. Ardından mahkeme kararları ve vakıf kaydı dolayısıyla Ayasofya, 28 Haziran 2013 Cuma günü 49 yıl sonra yeniden ibadete açıldı.