İngiltere seçimlerindeki "perşembe" sırrı

İngiltere'de halk sandık başında

İngiltere'de bugün halk sandık başına gidiyor. Kamuoyu yoklamalarına göre seçimlerde herhangi bir partinin tek başına iktidar olması zor. Seçimin kaderini ise İskoçlar belirleyecek. Seçimlerin perşembe günü yapılmasının da iki nedeni var: Cuma günü haftalıklarını alan işçilerin, hafta sonu alkol alarak sandık başına gitmemeleri ve perşembe günü dükkanların erken kapanmasıyla esnaf ve diğer kesimlerin de rahatlıkla oy kullanması.

İngiltere'de 650 bölgede yaklaşık 42 milyon seçmen bugün sandık başında. İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda'da yaklaşık 42 milyon seçmen, kiliselerde ve okullarda sandık başına gidiyor. Oy verme işlemi yerel saatle 07.00'de başladı ve 22.00'ye (TSİ 00.00) kadar sürecek.

İngiltere'nin yüzde 80'inde yerel seçim de yapıldığı için oy sayım işleminin yavaş sürmesi öngörülüyor. Posta yoluyla da oy kullanılan Birleşik Krallık'ta seçmenlerin yaklaşık yüzde 20'si bugünden önce oyunu postayla verdi. 

Parti liderleri vaatlerini dün de sürdürdü. Muhafazakar Parti lideri David Cameron,  genel seçimde oyların çoğunluğunu alamaması halinde de ülkenin çıkarlarını ön planda tutacağını söyledi.

Anamuhalefetteki İşçi Partisi lideri Ed Miliband ise ülkedeki ulusal sağlık sistemini korumak için seçmenleri partisine oy vermeye çağırdı. Miliband, Muhafazakar Parti'nin yaptığı kesintilerle sağlık sistemine zarar
verdiğini söyledi.

İngiltere'de yapılan son anketler Muhafazakar Parti'yi bir puanla İşçi Partisi'nin önünde gösteriyor. Anketlerde Muhafazakar Parti'nin gerisine düşen İşçi Partisi oy deposu olarak gördüğü İskoçya'da seçim çalışmalarını yoğunlaştırdı.

İşçi Partisi lideri Miliband, İskoçlardan oy toplayabilmek için İngiltere eski Başbakanı Gordon Brown'u da göreve çağırdı.

İskoçya'nın Glasgow kentinde İşçi Partisi'nin İskoçya'daki lideri Jim Murphy'le seçmenin karşısına çıkan Brown, İskoç Ulusal Partisi'ne gidecek her oyun Muhafakazar Parti'ye yarayacağını söyledi.

İskoçlara 36 yıl önce yaşananları hatırlatan Gordon Brown, "Thatcher'ı da iktidara İskoç Ulusal Partisi SNP taşıdı. Eğer bir SNP’liyi seçerseniz, Muhazafakarların parlamentoda en büyük grup olmaları ihtimalini artırırsınız. İşçi Partili bir milletvekili çıkarın ki, İşçi Partisi’nin hükümeti kurma ihtimalini artırın" dedi.

İngiltere’de 1979’da 13 yıl sürecek Margaret Thatcher dönemini başlatan olaylar zinciri, o dönem İşçi Partisi’nin azınlık hükümetinin, parlamentoda İskoç Ulusal Partisi’nin (SNP) de oylarıyla düşürülmesiyle başlamıştı.

Muhafazakar Parti daha sonra 1992’ye dek tek başına İngiltere’yi yönetti. Son beş yıldır da koalisyonun büyük ortağı olarak iktidarda.

İşçi Partisi 5 yıl önceki seçimde 650 üyeli Avam Kamarası’nda 258 sandalye kazanabilmişti. İşçi Partisi’nin milletvekillerinden 41’i İskoçya’dan seçilmişti.

Yapılan son kamuoyu araştırmaları İşçi Partisi’ni dar seçim sistemi sayesinde ülke genelinde Muhafazakarlardan daha fazla milletvekili çıkarabilecek konumda, ancak oy oranı olarak onların gerisinde, az farkla ikinci sırada gösteriyor.

İskoçya’dan seçilecek 59 milletvekilinin çoğu 5 yıl öncesinin aksine bu kez İskoç Ulusal Partisi’nin çıkarma ihtimali bulunuyor.

İngiltere'deki seçimlerde iki büyük siyasi partiyi sırasıyla Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi (UKIP), Liberal Demokrat Parti ve Yeşil Parti takip ediyor. Seçim sonucunda hiçbir siyasi partinin tek başına iktidar olacak çoğunluğa ulaşması beklenmiyor.

Seçimlerde Kraliçe İkinci Elizabeth oy hakkı olmasına rağmen sandık başına gitmiyor. Monarşinin resmi internet sitesine göre, Kraliçe Elizabeth, anayasanın tarafsızlık ilkesine uygun olarak seçimlerde oy kullanmamayı tercih ediyor.

İngiltere, Türkiye ve birçok ülkenin aksine seçimleri hafta sonu değil, perşembe günü yapıyor. Ülkede genel seçimin perşembe günü yapılacağı yönünde bir yasa bulunmuyor. Başbakan istediği bir günü seçim günü ilan etme hakkına sahip.

Ancak İngiltere'de İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana yapılan 18 genel seçimin hepsi perşembe günleri yapıldı. "Geleneksel seçim günü" haline gelen perşembe ile ilgili kimi kaynaklar, geçmişte fabrika işçilerinin haftalık yevmiyelerini cuma günleri aldıklarını, maaşlarının önemli bir kısmını alkole yatırdıklarını ve hafta sonu "ayık" kalamadıkları için oy vermeye gitmedikleri şeklinde.

Bazı kaynaklar da eskiden İngiltere'nin birçok kentinde perşembe günleri dükkanların erken kapandığını ve esnafın ya da dükkan sahiplerinin de böylece kolaylıkla oy kullanabildiğini belirtiyor.

Seçmen olmak için 18 yaşın üzerinde İngiliz vatandaşı ya da ülkede oturma izni bulunan İrlanda ya da Milletler Topluluğu vatandaşı olmak gerekiyor.