Erdal Tosun’un hastalığı (böbrek yetmezliği) hakkında bilmeniz gereken 10 şey

Türk Böbrek Vakfı Nefroloji Sorumlusu Yrd. Doç. Dr. Bilal Görçin, böbrek hastası Sanatçı Erdal Tosun’un vefatıyla bir kez daha gündeme gelen böbrek yetmezliği hakkında sık sorulan soruları yanıtladı. Türkiye’de 100  bin kişinin haftada 3 kez düzenli olarak diyalize girdiğini belirten Görçin, "Bunların 50 bini böbrek alıcısı, yani Türkiye’de böbrek nakli bekleyen 50 bin kişi var” dedi.

“Sağlıklı böbreklere sahip olmanın ilk şartı fazla tuzdan uzak durmaktır” diyen Dr. Görçin’in anlatımıyla 10 maddede böbrek yetmezliği ve korunma yolları:

1- BÖBREK YETMEZLİĞİ NEDİR?

Böbreklerin çalışmasının yavaşlaması veya durmasına bağlı olarak kanda bulunan su, tuz ve mineral (elektrolitler) dengesinin bozulması böbrek yetmezliği olarak nitelendiriliyor. Böbreklerin çalışmaması, elektrolitlerin ve atık sıvıların vücutta birikmesine bu da ölümcül sonuçlar doğurabilen komplikasyonlara yol açabiliyor.

2- HANGİ BELİRTİLERLE ORTAYA ÇIKAR?

Böbrek yetmezliği belirtileri kişiden kişiye farklılık gösteriyor. İlk aşamasında herhangi bir belirti vermeyebilen böbrek yetmezliğinin en sık görülen belirtileri arasında çok az idrar gelmesi, hiç gelmemesi, bacak ve ayaklarda ödem oluşması bulunuyor. İlerleyen dönemlerde güçsüzlük, nefes darlığı, iştah azlığı, mide bulantısı ve kusma görülebiliyor.

3- RİSKİ ARTTIRAN FAKTÖRLER NELER?

Kısa zamanda aşırı miktarda sıvı kaybı, diyabet, yüksek tansiyon ilaçları, kalp krizi, kalp hastalıkları, enfeksiyon, karaciğer yetmezliği, bazı ilaçların sık kullanımı, lupus hastalığı, kemik iliği kanseri, tıkanan damarlar, aşırı alkol tüketimi, uyarıcı ilaçların kullanımı, kan damalarında görülen iltihaplanmalar, ciddi yanıklar ve vücudun susuz kalması böbrek yetmezliğinin en önemli nedenleri arasında.

4- BÖBREK YETMEZLİĞİ GENETİK Mİ?

Hastalıkta genetik geçiş olabilir ama her böbrek yetmezliği genetik değil. Bazılarının genetik kompenenti var bazılarının yok.

5- NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Tedavi seçenekleri böbrek yetmezliğinin nedenine bağlı olarak değişiyor. Hastalık kandaki sıvı noksanlığına bağlıysa damar yoluyla sıvı takviyesi yapılıyor. Böbrek yetmezliği aşırı sıvı birikimi nedeniyle gelişirse idrar söktürücü ilaçlar kullanılıyor.  İlaçların işe yaramadığı ve kandaki toksin miktarının arttığı durumlarda ise diyaliz tedavisine başlanıyor. Yapay bir böbrek görevi gören diyaliz makinesi kanı filtreden geçiriyor ve toksinleri temizliyor.

6- DİYALİZ NE ZAMAN GEREKİR?

Böbrek fonksiyonları yüzde 10 ile 15’in altına indiği zaman hasta diyalize girer.

7- BÖBREK BAĞIŞINDA BULUNMAK SAĞLIĞI OLUMSUZ ETKİLER Mİ?

Toplumda yaklaşık 1000 kişiden birinde tek böbrek var ve tek böbrekli olmanın önemli bir sakıncası yok. Böbrek bağışı, erişkin bir insanın sağlığını hiçbir şekilde olumsuz ekilemez. Kişi, nakilden sonra da tek böbrekle profesyonel futbol oynayabilir, her şeyi yapabilir. Bir insan böbrek verdi diye onun başına bir şey geldiğini ben hiç görmedim. Bazen 80 yaşında bir hastada tek böbrek olduğunu tesadüfen görüyoruz.

8- BÖBREK BAĞIŞI YAPMANIN KRİTERLERİ NELER?

Kanser, tansiyon, diyabet, kalp hastalığı bulunmayan ve tek böbrekli olmayan herkes böbrek bağışında bulunabilir. Bir de kadavradan bağış var, orada iş ailelere düşüyor. Hasta yoğun bakımda ise ve beyin ölümü gelişmişse diğer organlar gibi böbrekleri de bağışlanabilir.

9-BÖBREK SAĞLIĞINI KORUMAK İÇİN NELERE DİKKAT ETMELİ?

Şu anda diyalize girenlerin yüzde 65 sebebi yüksek tansiyon ve şeker. Yani bunlardan dolayı böbreği bozulanlar. Bu nedenle yüksek tansiyonu ve şekeri olanlar mutlaka bunları kontrol ettirmeli. Ailesinde böbrek hastalığı veya böbrek taşı olanlar kontrolden geçmeli. Yanı sıra aşırı tuzdan uzak durmak, suyu az içmemek, yani günde 1.5 – 2 litre su içmek ve idrarını tutmamak böbrek sağlığı açısından son derece önemli.

10- BÖBREK YETMEZLİĞİNDE BESLENME NASIL OLMALI?

Böbrek yetmezliğinden korunmanın birinci ve en etkili yolu böbreklerin yükünü artırmayacak ve onları yormayacak şekilde beslenmek. Tuzdan mutlaka uzak durmaları gereken böbrek yetmezliği hastalarına, böbreklere binen yükün hafiflemesi için genellikle daha az potasyum tüketmeleri (muz, portakal, patates, ıspanak, domates gibi), sodyumu kontrol altında tutmaları (konserve, dondurulmuş, hazır, fast-food gıdalar) ve fosforu sınırlandırmaları (süt, fıstık, kuruyemişler) öneriliyor.