Çin, yeni bir Jack Ma olmadan teknolojide hala dünyaya liderlik edebilir mi?

Alibaba’nın da aralarında bulunduğu birçok Çinli teknoloji şirketi, tekelci davranış veya diğer tüketici hakları ihlalleri nedeniyle son birkaç aydır soruşturulmaya devam ediyor.

PİYASA DEĞERLERİNDEN 600 MİLYAR DOLAR SİLİNDİ

Başkan Xi Jinping'in "sosyal istikrarı" korumak için gerekli olduğunu söylediği soruşturma, bazı teknoloji devleri için rekor para cezalarına ve diğerleri için büyük revizyonlara yol açtı. Ardından, son aylarda en büyük teknoloji hisselerinin değerinden 600 milyar dolardan fazlası silindi. Çin'in en başarılı girişimcilerinden  birkaçı, kargaşanın ortasında üst düzey pozisyonları bıraktı. 

ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERDEN ART ARDA İSTİFALAR

TikTok'un ana şirketi ByteDance'in kurucusu Zhang Yiming, geçtiğimiz günlerde şirkette daha az önemli bir rol üstlenmek için CEO görevinden ayrılacağını duyurdu. 41 yaşındaki Colin Huang ise Mart ayında Alibaba gibi şirketlerle rekabet eden yeni başlayan bir e-ticaret şirketi olan Pinduoduo'nun başkanlığından istifa edeceğini söyledi. Bu arada, Alibaba’nın kurucu ortağı Jack Ma büyük ölçüde kamuoyunun gözünden düştü.

Diğer taraftan, Zhang ve Huang, yeni şeyler denemek için yola çıktıklarını söyledi ve ikisi de duyurularında hükümetin teknoloji sektörüne odaklanmasına atıfta bulunmadı. Bir ByteDance sözcüsü, Zhang'ın istifa kararının Çin'deki düzenleyici hareketlerle ilgili olmadığını söyledi. 

"KORKU HIRSA ÜSTÜN GELDİ"

CNN International’dan Laura He ve Jill Disis’in analizine göre, şirket liderlerinin ayrılışını hükümetin teknoloji üzerindeki genişleyen baskısından ayırmak zor. Singapur Ulusal Üniversitesi'nden misafir kıdemli araştırmacı Alex Capri, "Çin  teknoloji devleri için atmosfer giderek daha zehirli hale geldi" diyerek,  Zhang'ın bu hareketini, "sisteme meydan okuyanları halkın aşağılanması veya daha kötü bir ceza şeklinin beklemesi durumunda korkunun hırsa üstün geldiğinin kanıtı" olarak nitelendirdi.

ÇİN'İN DÜNYAYA LİDERLİK ETMESİNİ ZORLAŞTIRACAK

Fakat sisteme meydan okumak, Çin'in son birkaç on yılda fakir bir ülkeden dünyanın en büyük ekonomik ve teknik güçlerinden birine geçişinde kilit rol oynayan özel teşebbüs için çok önemli bir role sahip.

Uzmanlara göre, bu dinamiği kaybetmek, yalnızca bu başarıların bazılarının altını oymakla kalmayacak, aynı zamanda Çin'in geleceğin teknolojilerinde dünyaya liderlik etme iddialı hedeflerine ulaşmasını da zorlaştıracak.

DEVLET GÜDÜMLÜ EKONOMİ

Alibaba’nın kurucusu Jack Ma, geçen sonbaharda Çin'in devlet kontrolündeki bankacılık sistemini "rehine dükkanı zihniyetine" sahip olmakla eleştirdikten ve hükümeti modern bir finansal sistemi düzenlemek için hantal ve modası geçmiş araçlar kullanmakla suçladıktan sonra ortadan kayboldu.

Ancak, ardından sadece Ma'nın özel itibarı değil, şirketleri de zarar gördü. Pekin, Alibaba'nın finansal iştiraki Ant Group'u yeniden yapılandırmaya zorlamadan ve ağır düzenlemelere tabi tutmadan önce halka açılmasını engelledi. Alibaba, antitröst sorunları nedeniyle Nisan ayında rekor bir para cezasına çarptırıldı.

"ÇİN KOMÜNİST PARTİSİ'NE ALTARNATİF YARATABİLECAK GÜÇ KAYNAKLARI KESİLİYOR"

Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü'nün (PIIE) Çin ekonomisini inceleyen kıdemli bir üyesi olan Nicholas Lardy, "İnternet teknolojisi şirketlerine yönelik baskıların bir kısmı, Ant'ın borç verme faaliyetlerini azaltmada olduğu gibi finansal riski azaltma arzusundan kaynaklanıyor" dedi.  Ant, geçen yıl bu zamanında  yaklaşık 2.15 trilyon yuan (333 milyar dolar) değerinde tüketici ve küçük işletme kredisine sahipti.

Bununla birlikte Lardy, "Bu durum nihayetinde, Xi'nin iktidardaki Çin Komünist Partisinin egemenliğine meydan okuyabilecek alternatif güç kaynaklarını kesme arzusundan kaynaklanıyor olabilir" ifadelerini kullandı.

"LİDERLER PARTİ'YE MEYDAN OKUMADIKLARINI GÖSTERMEK İÇİN AYRILIYOR"

Londra Üniversitesi Oryantal ve Afrika Çalışmaları Okulu Çin Enstitüsü Başkanı Steve Tsang, "Xi'nin ve Komünist Parti'ye nazaran çok güçlü hale gelen teknoloji firmalarının liderleri, Parti'nin yönetim kurulundaki güç tekeline meydan okunmasına izin verilemeyeceği için baskı altına alınıyor. Bu nedenle, kurumsal liderliği devrederek Parti'ye ve Xi'ye bunu yapmayacaklarına dair güvence vermek için bireysel olarak harekete geçiyorlar" değerlendirmesinde bulundu.