Pfizer/BioNTech, Moderna ve AstraZeneca/Oxford tarafından geliştirilen corona virüs aşıları arasında hangi farklar var?

AŞILAR NASIL ÇALIŞIYOR?

Pfizer/BioNTech ve Moderna aşılarının her ikisi de taşıyıcı RNA(mRNA) olarak bilinen yeni bir teknoloji kullanıyor. Amaç vücudun kendi hücrelerini aşı üreten yapılar haline getirmek. Aşı, hücrelere corona virüs proteinlerinin kopyalarını ürettiriyor, bu da koruyucu antikorların üretilmesini sağlıyor. Oxford/AstraZeneca ise şempazelerde bulunan yaygın bir nezle virüsünün zayıflatılmış halini kullanarak bir viral vektör aşısı geliştirdi.

ETKİNLİK ORANI ARASINDAKİ FARKLAR

Pfizer tarafından geçen hafta yapılan açıklamada, Alman BioNTech SE ile birlikte geliştirilen aşının 6 ülkede 43 bin gönüllü üzerinde gerçekleştiren son aşama klinik deneylerinde, 28 günün ardından yüzde 95’in üzerinde etkinlik gösterdiği duyuruldu. ABD’li Moderna tarafından yapılan açıklamada ise ara sonuçlarda aşının yüzde 94,5 oranında başarılı olduğu ifade edildi. Moderna, son aşama klinik deneylerinin hala devam ettiğini ve bu yüzden etkinlik oranın artabileceğini açıkladı. 

ÜÇ AŞI DA İKİ DOZ HALİNDE UYGULANIYOR

AstraZeneca’dan dün yapılan duyuruda ise Oxford Üniversitesi’yle geliştirilen "AZD1222" adlı aşının ortalama olarak yüzde 70 oranında etkili olduğu belirtildi. Bununla birlikte, gönüllülere iki "yüksek" doz verildiğinde korumanın yüzde 62 olduğu, ancak insanlara önce "düşük" doz ve ardından yüksek doz verildiğinde bu oranın yüzde 90'a yükseldiği ifade edildi. Ancak, farklı miktarlarda uygulanan dozlarının neden değişik sonuçlara neden olduğu konusunda detay paylaşılmadı.

Pfizer/BioNTech aşısı 3 hafta, diğer iki aşı ise 4 hafta aralıklarla olmak üzere, her üç aşı da iki doz halinde uygulanıyor.

Öte yandan Dünya Sağlık Örgütü(DSÖ) bir aşının etkinlik oranının alt sınırını yüzde 50 olarak belirledi. Yani bu oranın üstünde koruma sağladığı açıklanan her aşı başarılı olarak kabul ediliyor. 

AŞILAR ARASINDAKİ EN BÜYÜK FARKI DEPOLAMA VE NAKLİYE KOŞULLARI OLUŞTURUYOR

Aşılar arasındaki en temel farkı 'saklanma' koşulları oluştuyor, çünkü bu durum onların dünyanın geri kalanına dağıtılabilmesi ve fiyatları hususunda en önemli unsuru oluşturuyor. Uzmanlar, Moderna aşısının dağıtımının Prizer/BioNTech aşından çok daha kolay olduğunu, ancak AstraZenaca/Oxford'un hepsinin içinde en avantajlı depolama ve nakliye koşullarına sahip olduğunu belirtti.

Pfizer/BioNTech aşısının, optimum etkinliği sürdürmesi için -70 santigrat derecede saklanması, ayrıca uygulanmadan önce başka bir sıvıyla karıştırılması gerekiyor. Bununla birlikte Pfizer, dozların özel dondurucular olmadan 10 gün korunmasını sağlayan  kendi ambalajını geliştirdi, ancak dozların yine de Belçika'dan uçurulması ve ardından termo sensörleri ve GPS izleyicilere sahip kamyonlardaki aşılama merkezlerine gönderilmesi gerekiyor. Bu durum ise aşının özellikle gerekli teknolojik altyapıya sahip olmayan yoksul ülkelere dağıtılmasının önündeki en büyük engellerden birini oluşturuyor.

ASTRAZENACA/OXFORD AŞISI BUZDOLABI SICAKLIKLARINDA YILLARCA BOZULMADAN SAKLANABİLİYOR

Moderna aşısının normal buzdolabı sıcaklığında 30 gün boyunca, -20 derece sıcaklıkta 6 ay ve oda sıcaklığında  12 saate kadar dayandığı duyuruldu. Şirket, bu nedenle,  “mRNA-127”'ün günümüzdeki mevcut aşı dağıtım ve depolama altyapısı kullanılarak dağıtılabileceğini iddia ediyor.

Diğer çoğu aşı gibi, AstraZeneca/Oxford aşısnın da  aşı merkezlerine soğutulmuş minibüslerde veya soğuk kutularda gönderilmesi gerekiyor, ancak aşı diğer iki rakibine kıyasla 2 ile 8 santigrat derecedeki buzdolaplarında yıllarca bozulmadan saklanabiliyor.  

ASTRAZENECA:  AŞI BİR FİNCAN KAHVE FİYATINA SATILACAK

Üç aşının her birinin fiyat etiketleri büyük farklılıklar gösteriyor. Moderna’nın aşısnın tek dozunun fiyatı 38 dolar (yaklaşık 300 Türk Lirası) olarak açıklandı. Pfizer/BionTech aşısının ise Avrupa’ya tek dozu 15 Eurodan (yaklaşık 140 Türk Lirası) satıldı. Ancak AstraZeneca, İngiliz hükümetin aşının "bir fincan kahve ile aynı" fiyata mal olacağını söyledi. Bu kapsamda aşının tek dozunun, İngiltere'de ortalama bir fincan kahve fiyatı olan  3 sterlinin (yaklaşık 31 Türk Lirası) altında olacağı ifade edildi.  

EN PAHALI AŞI MODERNA'NIN

Bununla birlikte, üç aşının da iki doz halinde uygulanacağı düşüldğünde şu anda Moderna aşısın fiyatının 600 lira, Pfizer/BioNTech aşısnın 280 lira ve Oxford/AstraZeneca aşısının 62 lira civarında olduğu görülüyor. Ancak, dağıtım ve depolama maliyetleri nedeniyle aşıların farklı ülkelerde değişik fiyat politikalarıyla satışa çıkması mümkün.

Öte yandan AstraZenaca daha önce aşısını kar amacıyla satmayacağını duyurmuştu. Ancak bilim insanları, ticari bir şirket olan Moderna’nın ise geliştirdiği aşıdan kar amacı güdeceğini düşünüyor.

AŞILARIN COVİD-19’A KARŞI KORUMA SÜRESİ NE KADAR?

BioNTech’in kurucu ortapı Profesör Uğur Şahin, üç hafta arayla iki enjeksiyonla uygulanan aşıyı alanların en az bir yıl corona virüse karşı bağışıklık kazanacağını umduğunu açıkladı. Şahin, “Şu ana kadar sadece corona virüse karşı kazanılan bağıklığın süresine ilişkin dolaylı ipuçlarımız var. Covid-19 hastaları üzerinde yapılan araştırmalar, güçlü bir T hücresi bağışıklık tepkisine sahip olanların altı ay sonra hala bu güce sahip olduğunu göstermiştir. En az bir yıl güvende olabileceğimizi hayal edebiliyorum. Ancak Covid-19 aşılarının her yıl ‘yenilenmesi gerekebileceğini göz ardı edemeyiz” ifadelerini kullandı.

Bununla birlikte Oxford Üniversitesi’nden de benzer bir açıklama geldi. Aşının arkasındaki baş araştırmacı Profesör Andrew Pollard, BBC'ye yaptığı açıklamada,  "Bu sonuçlardan gerçekten memnunuz. Şu anda virüsün bağışıklığı etkisiz hale getirecek kadar mutasyona uğrayıp uğramayacağını bilmiyoruz. Ancak aşı bağışıklığının bir yıl boyunca devam edebileceğini umuyoruz. Koruma süresinin belirlenmesi için daha fazla veriye ihtiyacımız var" dedi.

Moderna’dan ise konuya ilişkin bir açıklama yapılmadı.

AŞILAR NE ZAMAN KULLANILACAK?

ABD Gıda ve İlaç Ajansı (FDA), Pfizer'ın aşınının onayı için 10 Aralık'ta toplanacak. Aşı, acil kullanım onayı alırsa, ABD'de hemen dağıtımına başlanacak. İlk ABD vatandaşının 11 ya da 12 Aralık'ta aşı olması bekleniyor. Ayrıca gelecek yılın sonuna kadar 1,3 milyar doz aşının üretilmesi hedefleniyor.

İngiltere Sağlık Bakanı Matt Hancock, AstraZeneca ve Oxford aşının gelecek ay ülkede  dağıtılmaya başlanabileceğini açıkladı. AstraZeneca'nın dağıtım direktörü Cheng, 2020'in sonuna kadar da 200 milyon doz üretileceğini duyurdu. Moderna’dan daha önce yapılan açıklamada ise, aşın son etkinlik sonuçlarının gelecek haftalarda açıklanacağı ve hemen ardından acil kullanım onayı almasının beklendiği belirtildi.