Bakan Albayrak: Gelişmekte olan ülkelere sermaye akımları sürecek

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve 2017 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanun Tasarısı ile ilgili yaptığı sunumda, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin ilk bütçesinin hayırlı olması dileğinde bulundu.

Küresel ekonominin geçen yıl üretim, yatırım ve uluslararası ticaretteki toparlanmaya bağlı olarak güçlü bir büyüme performansı gösterdiğini hatırlatan Albayrak, bu yıl ise görece olumlu seyir devam etmekle birlikte başta üretim ve ticaret verileri olmak üzere ivme kaybı gözlendiğini belirtti.

Albayrak, yılın ilk yarısında ABD, Çin ve Hindistan'da gerçekleşen güçlü büyüme ile emtia ihracatçısı ülkelerdeki ekonomik toparlanmanın ekonomik büyümeyi desteklediğini kaydetti.

Küresel ekonominin, dış ticarette artan korumacılık, jeopolitik riskler ve sıkılaşan finansal koşullara rağmen, 2018 ve 2019'da 2017 yılıyla paralellik arz ederek yüzde 3,7 büyümesinin beklendiğini anlatan Albayrak, gelişmiş ülkelerde ekonomik faaliyetlerin Euro Bölgesi'ndeki ivme kaybına rağmen güçlü seyrini koruduğunu ifade etti.

ABD ve Çin arasındaki ticari gerilim ve artan belirsizliklerin ihracatı ve yatırımları olumsuz etkileyerek ekonomik büyümeyi baskıladığını belirten Albayrak, "Gelişmiş ekonomilerin 2018 yılında yüzde 2,4, 2019 yılında ise yüzde 2,1 büyümesi beklenmektedir." diye konuştu.

Albayrak, Euro Bölgesi'ndeki olumlu büyüme performansı bir miktar güç kaybetmesine rağmen devam ettiğini vurgulayarak, ABD'nin ticaret politikasına ilişkin belirsizlikler ve jeopolitik risklerin önümüzdeki dönemde Euro Bölgesi büyümesini olumsuz yönde etkileyebileceğini kaydetti.

"GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE SERMAYE AKIMLARI SÜRECEK"

Bu yılın ilk çeyreğinden sonra artan ticari gerilim, Amerikan Merkez Bankası'nın (Fed) para politikası ve doların güçlenmesiyle gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının ivme kaybettiğini aktaran Albayrak, şunları söyledi:

"Önümüzdeki dönemde gelişmiş ülkelerde ekonomik büyümenin hız kesmesi, ticari gerilimin azalması ve büyük merkez bankalarından Avrupa Merkez Bankası (ECB) ile Japon Merkez Bankası’nın (BoJ) parasal normalleşmeyi zamana yayması beklenmektedir. Bu çerçevede önümüzdeki dönemde gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının devam edeceği ancak son yılların altında gerçekleşeceği öngörülmektedir."

Albayrak, küresel ekonomide son iki yıllık dönemde Türkiye'ye etkileri bakımından öne çıkan iki temel gelişmenin küresel ekonomik aktivitedeki toparlanmanın istikrar kazanması ve başta ABD olmak üzere gelişmiş ülkelerde para politikasındaki sıkılaşmaya bağlı olarak faiz oranlarının yükselmeye başlaması olduğunu hatırlatarak, bu dönemde petrol fiyatlarındaki ciddi yükselişin Türkiye ekonomisini cari denge ve enflasyon kanalıyla olumsuz etkilediğini vurguladı.

"MAL İHRACATI VE TURİZM BÜYÜMEYE POZİTİF KATKI VERİYOR"

Türkiye ekonomisine ilişkin değerlendirmelerde bulunan Albayrak, ekonominin son yıllarda çok sayıda iç ve dış şoklara maruz kaldığını belirtti.

Albayrak, 15 Temmuz 2016'daki menfur darbe girişimi, Suriye kaynaklı jeopolitik riskler ve artan terör saldırıları ekonomide planlanan yapısal dönüşümlerin gerçekleşmesine fırsat vermediğini belirterek, "Küresel finansal koşullardaki dalgalanmaların da etkisiyle makroekonomik istikrar zarar görmüştür. Bu şokları bertaraf etmek amacıyla ekonomiyi canlandırmaya yönelik uygulamaya koyduğumuz mali tedbirler, destekleyici makro ihtiyati politikalar, Kredi Garanti Fonu aracılığıyla sağlanan krediler ve olumlu dış konjonktürün etkisiyle 2017 yılında yüzde 7,4 ile güçlü bir büyüme performansı elde ettik." diye konuştu.

Bu yılın ilk yarısında Türkiye ekonomisinin yüzde 6,2 büyüyerek küresel ve yerel ölçekteki birçok belirsizliğe rağmen güçlü seyrini sürdürdüğünü kaydeden Albayrak, büyüme tarafındaki pozitif görünümün devam etmesinde iç talep ve yatırım kanalından gelen güçlü katkıların belirleyici olduğunu vurguladı.

Albayrak, 2018'in ikinci çeyreğinden itibaren, gelişmekte olan ülkelere yönelik risk algısının bozulması ve Fed'in faiz artışlarıyla uluslararası sermaye akımlarının yavaşladığına işaret ederek, "Bu süreçte dış finansman ihtiyacımızın yanında Türkiye ekonomisine ve Türk lirasına yönelik spekülatif saldırılar neticesinde ülke risk primimiz yükselmiş ve Türk lirası değer kaybetmiştir. Kur ve faiz tarafında yaşanan şoklar ve finansmana erişimin sınırlanması ile iç talep ivme kaybetmiştir. Dış talep ise mal ihracatı ve turizmdeki güçlü performans ile büyümeye pozitif katkı vermektedir." dedi.

Yeni Ekonomi Programı'na (YEP) (2019-2021) göre, sıkı para ve maliye politikaları uygulanarak ekonomideki dengelenme sürecinin doğru bir şekilde yönetileceğini belirten Albayrak, enflasyon, cari işlemler ve dış finansman ihtiyacı kaynaklı risklerin minimize eden sürdürülebilir bir büyüme patikasının izleneceğini ifade etti.

AK Parti hükümetleri olarak gelişen ve değişen ekonomik şartlara uyum kapsamında istihdamı destekleyen düzenlemeleri ve politikaları hayata geçirdiklerini anlatan Albayrak, Türkiye'nin küresel kriz sonrasında 8,5 milyon istihdam yaratarak uluslararası karşılaştırmalarda yüksek istihdam sağlayan ülkelerden biri konumuna geldiğini bildirdi.

Bakan Albayrak, ekonomide başlayan dengelenme süreciyle birlikte yıllık istihdam artışında yavaşlama, işsizlik oranlarında ise artma eğilimi görüldüğüne işaret ederek, "Önümüzdeki dönemde ekonomideki dengelenmenin belirginleşmesi ve yavaşlayan iç talep nedeniyle işsizlik oranının bir miktar artarak 2018 yılında ortalama yüzde 11,3 olarak gerçekleşmesini öngörüyoruz." diye konuştu.

"ENFLASYONUN KADEMELİ OLARAK AZALTILMASINI HEDEFLİYORUZ"

Albayrak, Yeni Ekonomi Programı (YEP) ve Enflasyonla Topyekun Mücadele Programı kapsamında alınan ilave tedbirlerle enflasyonun kademeli olarak azaltılmasını hedeflediklerini söyledi.

Döviz kurundaki artışın, enerji fiyatlarındaki yukarı yönlü seyrin, artan finansman maliyetleriyle fiyatlama davranışlarındaki ve beklentilerdeki bozulmanın enflasyonu yüksek seviyelere taşıdığını vurgulayan Albayrak, 2018 sonunda tüketici enflasyonunun maliyet yönlü gelişmelerin de etkileriyle yüzde 20,8 seviyesinde gerçekleşmesini beklediklerini ifade etti.

Program sonunda enflasyonun yüzde 6'ya gerilemesinin hedeflendiğini dile getiren Albayrak, şunları kaydetti:

"2017 sonunda 157 milyar dolara yükselen yıllık ihracatımız, 2018'de bu artışı sürdürerek eylülde 165 milyar dolara ulaşmıştır. Yıl sonunda ihracatın 170 milyar dolara yükselmesini bekliyoruz. 2017'de toparlanan turizm gelirleri, 2018'de turist sayısının rekor seviyeye ulaşmasıyla, ilk sekiz ayda yüzde 23 artış göstermiştir. 2018 yılı ocak-ağustos döneminde yabancı ziyaretçi sayısı geçen yıla göre yüzde 22,9 artmıştır. Turizm gelirlerinin yıl sonunda 29 milyar dolara yükseleceğini tahmin ediyoruz."

"BANKACILIK SEKTÖRÜ SAĞLIKLI VE GÜÇLÜ YAPISINI KORUYOR"

Albayrak, cari açığın 2018'in ikinci yarısında düşüş eğilimine girdiğine işaret ederek, "2018 yılı sonunda cari açığın 36 milyar dolar, cari açığın GSYH'ye oranının ise yüzde 4,7 olmasını bekliyoruz." dedi.

Bankacılık sektörünün sağlıklı ve güçlü yapısını koruduğunu, finansal istikrarı ve reel ekonomiyi desteklemeye devam ettiğini vurgulayan Albayrak, sektörün kredi riskini gösteren kredilerin takibe dönüşüm oranının ağustos ayı itibarıyla yüzde 2,9 olduğunu kaydetti. Albayrak, aynı dönemde sermaye yeterlilik oranının ise yüzde 17,3 olduğunu ve bu oranın, hedef oran olan yüzde 12'nin oldukça üzerinde, yasal sınır olan yüzde 8'in iki katından yüksek olduğunu dile getirdi.

"MALİ DİSİPLİNİ EKONOMİ POLİTİKASININ TEMEL ÇIPASI OLARAK BELİRLEDİK"

Berat Albayrak, 2018'de kamu gelirlerini artıran önemli düzenlemelerin yürürlüğe konulduğunu ve kamu giderlerinde tasarruf sağlayan kararlar alındığını belirterek, vergi düzenlemeleriyle enflasyonla mücadeleye katkı sağlandığını aktardı.

Yeni Ekonomi Programı'nda mali disiplini ekonomi politikasının temel çıpası olarak belirlediklerinin altını çizen Albayrak, şöyle devam etti:

"Başta tasarruflar olmak üzere uygulamaya konulacak yapısal tedbirlerle merkezi yönetim bütçe açığının GSYH'ye oranını YEP dönemi boyunca yüzde 2'nin altında tutacağız. Bu çerçevede 2017'de yüzde 1,5 olarak gerçekleşen oranın 2018'de yüzde 1,9, 2019'da ise yüzde 1,8 olacağını öngörüyoruz. Buna bağlı olarak 2017'de yüzde 1,8 olan genel devlet açığının GSYH'ye oranının 2018'de yüzde 2,4, 2019'da ise yüzde 1,6 olmasını hedefledik. Bu oranlar yüzde 3 olan Maastricht Kriteri'nin altında, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin bütçe açıklarına kıyasla oldukça düşük düzeydedir."

"VERGİ GELİRLERİ HEDEFİN ÜZERİNDE GERÇEKLEŞECEK"

Merkezi yönetim bütçe giderlerinin bu yıl 821,8 milyar lira olacağını bildiren Albayrak, "Merkezi yönetim bütçe gelirlerinin 749,6 milyar lira, bütçe açığının 72,1 milyar lira, faiz dışı dengenin 4,3 milyar lira olarak gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. 2018 yıl sonu bütçe açığının 72,1 milyar lirayla bütçe başlangıç hedefinin 6,2 milyar lira üzerinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Bu açığın milli gelire oranının ise yüzde 1,9 olacağını öngörüyoruz." değerlendirmesinde bulundu.

Albayrak, vergi gelirlerinin 2018'de hedefin 31,1 milyar lira üzerinde gerçekleşerek 630,5 milyar lira olmasını beklediklerini, öte yandan Özel Tüketim Vergisi gelirlerinin bütçe hedefinin 5,9 milyar lira, dahilde alınan Katma Değer Vergisi gelirlerinin ise hedefin 5,8 milyar lira altında gerçekleşmesini beklediklerini söyledi.

Vergi dışı gelirlerin, bu yıl hedefin 21,7 milyar lira üzerinde gerçekleşerek 119 milyar lira olmasının öngörüldüğünü belirten Albayrak, "Bunda kamu bankalarından elde edilen temettü gelirlerinin bütçe hedefinin 4,4 milyar lira üstünde gerçekleşmiş olmasıyla bedelli askerlik ve imar barışından tahsil edilmesi beklenen 9 milyar lira ve 6 milyar lira tutarlarındaki gelirlerin etkili olacağını düşünüyoruz." diye konuştu.

Albayrak, 2019 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'nde, bütçe giderlerinin 961 milyar lira, faiz hariç giderlerin 843,7 milyar lira, bütçe gelirlerinin 880,4 milyar lira, vergi gelirlerinin 756,5 milyar lira, bütçe açığının 80,6 milyar lira, faiz dışı fazlanın 36,7 milyar lira olarak öngörüldüğünü açıkladı.

2019 yılı bütçe ödeneklerinin 2018 yılına göre yüzde 26 arttığını belirten Albayrak, bu artışta personel ve sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, personel giderlerini karşılama ödeneği, sosyal güvenlik kurumuna yapılan transferler, faiz giderleri ve gelirden ayrılan payların etkili olduğunu ifade etti.

Merkezi yönetim gelirlerinin 2019'da yüzde 17,4 artışla 880,4 milyar lira olmasını beklediklerini anlatan Albayrak, "Vergi gelirlerinin yüzde 20 artarak 756,5 milyar liraya, vergi dışı gelirlerin ise yüzde 4 artarak 123,9 milyar liraya ulaşacağı tahmin edilmektedir." diye konuştu.

"2019 YILI BÜTÇESİNİN TEMEL ÖZELLİĞİ TASARRUF"

Gelecek yıl bütçesinin Yeni Ekonomi Programı'nda (YEP) ortaya konulan dengelenme sürecinin en temel destekleyicisi olacağını belirten Albayrak, maliye politikasının, para politikasıyla eşgüdümlü, enflasyon başta olmak üzere cari açık ve büyümeye ilişkin hedeflerle uyumlu olarak yönetileceğini bildirdi.

Bütçe giderlerine bakıldığında 2019 yılı bütçesinin temel özelliğinin "tasarruf" olduğunu, tüm gider kalemlerinden kesintiler yaptıklarını aktaran Albayrak, özellikle altyapı yatırımları doygunluk noktasına ulaştığı için öncelikli tasarruf alanının buralar olduğuna dikkati çekti.

Tasarrufları yatırım kalemlerinde gerçekleştirirken, memurun, işçinin, emeklinin, devlet çalışanlarının haklarını koruduklarını, bununla beraber, geçmiş yılların biraz altında alımlar öngördüklerini ifade eden Albayrak, "2019 yılı bütçesinden başlayarak 3 yıllık dönemde kaynakları öncelikli olarak ihracatı, teknolojik üretimi artıracak, cari açığı azaltacak yatırımlara kanalize edeceğiz. Bu kapsamda daha önce ilan ettiğimiz bütçe disiplini ve sıkı maliye politikası yaklaşımımız bütçemize tam anlamıyla yansıtılmıştır. " dedi.

Albayrak, gelir tarafında, genel olarak vergi oranlarında değil, vergi gelirlerinde artış öngördüklerine işaret ederek, "Gelir tarafında tek seferlik gelir artırıcı tedbir öngörmedik. Dönem içinde meydana gelebilecek tek seferlik uygulamalar bütçemizi pozitif olarak etkileyecektir. Bütçemizin en önemli özelliği sermaye giderlerinde sağlayacağı ortalama yüzde 20’lik düşüşle arzu ettiğimiz ekonomik dengelenme sürecine büyük katkı sağlayacak olmasıdır. Tıpkı tek seferlik gelir öngörmediğimiz gibi, tek seferlik, gelir karşılığı olmayan harcamalara da bütçemizde yer vermedik." diye konuştu.

AK Parti Hükümetleri olarak daha önceki yıllarda olduğu gibi 2019'da da bütçeden en büyük payı eğitime ayırdıklarını dile getiren Albayrak, eğitime ayırdıkları kaynağı 161 milyar liraya çıkardıklarını, böylelikle bütçe giderlerinin yaklaşık yüzde 17’sini tek başına eğitime ayırdıklarını vurguladı.

Albayrak, 2019 yılında bütçeden sağlığa yaklaşık 157 milyar lira kaynak ayırdıklarını ifade ederek, 2002 yılında yüzde 11,3 olan sağlık harcamalarının bütçe içindeki payını 2019'da yüzde 16,3’e çıkardıklarını dile getirdi.

Gelecek yıl bütçeden yatırımlar için 65,1 milyar lira kaynak ayırdıklarını belirten Albayrak, büyükşehir ve diğer belediyeler ile il özel idarelerine ayırdıkları kaynağı yüzde 28,4 artırarak 93,6 milyar lira seviyesine çıkardıklarını bildirdi.

Bakan Albayrak, bütçeden yatırım ödenekleri dahil tarıma toplam 26,5 milyar lira kaynak ayırdıklarını ifade ederek, "Bu kapsamda, tarımsal destek programları için 16,1 milyar lira, tarım sektörü yatırım ödenekleri için 5,1 milyar lira, tarımsal kredi sübvansiyonu, müdahale alımları, tarımsal KİT’lerin finansmanı, ihracat destekleri ve diğer tarımsal destekler için de 5,3 milyar lira kaynak ayırıyoruz." dedi.

REEL KESİM DESTEKLERİ İÇİN 32,8 MİLYAR LİRA

Bakan Albayrak, 2019 yılında da özel sektör aracılığıyla büyüme stratejisini sürdüreceklerini dile getirerek, bu kapsamda reel kesim destekleri için bütçeden 32,8 milyar lira kaynak ayırdıklarını söyledi.

Gelecek yıl BES kapsamında devlet katkısı için bütçeden 4,1 milyar lira kaynak ayırdıklarını belirten Albayrak, şöyle devam etti:

"2019 yılı sonunda bütçeden karşılanan toplam devlet katkısı tutarı 19,4 milyar liraya ulaşacak. Bireysel emeklilik sistemindeki katılımcı sayısı eylül ayı itibarıyla 6,9 milyon kişiye, birikmiş fon tutarı ise devlet katkısı dahil 86,9 milyar liraya ulaştı. 2017 yılında yürürlüğe koyduğumuz otomatik katılım sistemi ile bireysel emekliliğin kapsamının genişletilmesi sağlanmıştır. Bu kapsamda eylül ayı itibarıyla otomatik katılım sistemindeki katılımcı sayısı 5 milyon kişiye, biriken fon tutarı ise 3,8 milyar liraya ulaştı."

Albayrak, 2002-2018 ekim döneminde kamu görevlilerinin aylık ve ücretlerinde enflasyonun oldukça üzerinde artış sağladıklarını vurgulayarak, bu dönemde aile yardımı ödeneği dahil en düşük memur maaşı artış oranının yüzde 699'a, aile yardımı ödeneği dahil ortalama memur maaş artışının yüzde 559’a, güvenlik korucu ücretleri artışının yüzde 631’e ulaştığını, söz konusu dönemde gerçekleşen enflasyonun ise yüzde 344 olduğunu anlattı.

"OLUŞTURULMAK İSTENİLEN NEGATİF HAVAYI DAĞITTIK"

Bu sene için açıklanan Hazine Finansman Programı'nda yüzde 110 seviyesinde öngörülen iç borç çevirme oranının yaşanan tüm finansal saldırılara rağmen yüzde 107,5 seviyesinde gerçekleştirilmesinin planlandığını ifade eden Albayrak, "Ülkemize karşı gerçekleştirilen spekülatif ataklara karşı devreye aldığımız güçlü aksiyon adımları ile oluşturulmak istenilen negatif havayı hamdolsun dağıttık. Ekonomi yönetimi içinde yer alan tüm kurum ve kuruluşlarımız ile kurduğumuz güçlü koordinasyon ve sinerji bu dönem elde edilen başarının en büyük kaynağı olmuştur." değerlendirmesinde bulundu.

Albayrak, kamu kurumlarının mali kaynaklarının yönetimini tek elde toplayan Tek Hazine Kurumlar Hesabı uygulamasına geçildiğine dikkati çekerek, "Önümüzdeki dönemde kapsamı genişletilecek olan Tek Hazine Kurumlar Hesabı ile kamu nakit kaynakları Hazine tarafından tek bir hesapta izlenecek, orta ve uzun vadede yaklaşık 40 milyar liralık kamu kaynağı tek hesap üzerinden yönetilecektir. Bu sayede kamu borç ve nakit yönetiminde etkinlik artırılacak, kamunun borçlanma maliyetleri düşürülecektir. Tek elde toplanacak nakit rezervinin en uygun finansal araçlarla nemalandırılması sayesinde yıllık 3-4 milyar lira gelir ve tasarruf elde edilecektir." diye konuştu.

Bankacılık kesimi aracılığıyla özel sektörün finansmanına yönelik dış finansman çalışmalarının devam ettiğini dile getiren Albayrak, "Bu çerçevede, 2018 yılının geri kalan bölümünde Hazine geri ödeme garantisi altında toplam 1 milyar 887 milyon dolar ve Bakanlığın borçlu olduğu 183 milyon dolar olmak üzere toplam 2 milyar 70 milyon dolar tutarında dış finansman sağlanmıştır." ifadelerini kullandı.

"ÖNÜMÜZDEKİ 5 YIL ÖNEMLİ BİR FIRSAT PENCERESİ SUNUYOR"

Albayrak, son bir yıl içinde ekonominin maruz kaldığı iç ve dış tehditlere karşı güçlü tedbirler alındığını ve dış politikada yapıcı adımlar atıldığını kaydederek, "Şartların normalleşmeye başlamasıyla birlikte önümüzdeki 5 yıl ekonomik hedeflerin başarılması için önemli bir fırsat penceresi sunmaktadır." dedi.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nin sağladığı hızlı ve etkin karar alma mekanizması ve ekonominin daha koordineli yönetilmesinin söz konusu dönemin en önemli avantajları olacağına dikkati çeken Albayrak, YEP'in, krizlere karşı dayanıklı ekonomi, düşük kamu ve hanehalkı borcu, mali disiplin politikası, dinamik ve girişimci özel sektör, dünya pazarlarına açık ihracatçı yapısı ve güçlü beşeri sermaye üzerine inşa edildiğinin altını çizdi.

AK Parti Hükümetleri olarak kararlılıkla uyguladıkları mali disiplin politikasından asla taviz vermeyeceklerini belirten Albayrak, "Mali disiplin, dengelenme sürecinin en temel destekleyicisi olacaktır. Yapılacak tasarrufların yapısal değişiklikler ile kalıcı hale gelmesi sağlanacaktır. Bu kapsamda kamu maliyesinde en temel hedeflerimizi mal ve hizmet, sermaye, yatırım, cari transfer ve faiz giderlerinin azaltılması ve kamu gelirlerinin artırılması olarak belirledik. 2019 yılı bütçemizi de bu kapsamda hazırladık." diye konuştu.