İsrail ve Şili'de nüfusun çoğu aşılandı: Peki birinde hayat normale dönerken, diğeri neden tekrar kapandı?

İSRAİL’DE NELER OLUYOR?

İsrail, dünyanın en hızlı Covid aşılama kampanyasını yürüttükten sonra vaka sayısı, hastaneye başvuru ve ölüm oranlarında büyük düşüş kaydetti.  9 milyonluk ülkenin nüfusunun yarısından fazlasına iki doz Pfizer/BioNTech aşısı uyguladı. Dükkanlar, oteller, konserler ve sinemaların yeniden açılmasıyla günlük yaşam neredeyse tamamen pandemi öncesi bir duruma geri döndü. Bununla birlikte, evin dışında yüz maskesi takılması ve iç mekandaki toplantıların sınırlandırılması gibi kısıtlamalar hala yürürlükte bulunuyor.

İsrail’deki Weizmann Bilim Enstitüsü’nden biyolog Eran Segal tarafından yapılan bir analizde, enfeksiyonlardaki Ocak zirvesinden bu yana ülkedeki  günlük vakalarda yüzde  96, kritik hastalarda yüzde 90 ve ölümlerde yüzde  85 düşüş görüldüğünü bildirdi. Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre, günlük enfeksiyonlar ülkede salgının başından bu yana en düşük oranlara düştü.

ŞİLİ’DE NELER OLUYOR?

Şili, dünyada nüfusunu en hızlı aşılayan ülkeler arasında İsrail ve İngiltere’nin ardından üçüncü konumda yer alıyor. Ülkedeki 18 milyon insanın üçte birinden fazlası, Pfizer / BioNTech veya Çin’in Sinovac Biotech aşısının en az bir doz aşısını oldu. Bununla birlikte, vakalar sağlık sistemini ezecek noktaya yükseldi ve katı karantina önlemleri geri getirildi.

ŞİLİ’DE YANLIŞ GİDEN NE?

Ülkedeki hızlı aşılama programı, insanların devam eden Covid-19 riskini göremezden gelmesine ve  ülkenin kısıtlamaları çok erken gevşetmesine neden olan yanlış bir güvenlik duygusu aşıladı. Ülke geçen Kasım ayında sınırlarını yeniden açtı ve Ocak ayında Şilililerin yaz tatiline çıkmalarına izin verdi. Bununla brilikte, ülkeye giren insanlar üzerinde sıkı kontroller  ve etkili bir temas izleme sisteminin olmaması, ziyretçilerin ülkeye daha bulşaıcı olan varyantları da getirmesine neden oldu.  

Ülke;  okullar, restoranlar, alışveriş merkezleri, spor salonları ve kiliselerle birlikte yeniden açıldığında corona virüs çok daha hızlı yayıldı. Ülkede bulaşma oranları artık çok yüksek olduğundan, salgının üstesinden gelmek için nüfusun çok daha büyük bir kısmının aşılanması gerekecek.

İKİ ÜLKE KARŞILAŞTIRILABİLİR Mİ?

İsrail ve Şili, birbirinden farklı toplumlara demografik yapılara ve farklı virüs varyantlarına sahip ülkeler. Bu nedenle, iki ülkede salgını oluşturan faktörler birbirinden ayrı olduğundan net bir kaşılaştırma yapmak mümkün değil. 

Ancak, Şili için de salgının kontrol altına alınması bir zaman meselesi olabilir. İsrail şu anda düşük enfeksiyon oranlarının tadını çıkarırken, aşının etkisini göstermesi  ilk düşünülenden daha uzun sürmüş gibi görünüyor. Aslında, ülke pandemi sırasındaki  enfeksiyonlarda en kötü artışını, aşılama devam ederken de yaşadı. Haftalarca süren sıkı bir tecrit uyguladı. Şili'de de alınnan yeni karantina önlemleri İsrail’dekine benzer bir şekilde bir süre sonra enfeksiyon oranlarının düşmesini sağlayabilir.

TÜRKİYE İSRAİL’İN YAPTIĞINI BAŞARABİLİR Mİ?

Türkiye dünyada nüfusunu hızla aşılayan ülkeler arasında lider ülkeler arasında yer alıyor. İsrail, İngiltere, Şile, ABD,  Bahreyn, Macaristan, Sırbistan, Uruguay ve Almanya’nın ardından sekizinci sırada yer alan Türkiye’de, nüfusun yüzde 11’den fazlası şimdiye kadar Sinovac ve BioNTech/Pfizer’ın en az bir doz aşısını aldı. 

Türkiye’de vaka sayıları, özellikle İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirler özelinde yükseliyor olsa da, uygulanan kısıtlamalar ve aşılanan insanların sayısının artmasıyla yakın bir gelecekte enfeksiyon oranlarında düşüş sağlanabilir. 

Hem İsrail hem de Türkiye'nin kültürel davranış, aşılara erişim, nüfus  yoğunluğu ve aşı tereddütlerindeki farklılıkları ele alması gerekiyor. İsrail, virüs nedeniyle daha az risk altında olan gençleri aşı yaptırmaya teşvik etmek için bedava pizza ve içecek dağıttı, benzer teşvikler belki Türkiye’de de işe yarayabilir.