Balkanlar’dan gelen sıcak hava: Saraybosna

Bosna ile ilgili tarihi bilgiler neolitik çağa kadar uzanıyor. Romalılardan, Bulgarlara ve Osmanlı’ya kadar süren bir hakimiyet bu topraklarda yaşanmış. 1463’ten 1878 yılına kadar Osmanlı kenti olarak kalmış. Ziyaretinizde bunun izlerini sıklıkla göreceksiniz.

– 1992’de başlayan Bosna Savaşı en ağır sonuçlarını bu kentte bırakmış. Bosna yaşadığı acıları asla unutmayacaktır.

– Günümüzde Bosna Hersek Federasyonu ve Sırp Cumhuriyeti olarak 2 küçük devlet ve bir özerk bölge olarak yönetilen ülke, kozmopolit yapısı nedeniyle oldukça güçlükler yaşamakta. Ülke periyodik olarak dönem başkanları tarafından yönetiliyor. Özerk ve cumhuriyet olan bölgeler iç ilişkilerinde serbest, dışarıya karşı Bosna & Hersek olarak tanınıyorlar.

– Ülke içindeki sınırlar çok karmaşık, Özerk Sırp Cumhuriyeti olarak geçen bölgelerin farklı polis gücü, farklı bir bayrağı (Bosna Hersek bayrağından farklı) ve kuralları var.

– Saraybosna’da yabancılık çekmezsiniz. Gezeceğiniz birçok müze veya mekanda Türkçe yazılan açıklamaları göreceksiniz. Türk Hükümeti tarafından finanse edilen TİKA sayesinde ülkedeki birçok tarihi yerin  restarasyonu yapılmış ve yapılmaya da devam ediyor.

- Sarajevo kozmopolit bir şehir havası solumanıza imkan tanıyor. Eğer bunu seviyorsanız bu şehir tam size göre. Bir taraftan ezan seslerini diğer yandan çan seslerini duymanız mümkün.

– Şehir içi ulaşım tramvay ve elektrikli otobüsler ile yapılıyor. 

– Yugoslavya’da geçmişte yaşanan, bankadaki paraya devletin el koyması gibi sorunlar yüzünden kredi kartı birçok noktada geçmiyor. İşyerleri bankalara pek güvenmiyor. Bundan dolayı mümkün oldukça yanınızda nakit tutmanız önemli. Sonradan ATM arama derdiniz olmasın.

– Güzel bir müjde! Bosna vizesiz bir lokasyon. Pasaportunuzu, biletinizi alın ve hemen uçun!

Saraybosna’yı sevmek konusunda zorluk çekmeyeceksiniz, çünkü dünyanın en lezzetli köftelerini ve böreklerini burada bulacaksınız. Şimdi yeme-içme notlarına bakalım.

Buregdzinica Sac

Saraybosna’da kahvaltının olmazsa olmazı börek. Çarşıda çok sayıda börekçi var ama hangi börekçiyi tercih etmelisiniz? Cevap: Böreği sacda pişirenleri! Artık kullandıkları malzemeden mi ya da sıcak olarak servis edilmesinden dolayı mı bilinmez, burada yediğiniz böreği başka yerde yemek zor. Börek için gönül rahatlığı ile Başçarşı cami arka sokağındaki Buregdzinica Sac tavsiye edilir.

Avlija

Uzun uzun yolları aşın, yokuşları tırmanın. Sizi yeşil  bahçe içinde bir yere götüreceğiz. Birçok sitede bu ismi duymuşsunuzdur, bir bildikleri vardır muhakkak diyerek üşenmeyiniz.

Avliya, konumu dışında çok güzel bir mekan. Zaten konumu çarşıda olsa sanırım oturacak masa bulmak mümkün olmayacaktı. Mekana girdiğinizde sizi bir avlu karşılıyor. Yeşil bir bahçe ve renkli objelerin süslediği mekan görüntüsü ile gülümsetiyor. Herhangi bir köşeyi incelediğinizde elinde süpürgesi ile bir cadı kuklası, kafesinde bir kuş ya da otantik bir saat göze çarpıyor.

Aşağıda güzel bir görüntü var. Kuru et, sucuk, peynir ve zeytinden oluşan bir Plata Avlija (Avlija tabağı), bizdeki pişi lokum, kaymak ve kadraja giremeden biten omlet. Sadece şu kuru et  tabağı ile bir öğünü geçirebilirsiniz. Avliya sadece bir kahvaltı yapılacak bir mekan değil, Burada günün her öğünü geleneksel Boşnak mutfağı lezzetlerini tadabilirsiniz.

Nanina

Nanina Kuhinja bir Boşnak mutfağı olarak Başçarşı’da Brusa Bezistan içinde hizmet vermekte. Burada da pişi (lokum), kuru et ve peynir tabağından oluşan bir menü söyleyebilirsiniz. Not olarak ekleyelim Bosna’da kuru et sofraların vazgeçilmezi gibi. Mutlaka tadın.

Zeljo

Gelelim Bosna köftesi cevabdzinica’nın nerede yeneceğine. Bunun için yöre halkının da tercihi  olan Zeljo. Burası o kadar çok talep görüyor ki hemen karşı sokağına ikinci şubeyi de açmışlar. Kaç porsiyon yediğinize dikkat edin farkına varmadan neler olduğunu şaşırabilirsiniz.

Dveri

Bizi oldukça şaşırtan bir restoran ise Dveri idi. Domates çorbası fokurdayarak servis edildi ve yanında getirilen sıcak ekmek harikaydı. 

Zlatna Ribica

Sıkılmadan saatlerce oturup otantik müzik dinleyebileceğiniz mekanda, kendinizi sürekli deklanşöre basarken bulabilirsiniz. Buraya kadar gelmişken mutlaka mekanın tuvaletine girin. Tuvalet değil, bildiğiniz müze gibi, 5 siyah beyaz TV, konuşan kapılar derken neye bakacağınızı şaşırıyorsunuz.

Saraybosna Başçarşı

Saraybosna’daysanız zaten görmemeniz imkansız bir meydan Başçarşı. Kentin merkezi de burası. 1573 senesinden Mehmet Paşa tarafından yapılan su sebili ise Başçarşı’nın simgesi ve en çok fotoğraflanan noktası.

Çarşıyı ve bu sebili gördükten sonra dolaştığınız yerin Saraybosna değil de Anadolu’da bir şehir olduğu fikrine kapılmanız olası. Belki bu sebil size bir yerlerden tanıdık geliyor olabilir. Aynı sebili Bursa’da görmüş olabilirsiniz.

Sarajevo City Hall

Coşkun Aral’ın “Saraybosna Belgeseli”nde sıklıkla bahsettiği bir nokta burası. Miljacka Nehri kenarında bulunan yapı savaş sırasında yakılmış, kurşunlanmış ve talan edilmiş. Uluslararası fonlarla restore edilen yapı şimdi bir müzeye dönüştürülmüş.

Saraybosna Inat Kuca

İnat Kuca inat evi manasına gelir. Öyküsü ise onu önemli yapan bir olaya işaret eder.  Avusturya Macaristan İmparatorluğu bölgede bir belediye binası inşa etmek ister. Burada  evi bulunan bir Boşnak vatandaş hiçbir şekilde evinden vazgeçmek istemez. Ne para ne de başka bir şey kabul eder. En sonunda Boşnak ev sahibi, evinin aynısının nehrin diğer tarafına yapılması karşılığında ikna olur.  Bunun üzerine ev nehrin karşı tarafına taşınarak belediye sarayı inşa edilir.

Saraybosna Gazi Hüsrev Bey Yapıları

Saraybosna tarihine ve yapısına şekil veren çok önemli bir kişi var Gazi Hüsrev Bey Bosna’da bulunan birçok tarihi hamam, cami, medrese ve bedesteni yaptırmış. Gazi Hüsrev Bey Vakfına bağlı bu yerler aşağıdaki gibi olup Saraybosna’nın önde gelen gezilecek yerleri arasında.

Gazi Hüsrev Bey Cami

Bir mimar Sinan eserini daha görmeye hazır mısınız? Cami 1531 yılında dönemin Bosna sancak beyi olan Hüsrev Bey emriyle yaptırılmış. Tüm görkemi ile hala güzelliğini koruyor. Gazi Hüsrev Bey Camii’nin caddeye bakan dış tarafında bir de çeşme var. Ferhadiye Caddesi’ne doğru yöneldiğinizde hemen fark edeceksiniz. Eğer Saraybosna’yı tekrar ziyaret etmek isterseniz bu çeşmeden su içmenizi öneririz.

Gazi Hüsrev Bey Medresesi

Caminin tam karşısındaki avluda bulunuyor. Hüsrev Bey’in ismi ile anılan yapılar Hüsrev Bey Vakfı tarafından işletiliyor.

Gazi Hüsrev Bey Bedesteni

İçinde 70 kadar dükkan bulunan bir kapalı çarşı. Yapının Gazi Hüsrev Bey’in mirasını bağışlaması sonucu yapıldığı biliniyor. İçinde alışveriş yapabileceğiniz takıcılar, kuyumcular bulunuyor.

Saraybosna Ferhadiye Caddesi

Saraybosna’nın İstiklal Caddesi olarak adlandırılan cadde Ferhadiye Caddesi. Cadde üzerinde üzerinde alışveriş yapabileceğiniz dükkanlar, kafeler ve tarihi binalar var. Gündüz ayrı gece ise ayrı etkinliklerin bulunduğu caddede kendinizi birden fazla kez turlarken bulacaksınız.

Saraybosna İsa’nın Kalbi Katedrali

Ferhadiye Caddesi üzerinde mimarisi ile sizi şaşırtabilmesi muhtemel katedral. Yapımı 1887 senesinde tamamlanmış.

Sarajevo Srebrenica Exhibition Gallery

Ferhadiye caddesindeki Srca Isusova Katedrali (İsa’nın Kalbi) sokağındaki Türkiye hükümetine bağlı TİKA’nın katkılarıyla oluşturulmuş bir galeri. İçinde Srebrenica’da yaşanan vahşeti izleyebileceğiniz belgesel yayınları yapılırken, yaşananların fotoğraflarını gördükçe  savaşa, nefrete ve silaha lanet okuyacaksınız.

Sarajevo Jewish Museum

Saraybosna’nın kozmopolit bir şehir olduğunu belirtmiştik. Öncesinde sinagog olan bir yapının sonrasında müzeye dönüştürülmüş halini burada göreceksiniz. Müzede Bosna tarihindeki önemli Musevi kişiler ve yaptıkları ile ilgili birçok detay var. Konum olarak Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi’nin hemen arka sokağında bulunuyor.

Saraybosna Latin Köprüsü & Müzesi

Latin Köprüsü olarak adlandırılan bu köprü üç gözlü bir yapı. Onu önemli yapan olay ise 1. Dünya Savaşı’nın başlamasına neden olan Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtı Ferdinand’ın bu köprü üzerinde bir Sırp milliyetçinin suikastine kurban gitmesidir. Saraybosna’daki bu olayı anlatan çok sayıda materyal hemen köprünün yanı başındaki müzede sergileniyor.

Bursa Bezistanı

Osmanlı Sadrazamı Rüstem Paşa tarafından yaptırılmış. Şehrin önemli ticaret noktalarından biri olan yapı şu anda Saraybosna Müzesi olarak ziyaretçilerini bekliyor. Müzede Avusturya Macaristan İmparatorluğu’na kadar olan döneme ait koleksiyon yer alıyor. Konumu Başçarşı’da.

Saraybosna Bira Fabrikası (Restoranı)

Nehrin diğer tarafında kalan fabrika. Burada Avrupa’nın en ünlü bira markalarından Sarejevski’yi bulacaksınız. Yapımı 19. yüzyıl öncesinde uzanan yapıya ait bir de restoran var. Görmeniz gereken yerlerden biri.

Market Place

Burası Bosna savaşında Pazar yerine düşen bir bomba sonucu hayatını kaybedenler adına oluşturulmuş bir açık hava müzesi. Resimde isimleri yazılanlar o gün pazar yerinde hayatını kaybedenlerin isimleri. Burası hala pazar yeri olarak kullanılıyor.

At Meydanı & Müzik Köşkü

Geçmişinde hipodrom olarak kullanılan alan adı At Meydanı olarak geçiyor. Yugoslavya döneminde ismi değişse de sonradan eski ismine tekrar kavuşmuş. Müzik köşkü olarak bilinen mekanda ise yürüyüşünüze kısa bir içecek molası verebilirsiniz.

Bunlar dışında diğer önemli noktalar sırasıyla 1560 yılında inşa edilen Ferhadiye Cami, 1902 yılında yapılan Aşkenaz Sinagogu, Budin Beylerbeyi Ali Paşa tarafından yaptırılan Ali Paşa Cami, yine 1550 senesinde yapılmış şehre hakim bir noktada yapılmış Osmanlı Kalesi Beyaz Tabya, 2. Dünya savaşı sırasında şehrin kurtuluşu adına ithaf edilmiş ve sürekli yanmakta olan Vjecna Vatra (sonsuz ateş).

Bunların dışında kenti yükseklerden keşfedeceğiniz bir kaç öneri... İlki Avaz Twist Tower. Tarihi kente modern yapı kurgusu yakışmasa da terasına çıkıp kenti görmek mümkün. Bir diğeri ise Sarı Tabya. Sarı Tabya Osmanlı mirası bir eser olup yaklaşık 20 dakikalık bir yürüyüş ile Başçarşı’dan ulaşabileceğiniz bir nokta. Gün batımını izlemeniz için şehre hakim bir tepeden seyir terası vazifesi gören tabyada bir de çay bahçesi tarzında işletme var. Sonuncusu ise bir teleferik hattı. Teleferik sizi Saraybosna Belediye Binası (City Hall) karşısındaki ara sokaktan kente hakim tepe Trebevic Vidikovac’a götürüyor. Teleferik ilk olarak 1959 yılında yapılmış ama Bosna savaşında yıkılmış, şimdi 26 yıl sonra tekrar faaliyette.

Saraybosna Savaş (Umut) Tüneli

Tünel bölgesi havaalanına yakın bir bölge. Savaş zamanında Sırp güçler tamamen şehri kuşattıklarında, şehirde yiyecek sıkıntıları baş göstermiş. Havaalanında konuşlanmış olan uluslararası güç nedeniyle Sırplar bu bölgede rahat bir şekilde askeri güçlerini hareket ettirememiş. Şehre ulaşacak yardım sadece bu bölgeden sağlanmaktayken yardımların taşınması ise Sniper tehdidi nedeniyle yapılamamaktaymış. Bölgede evini Boşnaklara açan bir vatansever sayesinde, evin içinden kazılan bir tünel ile yardımların Boşnaklara ulaşması sağlanmış. Tünelden gelen yardımlar ile yüzlerce kişi hayatta kalabilmiş. İşte o evden havalimanına kadar uzanan tünel bugün bir müze olarak ziyaretçilerini bekliyor.

Vrelo Bosne

Bosna’nın sahip olduğu bir alametifarika. Memleketin yeşilinin, doğasının ve akan sularına hayran bırakan yeri burası. Ilidza bölgesinde yer alan Vrelo Bosne, Bosna nehrinin doğduğu ana kaynak. Buradan doğan sular Saraybosna’nın ortasından geçen Miljacka ile birleşerek kuzey sınırında Sava nehrine katılıyor. Sava, Bosna-Hersek’in kuzey ve batıda Hırvatistan ile sınırını oluşturuyor. Doğu sınırını oluşturan Drina ile birleşen Sava nehri sonrasında Belgrad’a ulaşıp Tuna’yı besleyen bir kol oluyor.

İlidza bölgesinde termal özellikte Spa tarzı oteller mevcut. Faytonlara ulaştığınızda park bölgesine erişim için faytonları kullanabilirsiniz. Faytonlar 10 Euro karşılığında sizi milli park girişine götürüyor ya da 20 dakika boyunca bu güzel yolda yürüyebilirsiniz. Yeşile doyacağınız bu doğal parkın dört bir köşesinden sular fışkırıyor. Ayrıca soluklanabileceğiniz yürüyüş alanlarında banklar, restoranlar ve küçükler için bir oyun parkı var.

Kaynak: Brandlifemag