Yemen'de İran, Suudi Arabistan, El Kaide ve IŞİD ne planlıyor

Yemen'deki savaşı kim, niçin körüklüyor

Arap Yarımadası'nın en fakir ülkesi Yemen'de şiddet kol geziyor. Mezhep çatışmasının yaşandığı Yemen'de Şii Husiler, Sünnilerin oluşturduğu hükümetle çatışıyor. Yemen El Kaidesi hem orduyla hem de Şii gruplara saldırı düzenliyor. Yemen'deki son aktör de IŞİD oldu. Yemen'i şiddet girdabına sürükleyenler ise bu ülkede güç çatışmasına giren Suudi Arabistan ve İran.

MUSTAFA KARAKUŞ/ntv.com.tr

10 ülkeden Yemen'e askeri operasyon

Bundan 2000 yıl önce Arap Yarımadası'nın güneybatısındaki Yemen'i ziyaret eden Romalılar bölgeye "Mutlu Arabistan" anlamına gelen "Arabia Felix" ismini vermişlerdi. Günümüzde uçsuz-bucaksız kum ve kavurucu sıcaktan ibaret olan topraklar balta girmemiş ormanlarla kaplıydı. O ülkeden eser kalmadı. Artık Yemen'de Arap Yarımadası'nın en fakir insanları yaşıyor. Bölgede yaşayanların farklılıklarından yararlanan
güçler, halkı silahlı çatışmanın içine sürükledi.

BM'nin verilerine göre, Yemen'de her iki kişiden biri açlık sınırında yaşıyor. Yaklaşık 10 milyon insan açlık tehlikesiyle karşı karşıya.

Bugünlerde Yemen'de eksikliği çekilmeyen tek şey ise silahlar. Araştırma kuruluşu "Small Armys Survey"in raporuna göre, Yemen'de her
yetişkin erkekte en az bir tane ateşli silah var.

Silahın bu kadar yaygın olduğu bir ülke, on yıllardır kötü yönetilince siyasi kriz de kaçınılmaz oldu. Yemen'in kırılgan etnik ve dini
yapısını kullanan El Kaide ve son olarak IŞİD gibi terör örgütlerinin yanı sıra İran ve Suudi Arabistan da bu ülke üzerinden güç denemesine
girişti.

Şİİ HUSİLER

Yemen'de şu anda devam eden çatışmaların en önemli aktörlerinden biri Şii Husiler. Ülkenin en güçlü militan grubu konumuna ulaşan Husileri,
Şii Zeydiler oluşturuyor. Yemen'de her üç kişiden biri Zeydi. Zeydiler 1962 yılına kadar Yemen'in kuzeyindeki dağlık bölgelerde bir İmam'ın
yönetiminde yaşıyorlardı. Zeydiler 2004 yılından itibaren Husi aşireti etrafından toplanarak, Sana'daki merkezi hükümete başkaldırdı.
Sünni çoğunluk tarafından baskı altında tutulduğunu düşünen Zeydiler silahlara sarıldı.

"Allah'ın Askerleri" isimli bir örgütün üyesi olan Husiler şimdiki adlarını 2004 yılında merkezi hükümet tarafından öldürülen Hüseyin Bedir el Din el Husi'den alıyor. Grubun 2004'teki ilk isyanını yöneten El Husi'nin amacı Saada'da daha fazla özerklik kazanma ve Zeydi gelenek ve inancına Sünnilerden korumaktı. Hüseyin Bedir el Din el Husi, Yemen ordusu tarafından öldürüldükten sonra ailesi 2010 yılında iktidarla ateşkes ilan edene kadar 5 isyan yönetti.

"Arap Baharı"nın 2010 yılında vurduğu ülkelerden biri de Yemen oldu. Yemen'de uzun yıllardır iktidar olan Devlet Başkanı Ali Abdullah
Salih'e karşı yüz binler sokağa çıktı. Bu fırsatı kaçırmayan Husiler  de yeniden sokak eylemlerine katıldı. Başkent Sana'da güçsüz olan Ali Abdullah Salih iktidarı bırakmak zorunda kaldı. Salih'in yerine ise yardımcısı Abdurrabbu Mansur Hadi geçti.

Şii Husiler ile Sünni iktidar arasındaki siyasi anlaşmazlık devam edince Husi militanları geçtiğimiz yıl eylül ayında başkent Sana'ya
girdi. Husiler adım adım devlet kurumlarını kontrolleri altına aldı. Parlamentoyu fesheden Husiler, geçici hükümet kuran Hadi'yi istifaya
zorladı. Hadi ülkenin güneyindeki liman kenti Aden'e kaçmak zorunda kaldı.

İRAN VE SUUDİ ARABİSTAN FAKTÖRÜ

Şii Husiler, Yemen ordusuna mensup bazı güvenlik güçleri ve devrik Devlet Başkanı Ali Abdullah Salih tarafından da destekleniyor. Sünni
Salih'in Şii Husileri destekleme nedeni, iktidardan uzaklaştırılmasının intikamını almak ve Yemen'de yeniden siyasi bir aktör konumuna
ulaşmak.

Şii Husileri destekleyen en önemli güç olarak ise İran öne çıkıyor. İran, Zeydi militanlara silah sevkiyatı yapıyor ve askeri eğitim veriyor. İran bu iddiaları kabul etmiyor ancak Şii Husilere sempatisini de gizlemiyor.

İran'ın Yemen'de etkinliğini artırması Suudi Arabitan'ın hoşuna gitmiyor. Kendini Yemen'deki Sünnilerin geleneksel koruyucusu ilan eden
Suudi Arabistan, Tahran'ı Arap Yarımadası'ndan uzak tutmayı hedefliyor.

Suudi Arabistan 10 ülkeyle birlikte Yemen'e askeri operasyon düzenlemeden önce Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Suud el Faysal yaptığı
açıklamada şunları söyledi: "Bölgedeki ülkeler, Yemen'de her türlü saldırıya karşı gerekli önlemleri almaktan kaçınmayacaktır."

EL KAİDE

Yemen'deki tek militan grup Şii Husilerden oluşmuyor. El Kaide 15 yıldır Yemen'de saldırılar düzenliyor. Yemen El Kaidesi, Arap
Yarımadası'ndaki en tehlikeli terör yapılanması olarak tanınıyor.

ABD savaş gemisi USS Cole'a 2000 yılında düzenlenen terör saldırısından ve yolcu uçaklarına saldırı girişimlerinden Yemen El Kaidesi sorumlu tutuluyor. Paris'te "Charlie Hebdo" saldırısının sorumluluğunu da, Yemen El Kaidesi üstlendi.

IRAK ŞAM İSLAM DEVLETİ (IŞİD)

Ancak bugünlerde El Kaide'nin Yemen'de güçlük bir rakibi var. İç savaşın yaşandığı Yemen'de IŞİD ciddi bir örgütlenme içerisinde. 2014 yılı
sonunda IŞİD, Yemen'de örgütlenmeye başladığını ilan etti.

IŞİD geçtiğimiz hafta Yemen'deki en büyük eylemini gerçekleştirdi. Cuma namazında Şii Husilerin gittiği camilerde 5 intihar bombacısı  kendilerini havaya uçurdu. Saldırılarda 120 kişi hayatını kaybederken, 100'den fazla kişi de yaralandı. Camilere düzenlenen saldırıları  üstlenen IŞİD yeni eylemler düzenleyeceğini duyurdu.

ABD

ABD ise sessiz sedasız Yemen'deki askerlerini geri çekti. Husi militanların Aden'e girmeden önce ele geçirdikleri Ey-Deylem Askeri üssü
kısa süre öncesine kadar ABD askerlerinin kontrolündeydi.

Pentagon, Yemen'deki askerlerini çekmeden önce 500 milyon dolar değerindeki silah, cephane, askeri teçhizat ve zırhlı araçları Yemen
ordusuna hibe etti. ABD'nin Yemen ordusuna hibe ettiği silahların yakın zamanda Şii Husilerin mi yoksa El Kaide ve IŞİD militanlarının
eline mi geçeceği ise merakla bekleniyor.