İrlanda'da halk oylaması: Kadının rolü değişiyor

İrlanda Anayasası, neredeyse yüz yıldır ataerkil bir geçmişin kalıntısı olarak kadının evdeki rolünü yücelten bir dile yer veriyor.

Bugün 8 Mart Dünya Kadınlar gününde İrlanda halkı, bu eril dili değiştirmeye ve aile tanımının genişletilmesine yönelik önerilere oy verecek.

1937 ANAYASASINDA KADININ ROLÜ

Değişiklikler kabul edildiği takdirde, Roma Katolik Kilisesi'nin değerlerini esas alan ve sosyal muhafazakarlığın toplumda hakim olduğu 1937'de onaylanan anayasaya ilişkin en son değişiklikler yapılmış olacak.

İRLANDA HALKI TAM OLARAK NEYİ OYLUYOR?

İrlandalı seçmenlerden referandumda iki ayrı soruyu değerlendirmeleri istenecek.

Birinci soru, anayasanın 41. maddesinin "daha geniş bir aile kavramı sağlayacak" şekilde değiştirilmesi konusunu içerecek.

Bu maddede "ev içindeki yaşamıyla kadın devlete, ortak yararın sağlanmasında vazgeçilmez bir destek verir" ifadesi yer alıyor.

Aile tanımıyla ilgili bu ifadenin "dayanıklı ilişkiler" olarak değiştirilmesi ve evli olmayan çiftler ve tek ebeveynli aileleri de kapsayacak şekilde genişletilmesi öneriliyor.

ANNENİN EVDEKİ GÖREVLERİ

Değiştirilmesi planlanan ikinci bir maddede ise devlet "Annelerin ekonomik zorunluluklar nedeniyle evdeki görevlerini ihmal ederek çalışmak zorunda kalmamalarını sağlamaya çalışacaktır" deniliyor.

Değiştirilmiş haliyle metinde kadın yerine "bir ailenin üyeleri tarafından" evde bakım sağlanması ifadesi kabul ediliyor ve "devletin bunu desteklemek için çaba göstereceği" ifadesi ekleniyor.

AİLE KAVRAMINA BAKIŞ

Aynı zamanda anayasada, “Devlet, ailenin temelini oluşturan evlilik kurumunu özel bir titizlikle saldırılara karşı korumayı taahhüt eder” ifadesi de yer alıyor.

Yeni dil aileyi, ister evlilik ister diğer kalıcı ilişkiler üzerine kurulmuş olsun, toplumun temel birimi olarak tanımayı hedefliyor.

Devletin evlilik kurumunu koruma sorumluluğuna ilişkin düzenlemede yer alan “ailenin temelini oluşturan evlilik kurumu” ibaresi kaldırılacak.

İRLANDA'NIN SOSYAL GEÇMİŞİ

İrlanda Anayasası, Roma Katolik Kilisesi'nin sosyal öğretilerde etkisinin çok büyük olduğu bir dönemde yazılmıştı.

Bu nedenle anayasa, kadınları "eş ve anne" rolleri üzerinden tanımladı ve evdeki görevlerinin ana hatlarını çizdi.

Önerilen değişiklikler, İrlanda'nın, özellikle kadınların rolü konusunda, Katolik değerlerine dayanan muhafazakar bir devlet olmaktan uzaklaşmasının yeni bir adımı olacak.

İrlanda'da 1990'ların başında boşanma ve eşcinsel evliliği ülkede yasa dışıydı ve kürtaj neredeyse tüm vakalarda suç sayılıyordu.

1995'te İrlanda boşanma yasağını kaldırmak için referanduma gitti.

Ülke 2015 yılında eşcinsel evliliklerin yasallaştırılması yönünde oy kullandı ve 2018 yılında kürtajı yasaklayan değişiklik yürürlükten kaldırıldı.

HALK DEĞİŞİME NASIL BAKIYOR?

The Irish Times tarafından yapılan son anket, seçmenlerin çoğunluğunun her iki öneriyi de onaylama niyetinde olduğunu gösterdi.

İrlanda Ulusal Kadın Konseyi'nin yöneticisi Orla O'Connor, yaptığı açıklamada değişikliklerin "cinsiyetçi dili ve kadınlara yönelik sınırlamaları kaldırmak için bir şans" olduğunu söyledi.

Ülkedeki tüm büyük siyasi partiler de seçmenlere değişikliği onaylama çağrısında bulundu.

İrlanda başbakanı Leo Varadkar, bu hafta Dublin'de gazetecilere yaptığı açıklamada, halkı her iki öneriye de olumlu oy vermeye çağırdı.

DEĞİŞİME KARŞI ÇIKANLAR

İrlanda'daki Katolik piskoposlar geçen ay aile maddesinde önerilen değişikliğin "gençlerin evlenme teşvikinin zayıflamasına yol açacağına" inandıklarını belirten bir bildiri yayınladılar.