Türkiye'de ilk Covid-19 vakasının görülmesiyle beraber çalışmalarına başlanan yeni nanoteknoloji tabanlı test kiti Diagnovir, 8 aylık bir emeğin ürünü yerli bir marka olarak dünya tıbbi cihaz sektörüne kazandırıldı.
Test kiti ve cihazını geliştiren ekibin başında yer alan UNAM Öğretim Üyesi Dr. Bülend Ortaç, bu yeni ürünün Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile TÜBİTAK 6550 Kanunu kapsamında desteklenen UNAM altyapısında gerçekleşen bir proje olduğuna işaret etti:
"Nisan 2020'de başlayan bu projemizde, ağızdan alınan bir sürüntü ile burada varsa virüs, bir iletim sıvısına aktarıldıktan sonra o sıvıdan çok küçük bir numune ile test kitine yerleştiriliyor sonra, antijen testi kiti olduğu için bu, sıvı içinde bulunan bazı problarla virüsün yüzeyine bağlanıyor ve gerekli sinyalleri alarak tespiti yapmaya çalışıyoruz".
Yüzde 99 doğruluk oranına sahip "nanoteknoloji" temelli yeni tanı sistemi, virüsün varlığında ışıma rengi değişen, bu sayede yüksek seçicilikte virüs tespiti yapabilen optik temelli bir teşhis mekanizması ile çalışıyor.
Ağız mukozasından alınan örnek, özel bir solüsyonla karıştırıldıktan sonra patojen tespit çipi üzerine damlatılıyor, ortamda virüs varsa biyosensör cihazı tarafından floresan sinyali alınarak yüksek doğrulukta virüs varlığı tespit ediliyor.
PCR testindeki gibi ağız ve burun derin bölgelerinden sürüntü örneği almak yerine, ağız içinden tükürük örneği alınmasının da teste pratiklik kazandırdığını belirten Dr. Ortaç, hem test kitleri hem de cihaz için Türk Patent Enstitüsü'ne yaptıkları başvurudan da olumlu sonuç aldıklarına dikkat çekti.
Cihazın Halk Sağlığı Kurumu ve Türkiye İlaç ve TIbbi Cihaz Kurumu (TİTCK) tarafından onaylandığını söyleyen Ortaç, "Bilkent Üniversitesi bünyesinde bir ticari şirket ile sahada kullanılabilir hale getirdik. Cihaz ve test kitleri pek çok farklı ülkeden hem ticari kuruluşlar hem toplu etkinlikler için talep etmeye başladı. Örneğin bazı spor kulüplerinin yapmış olduğu toplu etkinliklerde kullanılabilecek" dedi.
Diagnovir antijen testi, PCR testlerinden farklı olarak "örnek çoğaltmaya" değil, gelişmiş optik yöntemlerle virüsün varlığı ya da yokluğunun tespitine dayanıyor.
PCR testinin bazen hatalı sonuçlar verebildiğini hatırlatan Dr. Ortaç, hazırladıkları testte buna benzer sorunların yaşanmadığını ve böylece oluşabilecek hatalardan kaçındıklarını söyledi:
"PCR testinin çalışma mantığı, örneği alıyorsunuz virüs varsa onun membranını (zarı) parçaladıktan sonra içerdeki genetik yapısını bulup onu çoklamaya (çoğaltmaya) çalışıyorsunuz. Virüsün yüzeyindeki belli noktalara doğru bir şekilde bağlanarak bunu yapıyoruz. Aynı Covid-19 gibi ağızda olabilecek başka virüsleri de kontrol grubunda deniyoruz. Fakat bizim proteinimiz çok spesifik, sadece Kovid-19'a bağlanabiliyor ve bu şekilde de ayırt edebiliyoruz".
Yaklaşık 10 saniyede sonuç veren Diagnovir'in piyasadaki antijen testleri içinde en hızlı sonuç veren test sistemi olduğunu belirten Dr. Ortaç, kendi geliştirdikleri bu testi ilk kez Bilkent Üniversitesi'nin mezuniyet töreninde kullandıklarını anlattı.
Contemporary İstanbul açılış etkinliğinde de kullanılan testin ardından, pozitif olarak değerlendirilen kişilerin daha sonraki günlerde PCR testinin pozitif çıktığını gördüklerini söyledi.
Ortaç, Diagnovir'in virüs varlığını PCR'dan daha önce tespit edebildiğini ve şu an bu hızın bir rekor olduğunu söyledi.
