D-100'ün yanında harabeye dönmüş anıt mezar; Mermerleri bile İtalya'dan getirildi

İstanbul'da Hasköy'de D-100 Karayolu'nun hemen yanında bir anıt mezarı bulunuyor. Anıt, 19. yüzyılın en zenginlerinden olan 1781 yılında dünyaya gelen Salomon Kamondo'ya ait.

Kırım Savaşı'nı finanse ettiği gibi Osmanlı hazinesine borç veren ünlü Osmanlı bankeri Salomon Kamondo, aynı zamanda Osmanlı finans sisteminin de kurucusu.

Şirket-i Hayriye ve Dersaadet Tramvay Şirketi'ne ortaklıkları, Altıncı Daire-i Belediye'nin kuruluşuna verdikleri katkılar, en önemli girişimleri arasında Banker Sokak ve Bankalar Caddesi'ni birleştiren en bilindik şehir yapılarından biri olan Kamondo Merdivenleri de Salomon Kamondo tarafından inşa ettirildi.

Sekiz şeklinde, iki yönlü merdivenlerde birçok dizi ve film de çekildi. 1873 yılında Paris'te hayatını kaybeden Kamondo'nun cenazesi vasiyeti üzerine İstanbul'a getirilerek 14 Nisan 1873'te Hasköy Mezarlığı'nda önceden inşa ettirdiği anıt mezarda toprağa verildi.  

ANIT MEZARIN İÇİ HARABEYE DÖNDÜ

1952 yılında D-100 karayolu, mezarlığın içinden geçince mermer taşları bile İtalya'nın Carrare bölgesinden getirilen görkemli anıt mezarı sahipsiz kaldı. Zaman içinde taşları çevredeki 'insan gücüyle' kırıldı, anıt mezarın içi harabeye döndü. Tasarımıyla dikkat çeken anıt mezarı, evsizler ve uçucu madde bağımlıları da barınak olarak kullanıyor.

Abraham Salomon Kamondo ve ailesinin engizisyon mağduru olduğunu söyleyen araştırmacı Yazar Selçuk Eracun, aile hakkında şu bilgileri verdi:

"Sefarad Yahudilerinden olan aile daha önce Venedik'e gidip sonra İstanbul'a gelmiştir. Kamondo, İstanbul'da iş adamı olup bankerlik konusunda işler beceren bir insandır. Bu aile Osmanlı'nın da faydalanacağı bir aile olmuştur."

Kamondo'nun Türkiye'nin hala kullandığı birtakım yatırımların da yatırımcısı olduğunu kaydeden Eracun, "Bunlardan en önemlisi Bankalar Caddesi'ne yaptırmış olduğu hanlardır. Serdar-ı Ekrem Caddesi'ndeki Kamondo ailesinin binası ve mimari estetiği ile dikkat çeken Kamondo merdivenleri de bu aile tarafından yaptırılmıştır" dedi.

Kamondo'nun mezarının vasiyeti üzerine  Paris'ten İstanbul'a getirildiğini ve Halıcıoğlu'nda defnedildiğini söyleyen Eracun, Yahudi mezarlığı olan alanın zaman içerisinde şehrin genişlemesiyle atıl hale geldiğini belirtti.

Kamondo'nun toplu taşımanın yapı taşlarından olan  Şirket-i Hayriye'nin ve tramvay yatırımcılığının kuruluşunda büyük emek sarfettiğini kaydeden Eracun, şöyle devam etti:

"Mezar tam yolun ortasında kalmakta ve yaya gelecek olan vatandaşların ziyaret etmesi için pek elverişli bir yer değil. Buranın düzenlenip Kamondo ailesinin İstanbul'a yaptığı katkılara yakışacak şekilde ziyarete açılması kent için önemli olacaktır çünkü Kamondo ailesi bugün dünya çapında tanınıyor. Vasiyeti buraya gömülmekti bu alan düzenlenirse hakettiği değeri kazanacaktır."

Kamondo'nun mezarını ziyarete gelen Alfrant Masıs Bedrosıan karşılaştığı manzara karşısında hayrete düştüğünü dile getirdi. Bedrosıan, "Burayı bu halde görünce şok oldum. Başka bir yer olsaydı herhalde kıyametler kopardı. Belediyenin buraya sahip çıkmaması üzücü. Bu adamların Osmanlı'ya bu kadar katkıları olmuştur, burası çok önemli bir yer" diye konuştu.