Ekonomistler tarihi daralma için ne diyor?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) birinci çeyrekte yüzde 13.8 daraldı.

TÜİK verilerine göre, GSYH birinci çeyrekte cari fiyatlarla 210.997 milyar lira veya 127.812 milyar dolar oldu. TÜİK önceki döneme ait verilerde revizyon yapmadı.

Ekonomistlerin açıklanan verilerle ilgili yorumları şöyle...

Finansinvest ekonomisti Banu Kıvcı Tokalı: Türkiye ekonomisi beklediğimiz gibi, yılın ilk çeyreğinde tarihsel olarak en şiddetli küçülmesini gösterdi. Sanayide her ne kadar üretim düşüşüne göre daha ılımlı bir katma değer azalışı görülse de yüzde 17.6'lık daralma oldukça çarpıcı. Hizmetler sektöründe de yüzde 12.8'lik yine önemli bir küçülme dikkat çekiyor. Toptan ve perakende ticaret ile ulaştırma sektörleri en derin etkilenenler arasında. Tarım sektöründe ise, iyi hava koşulları, güçlü baz etkisini yenememiş görünüyor. Böylece, Türkiye ekonomisi, geçen yılın ikinci çeyreğinden itibaren, mevsimsel düzeltilmiş verilerde dört çeyrektir arka arkaya daralma göstermiş görünüyor. Diğer taraftan, ikinci çeyrekten itibaren, yıllık daralma devam etse de çeyrekli bazda toparlanma hareketinin başlamasını bekliyoruz. Tüm yıl için daralma tahminimiz yüzde 5.5.

Ekspres Invest Başekonomisti Güldem Atabay: Bir yandan imalat sanayindeki daralma var. Hizmetler sektörü arkasından gelmiş, daha yavaş olmak üzere. Harcamalar tarafında kamu harcamalarıyla desteklenmiş, zaten seçim döneminin bütçeden öyle olduğunu biliyorduk. Özel sektör yatırımları ve tüketimler çok kötü durumda. Bu veri çok çok sürpriz değil. Geçmiş bir veri olduğu için, Merkez Bankası'nın agresif faiz indirimleri ile hükümetin ikinci çeyrekteki paketlerini açıklayan bir veri aslında. İkinci çeyreğe bakarsak tarımda mevsimsellik etkisiyle artı gelmeye başlayacak. İmalat sanayindeki düşüş her ne kadar az bir yavaşlama gösterse de tarımın etkisiyle bir olumluya dönüş olacak büyüme rakamlarında. Diğer yandan hizmetlerde, özellikle paketin açıklanmasıyla bir hareket gelmesi, tüketici güvenlerinin artmasıyla nispeten bir hareketlilik gelir. Yani ikinci çeyrekte büyüme, ilk çeyrek gibi değil, yüzde -7 ile -8 aralığında bir yerde olacaktır diye düşünüyorum. Büyüme yıl sonunda yüzde -5.5 civarında bir yerde olsa gerek. Ben hâlâ son çeyrekte küçük de olsa bir pozitif büyüme bekliyorum. Bu yüzde 0.5 ile 1 arasında bir yerlerde olabilir.

Oyak Yatırım'dan Ekonomist Gülay Elif Girgin: Yılın ilk çeyreğinde özel sektör beklentiler dahilinde çok ciddi bir darbe almış. Harcamalar bölümünde sadece devlet harcamaları arttı, ama çok az bir etkisi var GSYH'ye... Beklendiği gibi yatırım tarafı tamamen çökmüş. Özel sektördeki küçülme çok ciddi. Özel sektör son dönemlerde tamamen borçlanarak büyümeyi sağlıyordu. İlk çeyrekte de kredi kanalları kapanınca doğrudan özel sektörü vurmuş. Yerleşik hane haklarının tüketimi tamamen bizim beklentimize paralel. Harcamalar tarafında özel sektörün çok kötü durumda olduğunu görüyoruz, bu diğer çeyreklerde de sürecek. Tarım eksi gelmiş biz biraz daha pozitif bekliyorduk En önemlisi inşaat, o da beklentilerimizin üzerinde daralmış. Bu yıl sonu için yüzde 7'lik daralma tahminimiz koruyoruz. İkinci çeyrek için de yüzde 9 bir daralma tahminimiz var.

BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ: Her halükârda birincil etkisi şu olacak: piyasa katılımcıları yıllık daralma beklentilerini daha da aşağı revize etmek durumunda kalacaklar. Hükümet tarafında yüzde 3.6'lık bir daralma beklentisi vardı, muhtemelen yüzde 5'leri aşan bir daralma beklentisine doğru gideceğimizin bir konfirmasyonu oldu bu rakam. Biz yıllık daralma beklentimizi yüzde 6.6 olarak korumaya devam edeceğiz bu durumda. Her ne kadar veri sadece birinci çeyreğe ait, yani eski bir veri olsa da Merkez Bankası'nın enflasyon tarafında fazla kaygı duymamasını gerektirecek bir veri. Dolayısıyla Merkez Bankası düşünüldüğünden biraz daha uzun süreli faiz indirimlerine devam edebilir.