Mülteci kime denir? Sığınmacı ve göçmen arasında fark var mı?

İnsanlık tarihi yüzyıllar boyunca göç hareketlerine sahne oldu. Soykırım, insanlığa karşı suçlar, savaşlar, mübadeleler, doğal afetler, ekonomik kaygılar.

Sebepleri farklıydı belki ama, insanlar yeni bir yaşam umuduyla her seferinde yollara düştü. Büyük kitlelerin zorunlu göçü 20'nci yüzyılda Balkan Savaşları ile başladı. İkinci Dünya Savaşı'na gelindiğinde ise en üst seviye ulaştı.

Bugün de tablo farklı değil. Dünya; İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana en büyük mülteci krizine sahne oluyor.

1951 tarihli mültecilerin hukuki statüsüne ilişkin sözleşme ve mültecilerin hukuki statüsüne ilişkin 1967 protokolü; uluslararası alanda mülteci hukukuna ilişkin temel belgeleri oluşturuyor.

Ayrıca İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 14'nci maddesi sığınma hakkı tanıyor. Maddede; "herkesin zulüm altında başka ülkelere sığınma ve sığınma olanaklarından yararlanma hakkı vardır" deniliyor.

MÜLTECİ KİMDİR?

Bir de farklı anlama gelen terimler var. Mülteci, sığınmacı ve göçmen; uluslararası hukuka göre üç farklı statü.

Mülteci; "ırkı, dini, milliyeti, belli bir sosyal gruba mensubiyeti veya siyasi düşünceleri nedeniyle zulüm göreceği konusunda haklı bir korku taşıyan ve bu yüzden ülkesinden ayrılan ve korkusu nedeniyle geri dönemeyen veya dönmek istemeyen kişi" olarak tanımlanıyor. Yani mültecilere; uluslararası anlaşmalarla özel statü ve hukuki koruma sağlanıyor.

Henüz bu korumadan faydalanamayanlar ise “sığınmacı" olarak nitelendiriliyor. Sığınmacı, mülteci olarak uluslararası koruma arayan ancak statüleri henüz resmi olarak tanınmamış kişilere deniyor.

“Göçmen” ise, ülkesinden ekonomik veya diğer nedenlerle gönüllü olarak ayrılan kişi demek. Yani göçmenler ülkelerini kendi istekleri doğrultusunda terk ederken, mülteciler ülkelerini terk etme zorunda kalan ya da terk ettirilen kişilerden oluşuyor.

Mülteciler konusunda çalışma yürüten örgütlerin başında ise BM Mülteciler Yüksek Komiserliği var.

14 Aralık 1950'de BM Genel Kurulu tarafından kurulan örgüt; dünya genelinde mülteci sorunlarını çözmeye çalışıyor. Fakat kalıcı çözümlere ulaşmak pek de mümkün olmadı.

Mülteci akınını engellemek için bazı önlemler alınsa da dünya insanların umut yolculuğuna hep seyirci kaldı.