Gaziantep’te, 1776 yılında Yahudi Cemaati tarafından kullanılan havra ile Nizip İlçesinde bulunan Kilise orijinaline uygun olarak restore edilerek hizmete açıldı.
Nizip ilçesi Fevkani Mahallesi'nde bulunan ve mahalle ile aynı adı taşıyan kilisenin kitabesi bulunmazken, mimari tipolojisinden ve iç kısımlarda izleri bulunan fresklerden yapının VI. yüzyılda inşa edildiği tahmin ediliyor.
Yörenin tipik inşa malzemesi olan kesme beyaz taştan inşa edilen ve Bizans döneminin en yaygın plan tipi olan kapalı Yunan haçı biçimindeki kilise uzun yıllar boyunca atıl halde kalan Kilise, Gaziantep Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından başlanan ve 2011 yılında tamamlanan restorasyon ile yeniden ibadete açıldı.
Yaklaşık 388 bin TL'lik harcamama ile tarihi görünümü korunarak, hizmete açıldı.
Gaziantep'in Şahinbey ilçesinde bulunan havra ise mazbut vakıf taşınmaz mallar kütüğünde Yahudi Cemaati Vakfı adına kayıtlı bulunuyor.
3 ayrı yapıdan oluşan havra, “Sinagog, Midraş ve Yeşiva" yapısının yeniden restore edilerek ibadet ve kültürel hizmetlere açıldı. Havranın rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri Adana Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 13.11.2000 Tarih ve 3953 nolu kararı ile onaylanırken, tescilli taşınmaz vakıf kültür varlığı Sinagog’un restorasyonuna 20.05.2011 tarihinde başlandı. Yapılan arşiv araştırmaları, restorasyon sırasında temizlik ve raspa sonucu bazı verilere ulaşılması ve bunların da revize restorasyon projelerinde işlenerek, Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 26.01.2012 tarih 116 sayı ve 30.03.2012 tarih 209 sayılı kararları ile onaylanması üzerine revize restorasyon projelerine göre restorasyontamamlandı.
Yapılan restorasyon çalışmalarıyla ilgili bilgi veren Gaziantep Vakıflar Bölge Müdürü Adem Bozkurt, restorasyondan önce havranın sadece dış duvarlardan oluştuğunu belirterek, "Gaziantep Havramız Şahinbey İlçesi Karagöz Mahallesi, Çamurcu Mevkiinde bulunmakta. Havra Yahudi Cemaati Vakfı adına kayıtlı olup Mazbut vakıf taşınmaz mallar kütüğüne kayıtlıdır. Toplam Bin 500 metrekare alana oturan Sinagog yapımız üç ayrı bölümden oluşmaktadır. Bu eserimiz 2011 yılında projelendirilerek 2012 yılında 931 bin 863 TL bedelle onarılmıştır. Yapımızın restorasyon öncesi halinde sadece dış duvarları olup dış duvarların haricinde hiç bir şey bulunmamaktadır. Restorasyon kısmında tüm yapı orijinali korunarak restore edilmiştir. Restorasyondan önceki yapım ve onarım tarihi 1878 olarak tespit edilmiştir. Yapımız halihazırda Vakıflar Meclisinden izin almak kaydıyla gerekli görülen tarihlerde ibadete açık halde tutulmaktadır. Ayrıca bu yapımız kültür varlığı olarak kullanılması amacıyla Gaziantep ilinde bulunan Kültür ve Sanat etkinliklerinde kullanılmaktadır” dedi.
Gaziantep ve Kilis'te bulunan 3 tarihi ibadethanenin Cumhurbaşkanlığı himayesinde restore edilerek, ibadete açık hale getirildiğini anlatan Bozkurt, "Bizim inanışımız tüm dinlerin ibadetini özgürce yaşaması. Bu konuda da Cumhurbaşkanlığımız bütün bu tür eserler restore edilerek halkın hizmetine sunulmuştur. Türkiye coğrafyasında hem dinler hem de milletler olarak değişik insanlar yaşamakta, bu insanların ibadetinde özgür olması gerektirdiğini ve saygı duyulması gerektiği bildiğimiz için bu konuda kesinlikle hoşgörü ve saygı çerçevesinde davranmaktayız” diye konuştu.
