İyot eksikliğine dikkat: Hastalıkları tetikleyebilir

Vücut tarafından üretilemeyen ve besinler yoluyla dışarıdan alınan iyot, özellikle anne karnındaki bebeğin gelişiminde önemli rol oynar.

Yalnızca anne karnındaki bebekler için değil, yaşamın tüm evrelerinde sağlık açısından vazgeçilmez bir ihtiyaç olan iyotun günlük alınması gereken miktarı, yaşa ve metabolizmanın ihtiyacına göre farklılık gösterebilir.

Özellikle deniz ürünleri iyi bir iyot kaynağı olmakla birlikte, yumurta, et ve süt ürünlerinin iyottan zengin olduğu bilinir.

Prof. Dr. Başak Karbek Bayraktar, hamilelikte iyot dengesinin önemini, iyot eksikliğinin neden olduğu hastalıkları ve bu eksikliğin tamamlanması için nasıl beslenilmesi gerektiğini açıkladı.

HAMİLELİKTE İYOT DENGESİ ÖNEMLİ

Gebelik sırasında iyot eksikliği bebeğin gelişimi ve doğumu üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Hamilelikte ciddi iyot eksikliği ani düşüğe ya da ölü doğuma yol açabileceği gibi zeka geriliğinin ciddi ve geri dönüşsüz bir tipi olan kretinizm gibi doğumsal anormalliklere de neden olabilir.

Besinler yoluyla alınabilen iyot sadece gebelikte değil, yaşamın bütün evrelerinde sağlık açısından vazgeçilmez bir besin kaynağı. İyot, tiroksin (T4) ve triiyodotironini (T3) içeren tiroid hormonlarının üretiminde anahtar bileşendir.

Tiroid hormonları, vücudun enerjiyi doğru şekilde kullanmasına, gerekli ısıda kalmasına ve beynin, kalbin, kasların ve diğer organların gerektiği gibi çalışmasında önemli.

SAÇ DÖKÜLMESİ VE CİLT KURULUĞU İYOT EKSİKLİĞİNDEN KAYNAKLANABİLİR

Boynun önündeki şişlik ya da guatr, iyot eksikliğinin en yaygın bir belirtisi.

Saç ve cilt hücrelerinin yenilenmesi konusunda anahtar rolü olan iyotun eksikliğinde saç dökülmesi ve cilt kuruluğu gibi belirtiler görülebilir. 

Kadınlarda adet döngüsünün düzenlenmesi görevini de yürüten iyot eksikliğinde ağır ve düzensiz adet dönemleri yaşanabilmekte.

HERKESTE FARKLI OLABİLİR

Günlük alınması gereken iyot miktarı, yaşa ve ihtiyaç durumuna göre değişir.

Bununla birlikte, dünya sağlık örgütünün belirlediği rakamlar şu şekilde:

Bebekler 90 μg/gün (0-59 ay)

Çocuklar: (6-12 yaş): 120 mikrogram/gün

Çocuklar: (>12 yaş) : 150 mikrogram/gün

Ergenler ve yetişkinler: 150 mikrogram/gün

Hamile ve emziren kadınlar: 250 mikrogram/gün

İYOT İÇİN SOFRANIZDA BU BESİNLERE YER VERİN

İyot, vücut tarafından üretilemeyen bir element olduğu için dışarıdan alınması gerekir. İhtiyaç duyulan iyotun sağlanması için asıl kaynak iyotlu rafine tuzdur.

Ancak deniz ürünleri de iyi birer iyot kaynağıdır. Çoğu deniz ürününe göre iyot içeriği daha düşük olmakla birlikte yumurta, et ve süt ürünleri de bitkisel gıdaların çoğundan daha zengindir.

Ek gıdaya başlama dönemindeki bebeklerde yeterli iyot alımı sağlamak için, evde yapılan ve piyasada satılan ek mamaların/gıdaların mutlaka iyot içermesine dikkat edilmelidir.

Yaygın besinsel iyot kaynakları şu şekilde sıralanabilir:

• İyotlu rafine sofra tuzu
• Peynir
• Tuzlu su balıkları
• İnek sütü
• Su yosunu (esmer su yosunu, kırmızı deniz otu ve nori dahil)
• Yumurta
• Kabuklu deniz hayvanları
• Dondurulmuş yoğurt
• Soya sütü
• Soya sosu

KAYA TUZU YERİNE İYOTLU TUZ

1997-1999 yılları arasında Türkiye’de iyot eksikliği ile ilgili yapılan taramalarda ortaya çıkan tablonun ardından ülkemizde tüm sofra tuzlarının zorunlu olarak iyotlanması için gerekli yasal düzenlemeler yapılmıştır. Bu uygulama ile şehir merkezlerinde büyük oranda çözülen iyot sorununun kırsal kesimlerde devam ettiği bilinir.

Rafine edilmeyen, içeriği net olarak bilinmeyen ya da diğer katkı maddelerinin doğal ya da yapay olarak eklendiği, kaya tuzu, gurme tuzları gibi tuzlar yerine iyotlu tuz önerilir. Aksi doktor tarafından belirtilmedikçe mutlak iyotlu rafine tuz kullanmalısınız.