Biden, Taliban’ın Afganistan’daki zaferi nedeniyle eleştirilerin odağında: İstihbarat ajanslarının uyarılarını görmezden geldi

İSTİHBARAT AJANSLARI GEÇEN AY BIDEN'I UYARDI

ABD’li hükümet yetkililerine göre, istihbarat teşkilatları tarafından yaz boyunca yapılan gizli değerlendirmeler, Afganistan'ın Taliban tarafından ele geçirilmesi ihtimaline dair giderek daha ciddi bir tablo çizdi. Başkan Joe Biden ve danışmanları, bunun gerçekleşmesinin pek olası olmadığını açıkça söyleseler bile, Afgan ordusunun hızla çökeceği konusunda uyarıda bulundu.

New York Times'ın haberine göre, Temmuz ayına gelindiğinde ise birçok istihbarat raporu daha karamsar hale geldi ve herhangi bir Afgan güvenlik gücünün ciddi bir direniş gösterip göstermeyeceğini ve hükümetin başkent Kabil'de dayanıp dayanamayacağını sorguladı.

BİDEN 8 TEMMUZ'DA KABİL'iN DÜŞMESİNİN MÜMKÜN OLMADIĞINI SÖYLEDİ

Biden 8 Temmuz'da Afgan hükümetinin düşmesinin muhtemel olmadığını ve Vietnam Savaşı'nın sonundakine benzer bir şekilde  Amerikalıların tahliyesinin zor olmayacağını söyledi. 

BIDEN ELEŞTİRİLERİN ODAĞINDA

Tüm bu uyarıların yapıldığının ortaya çıkması ise ABD Başkanı Biden ve yönetimine eleştirilerin yönetilmesine yol açtı. 

ABD TALİBAN'IN ZAFERİNE KARŞI HAZIRLIKSIZ MIYDI?

Uluslarararası Hamid Karzad Havalimanı’nda güvenliğin sağlanamaması ve Afganistan'daki asker gönderme telaşı da dahil olmak üzere, Taliban'ın Kabil'deiş son saldırısıyla başa çıkmak için neden hazırlıksız olduğuna dair soruları gündeme getirdi.

Temmuz ayında CIA tarafından hazırlanan bir rapor, onlarca Afgan bölgesi düşerken ve Taliban savaşçıları birkaç büyük şehri kuşatırken Kabil'e yönelik artan riskleri ortaya koydu ve Afgan hükümetinin bir Taliban saldırısına hazırlıksız olduğunu belirtti. 

Bununla birlikte rapor, Taliban'ın şehirleri ele geçirmesi halinde, hızla kademeli bir çöküşün gerçekleşebileceğini ve Afgan güvenlik güçlerinin dağılma riskinin yüksek olduğunu tahmin etti. 

TALİBAN'IN 20 YIL ÖNCESİNDEN FARKLI BİR STRATEJİ İZLEYECEĞİ BİLİNİYORDU

Kongre'ye sunulan analizde ayrıca Taliban'ın 1990'larda ülkeyi ele geçirmesinden dersler çıkardığı sonucuna vardı. Rapora göre, bu sefer militan grup, Kabil'e geçmeden önce sınır geçişlerini güvence altına alacak, eyalet başkentlerine el koyacak ve ülkenin kuzeyini ele geçirecekti ve bu doğru bir tahmindi.

ÖNEMLİ KARARLAR TEMMUZ'DAN DAHA ÖNCE ALINDI

Diğer taraftan, ABD’nin Afganistan’dan çekilmesine ilişkin önemli kararları, istihbarat teşkilatları arasında Afgan hükümetinin iki yıl kadar dayanabileceği ve bunun düzenli bir çıkış için yeterli zaman bırakacağı konusunda fikir birliğine varıldığı Temmuz ayından çok önce alındı.

27 Nisan'da Dışişleri Bakanlığı, Kabil'deki büyükelçilikten gereksiz personelin ayrılmasını emrettiğinde, yönetim yetkililerine göre, genel istihbarat değerlendirmesi hala Taliban'ın ülkeyi devralmasına en az 18 ay olduğu yönündeydi.

Gizli istihbarat raporlarını görüşmek üzere isminin açıklanmaması koşuluyla konuşan üst düzey bir yetkili, Temmuz ayına kadar durum daha da değişken hale geldikçe istihbarat teşkilatlarının hiçbir zaman Taliban'ın yakında ele geçirileceğine dair net bir tahminde bulunmadığını açıkladı.

TRUMP'TAN ÖNCE TAHMİN EDİLMİŞTİ

Öte yandan yetkili, istihbarat teşkilatlarının, ABD’nin eski başkanı Donald J. Trump ve Biden’ın Afganistan’daki ABD askerlerini çekmeden önce nihai bir Taliban zaferi öngördüklerini söyledi.

FARKLI RAPORLAR DA DURUMA DİKKAT ÇEKTİ

Temmuz ayında yayımlanan başka bir CIA raporunda ise güvenlik güçlerinin ve merkezi hükümetin Kabil'e giden yolların kontrolünü kaybettiğini belirtti ve merkezi hükümetin yaşayabilirliğinin ciddi bir tehlikede olduğunu açıkladı. 

Dışişleri Bakanlığı'nın istihbarat ve araştırma bölümünün diğer raporları da Afgan güçlerinin Taliban'la savaşmakta başarısız olduğuna dikkat çekti ve hükümet yetkililerine göre, kötüleşen güvenlik koşullarının hükümetin çöküşüne yol açabileceğini öne sürdü.

CIA'in Afganistan'a ilişkin değerlendirmelerinden bazılarını gözden geçiren iki eski üst düzey Trump yönetim yetkilisi de istihbarat teşkilatlarının Afgan hükümeti ve güvenlik güçlerinin gücü hakkında uyarılar yaptığını söyledi. 

TALİBAN’IN AFGANİSTAN’A HAKİM OLMA SÜRECİ

ABD ile Taliban arasında Şubat 2020'de varılan barış anlaşması çerçevesinde bu yıl uluslararası güçlerin Afganistan'dan geri çekilme süreci başladı.

Anlaşma yabancı güçlere saldırmamasını öngörürken Taliban'ın Afgan güvenlik güçlerine yönelik eylemlerine dair hüküm getirmedi.

Afgan hükümetiyle Doha'daki müzakereleri devam ettiren Taliban, eş zamanlı şekilde, hazirandan bu yana şiddetli saldırılarla Afganistan'da birçok ilçeye, son bir ayda da vilayet merkezlerine hızla hakim oldu.

Başkent Kabil çevresini kuşatan Taliban, 15 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeyi terk etmesinin ardından kenti çatışmasız şekilde kontrolüne aldı.